اختلافهای سیاسی رهبران منجر به قطع کمکهای یک میلیارد دالری امریکا به افغانستان شد. وزیر خارجه امریکا در سفر به کابل موفق نشد اختلاف آقای غنی و عبدالله را بر سر قدرت حل کند. بار سیاسی انتقاد تند امریکا از وضعیت پیشآمده در افغانستان این است که این کشور از رهبران افغانستان ناامید شده یا دستکم وضعیت و ثبات سیاسی افغانستان دیگر اولویت امریکا نیست. این ناامیدی در اعلامیه وزارت خارجه امریکا روشن است. وزیر خارجه امریکا در پیام خود پس از برگشت از کابل گفته ادامه اختلافات میان آقایان غنی و عبدالله «متأسفانه بیاحترامی به افغانها، امریکاییها و تمامی شرکای ائتلاف» جنگ افغانستان است. امریکا گفته است بهصورت فوری یک میلیادر کمک خود را به افغانستان قطع میکند و در مورد حمایت خود از افغانستان تجدید نظر خواهد کرد.
قطع کمکهای امریکا و تجدید نظر در حمایت از افغانستان پیامد بدی برای افغانستان دارد. تنها نیروهای امنیتی افغانستان سالانه چهار میلیارد دالر کمک مالی از امریکا دریافت میکند. با قطع این میزان کمک، وزارتهای داخله و دفاع افغانستان حتا قادر نخواهد بود معاش کارمندان را خود بپردازند. بیتردید این وضعیت نیروهای امنیتی افغانستان را ناتوان خواهد کرد که پیامد آن برهمخوردن توازن قدرت نظامی در افغانستان است. بعید است که افغانستان بتواند این میزان کمک را در شرایطی که دچار تنش و بنبست نفسگیر سیاسی است، از هیچ درکی جبران کند. این وضعیت افغانستان را به سرعت بهسوی فروپاشی و سلطهی طالب پیش خواهد برد. در طول 18 سال گذشته هیچگاهی سیاستگران امریکا تا این حد در مورد روابط خود با افغانستان صریح و بیپروا صحبت نکرده بودند. واقع این است که فضای سیاسی افغانستان وارد مرحله جدیدی از ترس و ناامیدی شده است. پروپاگندای حکومتیها برای بیاهمیت جلوهدادن قطع کمکهای امریکا چیزی را تغییر نمیدهد. از لحظهای که خبر قطع کمکهای یک میلیاردی امریکا به افغانستان بهدلیل اختلافهای سیاسی رسانهای شده، صحنهگردانان ارگ و سپیدار تلاش میکنند وضعیت را بیاهمیت جلوه دهند یا به نفع خود تعبیر و تفسیر کنند. واقعیت این است که قطع کمکهای امریکا بیاهمیت نبوده و به سود هیچ طرفی نیست. امریکا روشن گفته است که امریکا در روابط کابل-واشنگتن تجدید نظر میکند.
این وضعیت پیامد رفتار نسنجیدهی نیروهای سیاسی و مدیریت ناکام نهادهای انتخاباتی است. نهادهای انتخاباتی بازی انتقال قدرت را در افغانستان بهدلیل سوءمدیریت از مجرای قانون در میدان بازیهای سیاسی کشاند. اکنون افغانستان شاهد دو حکومت است. در شرایطی که نابهسامانی از سر و روی افغانستان میبارد، نیروهای سیاسی مشغول بازی قدرت است. این بازی برنده ندارد. اقای غنی نمیتواند با توسل به اعلام نتیجهی انتخابات افتضاحآمیز برای خود مشروعیت بتراشد و حکومت کند. سپیدارنشینان نیز نمیتوانند با توسل به فشارهای نامتعارف به حکومت برسند. نتیجهی این بازی باخت تمام نیروهای سیاسی و تباهی مردم و سقوط افغانستان در کام سلطهی طالب است. هیچ طرفی به تنهایی نمیتواند حکومت کند. این بحران سیاسی راه حل سیاسی دارد. باید این مجرا در پیش گرفته شود. روشن شد اگر سیاستمداران افغانستان برای فردای افغانستان دل نسوزانند، برای هیچ کسی دیگری پروای سقوط افغانستان در کام یک بحران دیگر را ندارد.
هر روزی که با این وضعیت بگذرد از یک سو بحران عمیقتر میشود و از طرف دیگر برای افغانستان فرصت رسیدگی به دو اولویت اصلی یعنی مبارزه با ویروس کرونا و گفتوگوهای صلح از دست میرود. سخنان دیروز وزیر صحت عامه تکاندهنده بود. در خوشبینانهترین حالب پیشبینی میشود بیماری کرونا در افغانستان تا مرز 110 هزار تن قربانی بگیرد. پیشآمدن این وضعیت برای افغانستان یک فاجعه است و نیاز دارد اقدامات فوری روی دست گرفته شود. در آشفتهبازار سیاسی کنونی فرصت برای مهار این بحران نمیماند. بنابراین، مسئولیت اخلاقی نیروهای سیاسی این است که برای تشکیل یک حکومت فراگیر و قابل قبول برای تمام طرفها دست به کار شوند. پنهانشدن پشت یک انتخابات بدنام وضعیت را بهتر نمیکند. برای مردم افغانستان واضح شده که درد هیچ طرفی درد قانون نیست. همه بهدنبال رسیدن به قدرت است. در سوی دیگر، وزیر خارجه امریکا پس از ناامیدی از گفتوگو با غنی و عبدالله در کابل یکراست به دیدار ملا برادر، رهبر سیاسی گروه طالبان در قطر رفت. بار سیاسی و دیپلماتیک این رفتار چراغ سبز به طالبان برای سودای امارت اسلامی در افغاستان است. خرد سیاسی حکم میکند که نیروهای سیاسی بهشمول ارگ و سپیدار در چنین وضعیت از خر شیطان پایین شود.