براساس موافقتنامهی امضاشده میان امریکا و گروه طالبان شش روز تا آغاز مذاکرات بینالافغانی باقی مانده است. دولت افغانستان هنوز موفق به تشکیل یک هیأت گفتوگوکننده برای این مذاکره نشده است.
در متن موافقتنامهی امریکا و طالبان که روز شنبه (10 حوت) میان دو طرف به امضا رسید، آمده است که مذاکرات بینالافغانی شش روز بعد (20 حوت) آغاز میشود. در این مذاکرات طالبان و طرفهای افغان در مورد آتشبس دایمی و جامع بحث خواهند کرد. در مورد تاریخ و چگونگی این آتشبس، از جمله میکانیزمهای اجرای آن نیز در این مذاکرات تصمیم گرفته میشود.
یک روز پس از امضای این موافقتنامه، رییسجمهور اشرف غنی در یک نشست خبری گفت که این هیأت پیش از آغاز مذاکرات بینالافغانی تشکیل میشود. او افزود که بههدف تشیکل آن، مشورتهای سرتاسری جریان دارد. آقای غنی تأکید کرد که این هیأت از «جمهوری اسلامی افغانستان» و «قانون اساسی» افغانستان نمایندگی میکند و صلاحیتهای آنرا نیز تنها حکومت افغانستان تعیین میکند.
اکنون با گذشت چهار روز از امضای موافقتنامهی امریکا و گروه طالبان، وزارت دولت در امور صلح که میگوید که هیأت گفتوگوکننده هنوز تشکیل نشده است. به گفتهی ناجیه انوری، سخنگوی این وزارت، مشورتها برای تشکیل این هیأت بهزودی به پایان میرسد و اعضای آن تعیین میشود.
او تأکید کرد: «بحثها عنقریب تکمیل شده وهیأت در چند روز آینده تا آغاز گفتوگوهای مذاکرهکنندهی دولت افغانستان و طالبان تشکیل میشود.»
با این حال اما ریاست اجرایی کشور از تشکیل یک هیأت شش نفری خبر میدهد. امید میثم، معاون سخنگوی ریاست اجرایی در صحبتی با روزنامه اطلاعات روز میگوید که این هیأت در مشورت با اعضای این ریاست و شماری از چهرهها و احزاب سیاسی حامی دستهی انتخاباتی «ثبات و همگرایی» تشکیل شده است. به گفتهی او قرار است این هیأت با هیأتی که ریاستجمهوری تعیین میکند، یکجا وارد مذاکره با طالبان شود.
فریدون خزون، سخنگوی دستهی انتخاباتی ثبات و همگرایی نیز تأیید میکند که این هیأت بهگونهی مشترک از سوی این دستههای انتخاباتی تعیین شده است. «ثبات و همگرایی» همچنان از سایر دستههای انتخاباتی خواسته است که هیأتشان را برای گفتوگو در مذاکره با طالبان تعیین کنند.
در همین حال یک منبع دیگر در دستهی انتخاباتی «ثبات و همگرایی» میگوید که این هیأت هفت عضو دارد. به گفتهی این منبع، اسدالله سعادتی، معاون دوم این دستهی انتخاباتی، انورالحق احدی، نامزد ریاست اجرائیه این دستهی انتخاباتی، باتور دوستم، عضو مجلس نمایندگان، فرخنده زهرا نادری، عضو ارشد ثبات و همگرایی، محمدناطقی، دیگر عضو ارشد این دستهی انتخاباتی و حفیظ منصور، عضو حزب جمعیت اسلامی و از حامیان این دستهی انتخاباتی در ترکیب هیأت شاملند. همچنان به گفتهی این منبع رنگین دادفر اسپنتا، مشاور پیشین امنیت ملی نیز در ترکیب این هیأت شامل است.
ترکیب هیأت مذاکرهکننده چگونه است؟
رییسجمهور غنی پیشتر در مورد ترکیب هیأت مذاکرهکنندهی «جمهوری اسلامی افغانستان» گفته بود که تلاش میشود هیأت مذاکرهکننده از تمام مردم افغانستان نمایندگی کند و جامعهی متکثر و متنوع افغانستان روی یک محور جمع شود. او افزود که برای مؤثر بودن این هیأت، شمار اعضای آن کم خواهد بود، اما انعطاف پذیر؛ شماری بهگونهی دایمی عضو خواهند بود و شماری با توجه به موضوعات مورد بحث بهگونهی موقت عضو هیأت خواهند شد.
اکنون سخنگوی وزارت دولت در امور صلح میگوید که این وزارت بهخاطر تشکیل هیأت مذاکرهکنندهی فراگیر و همهشمول تا بهحال با اقشار مختلف جامعه بحث و مشورت کرده است. او میگوید که با تعدادی زیادی از چهرههای سیاسی، زنان، جوانان و نمایندگان نهادهای جامعهی مدنی بحث صورت گرفته است: «این بحثها همچنان با اقشار دیگر جامعه جریان دارد تا نظر همگی در مورد تشکیل هیأت مذاکرهکننده گرفته شود.»
او تأکید میکند که ترکیب این هیأت طوری درنظر گرفته میشود که بتواند از همهی مردم افغانستان نمایندگی کند.
در همین حال، ریاست اجرایی کشور که یک هیأت مذاکرهکننده را معرفی کرده است، ارگ ریاستجمهوری و وزارت دولت در امور صلح را به رفتار «سلیقهای» و «یکجانبه» در تشکیل هیأت مذاکره کننده متهم میکند. معاون سخنگوی این ریاست میگوید که این نهادها به تنهایی صلاحیت تشکیل هیأت مذاکرهکننده را ندارد. امید میثم تأکید میکند: «هیأت مذاکرهکننده منحصر به حکومت و دولت افغانستان بوده نمیتواند. این موضوع همهشمول و فراگیربودن هیأت را زیر سوال میبرد؛ بهخصوص اینکه یک طرف حکومت وحدت ملی بخواهد هیأت را تعیین کند.»
آقای میثم میگوید که باید تمامی جریانهای سیاسی و اقشار مختلف جامعه در ترکیب این هیأت شامل شوند. این شمولیت به گفتهی او، یا از طریق شاملشدن نمایندگان اقشار مختلف جامعه در ترکیب هیأت و یا هم موافقت آنان روی ترکیب مشخصشده معنا پیدا میکند.
او تأکید میکند که ریاست اجرایی به عنوان یکی از طرفهای «تشکیلدهندهی حکومت وحدت ملی» فهرست هیأت خود را با جانب ریاستجمهوری کشور شریک کرده است: «ما امیدواریم که طرف دیگر حکومت وحدت ملی (ریاستجمهوری) هم مشارکت داشته باشد و یک هیأت فراگیر تشکیل دهد.» او تأکید میکند که تا آغاز مذاکرات بینالافغانی فرصت اندکی باقی مانده و باید طرفها هیأتشان را مشخص کنند.
از سویی هم، سخنگوی وزارت دولت در امور صلح میگوید که فهرستی از سوی ریاست اجرایی در مورد هیأت مذاکرهکننده با این وزارت شریک شده است. این وزارت اما تابهحال تصمیم در بارهی این فهرست نگرفته است. ناجیه انوری تأکید میکند که این وزارت در صلاحیت قانونیاش در رابطه با تشکیل هیأت مذاکرهکننده تصمیم میگیرد.
پیشتر شماری از احزاب سیاسی از جمله جمعیت اسلامی، وحدت اسلامی افغانستان، وحدت اسلامی مردم افغانستان، اسلامی افغانستان به رهبری گلبدین حکمتیار و جنش ملی اسلامی افغانستان نیز خواستار تشکیل یک هیأت فراگیر و همهشمول در گفتوگو با طالبان شده بودند. سران این احزاب تأکید کردهاند که این هیأت باید صلاحیت نمایندگی از تمام مردم افغانستان را داشته باشد.
صلاحیتهای هیأت مذاکرهکننده
هر دو جناح ریاستجمهوری و ریاست اجرایی تأکید دارند که هیأت مذاکرهکننده «جمهوری اسلامی افغانستان» در میز مذاکره با طالبان صلاحیت «مطلق» نداشته باشد. رییسجمهور غنی قبلا گفته بود که هیأت مذاکرهکننده دارای صلاحیت نسبی است. براساس گفتههای او، حدود صلاحیت این هیأت برای بحث روی میز مذاکره با طالبان در «کابل» تعیین میشود؛ چرا که تصمیمگیرندهی نهایی براساس قانون اساسی افغانستان، شورای ملی، لویهجرگه و یا هم «سنجش رأی مردم» است.
او همچنان گفته بود هر گونه موضوع مورد بحث در این گفتوگوها با مردم شریک میشود تا اجماع دربارهی آن حاصل شود. او تأکید کرده بود در صورتی که روند صلح شفاف نباشد و موافقتنامه آن در پشت پرده امضا شود، این موافقت قابلیت پیادهکردن را دارا نمیباشد.
در همین حال یک منبع در ریاست اجرایی کشور نیز میگوید که این ریاست حین تشکیل هیأت در مورد صلاحیت آن تأکید کرده که باید این هیأت در حدود «قانون اساسی» و «منافع ملی» با طالبان مذاکره کنند. او اما تأکید میکند که این ریاست هیچ پیششرطی برای آغاز گفتوگوهای بینالافغانی نگذاشته است.
در همین حال، معاون سخنگوی ریاست اجرایی تأیید میکند که این ریاست هیچ گونه پیششرطی برای آغاز این گفتوگوها نگذاشته است. او تأکید میکند که گذاشتن پیششرط برای آغاز گفتوگوهای صلح بینالافغانی به روند صلح کمک نمیکند.
با این حال اما وزارت دولت در امور صلح میگوید که تا هنوز آجندای مورد بحث در مذاکرات بینالافغانی مشخص نشده است. سخنگوی این وزارت میگوید که هیأت تماس شش نفری حکومت افغانستان به خواست گروه طالبان به قطر فرستاده شده، ولی تا کنون با گروه طالبان دیداری نداشته است.
او تأکید میکند که این هیأت بهزودی روی آجندای مذاکرات با طالبان دیدار خواهد کرد.
ریاست اجرایی کشور میگوید که این هیأت تماس شش نفری بدون مشوره با مسئولان این نهاد از سوی ریاستجمهوری فرستاده شده است. ریاست اجراییه این اقدام را تلاشهای «خودسرانه» و «ناهماهنگ» میخواند.