با آنکه براساس توافقنامهی ایالات متحدهی امریکا با طالبان سطح خشونتها در کشور باید پایین نگهداشته شود، حملات طالبان بر نیروهای دولتی افغانستان همچنان ادامه دارد و در یک هفتهی گذشته شدت گرفته است. براساس اطلاعات وزارت دفاع ملی، طالبان از اول تا ششم حمل، 21 حمله تهاجمی انجام داده که در نتیجهی دفاع فعال نیروهای امنیتی دفع و تلفات سنگینی بر این گروه وارد شده است.
براساس اعلامیههای وزارت دفاع ملی از اول تا ششم حمل، در نتیجهی ضد حملهی نیروهای مسلح افغانستان 153 جنگجوی طالب کشته و 117 تن دیگر زخمی شدهاند. طالبان این حملات را در ولایتهای زابل، فاریاب، کندز، بغلان، بدخشان، بلخ، قندهار، میدان وردک، پکتیکا و بادغیس انجام دادهاند.
طالبان در اول حمل امسال، به همکاری افراد نفوذیشان بر یکی از پاسگاههای نیروهای اردوی ملی در مرکز ولایت زابل حمله کردند. در این رویداد 11 سرباز اردوی ملی و شش سرباز پولیس جان باختند. این حمله با واکنشهای گستردهی در داخل کشور مواجه شد. اشرف غنی و عبدالله عبدالله این حمله را محکوم کردند و آن را خلاف روحیه صلح عنوان کردند.
حملهی طالبان بر پاسگاههای اردو و پولیس در مرکز ولایت زابل، از خونینترین حملات طالبان در دو سه ماه اخیر بوده است. وزارت دفاع ملی تنها تلفات همین حمله را در وبسایت خود منتشر کرده از تلفات نیروهای امنیتی و دفاعی افغان در سایر حملاتی چیزی نگفته است.
دفاع فعال چیست؟
فواد امان، معاون سخنگوی وزارت دفاع ملی میگوید که از حدود یک هفته به این سو، قوای مسلح افغانستان در حالت دفاع فعال قرار گرفتهاند. به گفتهی او در این حالت اگر طالبان کوچکترین تحرک از خود نشان دهند، نیروهای امنیتی و دفاعی کشور فورا اقدام و آن را خنثا میکنند.
آقای امان بهعنوان نمونه به حملهی دو روز پیش نیروهای امنیتی بر مواضع طالبان در منطقه بوریای مرکز ولایت زابل اشاره میکند، طوری که طالبان قصد داشتند به پاسگاههای نیروهای امنیتی حمله کنند، اما نیروهای امنیتی از برنامهی آنان باخبر میشوند و پیش از آنکه طالبان حمله کنند، آنان بر قرارگاههای طالبان حمله میکنند. به گفتهی آقای امان در این حملهی نیروهای افغان، پنج طالب کشته و چهار طالب دیگر زخمی شدند.
حملات طالبان
گروه طالبان بر خلاف گذشته که آمار تلفات نیروهای دولتی را بیشتر نشان میدادند، در حدود یک هفتهی گذشته اما سعی کرده است که شمار حملاتشان بر نیروهای دولتی را کم جلوه دهند. براساس اطلاعاتی که ذبیحالله مجاهد، سخنگوی این گروه در صفحهی تویترش نوشته است، جنگجویان طالب از اول تا ششم حمل امسال در ولایتهای جوزجان، پکتیا، بلخ و میدان وردک فقط پنچ حمله انجام دادهاند. این حملات شامل، حملات تهاجمی بر پاسگاههای پولیس و اردو و انفجار ماین کنارجادهای بوده است. براساس اطلاعات سخنگوی طالبان، در این حملات نُه تن از نیروهای دولتی جان باختهاند.
چرا طالبان همچنان به خشونتها ادامه میدهد؟
یک دیپلمات ارشد امریکایی در صحبت با مدیران رسانههای افغانستان گفته است که گروه طالبان ادامه خشونت را ابزاری برای تحت فشار قراردادن حکومت افغانستان میداند و معتقد است که ادامه خشونت روند رهایی پنج هزار زندانی را تسهیل و زمینه را برای آغاز گفتوگوهای بینالافغانی فراهم میکند.
این دیپلمات امریکایی گفته که امریکا مخالف این نظر طالبان است و تأکید می کند که باید سطح خشونت کاهش یابد: «امیدواریم که خشونت کمتر شود.»
با این حال این دیپلمات امریکایی گفته است که طالبان بخشی از تعهداتش در قبال کاهش خشونت که شامل توقف حمله به شاهراهها و حمله به خارجیها میشود عملی کرده است. او اما، تأکید کرده خشونتی که فعلا در کشور جریان دارد، بیشتر از آن است که در توافقنامه روی آن توافق شده است.
آزادی پنج هزار زندانی طالب از زندانهای حکومت افغانستان و رهایی هزار تن از نیروهای دولتی بخشی از توافق صلح میان امریکا و طالبان است. براساس توافق ایالات متحده امریکا با طالبان، قرار بود که تا 20 حوت سال گذشته این زندانیان از بند رها شوند تا زمینه برای آغاز گفتوگوهای بینالافغانی فراهم شود، اما این کار تا کنون انجام نشده است.
در ابتدا اشرف غنی ضمن این که اعلام کرد امریکا صلاحیت آزادی زندانیان طالب را ندارد، گفت که این موضوع از صلاحیتهای حکومت افغانستان است و میتواند شامل آجندای مذاکرات بینالافغانی شود.
بعدتر اما این موضع حکومت تغییر کرد و اشرف غنی در بیستم حوت سال گذشته حکم آزادی پنج هزار زندانی طالب را صادر کرد. براساس حکم ریاستجمهوری در مرحلهی اول یکهزار و 500 زندانی آزاد میشد، ولی تا حالا عملا هیچ زندانی طالب از بند رها نشده است. بهتازگی دولتهای افغانستان، امریکا و قطر، صلیب سرخ و گروه طالبان توافق کردهاند که روند رهایی زندانیان تا شش روز دیگر (سهشنبه، 12 حمل) آغاز شود.
سهیل شاهین، سخنگوی دفتر سیاسی طالبان در قطر گفته است که آزادی زندانیان طالبان در این تاریخ، میان تیمهای تخنیکی این طرفها امروز (چهارشنبه، 6 حوت) در یک ویدیوکنفرانس چهارساعته فیصله شده است.
حکومت افغانستان آتشبس و پایان خشونتها را پیششرط قرار داده و تا کنون بر این موضع تأکید میکند. موقف دولت افغانستان این است که طالبان باید دست از خشونت بردارند و همچنان اطمینان دهند، زندانیانی که آزاد میشوند به میدانهای جنگ برنمیگردند.
در سوی دیگر گروه طالبان هم ظاهرا برای آغاز گفتوگوی بینالافغانی و کاهش خشونت، رهایی بیقیدوشرط پنجهزار زندانیاش را پیششرط قرار داده است.
خشونتها در کشور در حالی شدت گرفته است که ویروس کرونا در کشور به سرعت در حال شیوع است و به مرحله گردش اجتماعی رسیده است. مردم افغانستان از این بابت نگران است. تا کنون 84 نفر در 12 ولایت افغانستان به این ویروس مبتلا شدهاند و از این میان دو تن جان باخته و دو تن دیگر صحتیاب شدهاند.
افغانستان درگیر جنگ، یکی از آسیبپذیرترین کشورها در برابر این ویروس است.
وزارت صحت عامه افغانستان اعلام کرده است در صورتی که رهنمود و تدابیر صحی در افغانستان جدی گرفته نشود، ممکن است بیش از 16 میلیون نفر به ویروس کرونا مبتلا شوند.
با این حال انتنیو گوترش، دبیر کل سازمان ملل متحد از تمام طرفهای درگیر در جهان خواسته است که برای مبارزه با کرونا و جنگیدن برای زندگی، آتشبس بشردوستانه کنند.
در همین حال بارنرت آر روبن، رییس مرکز همکاریهای بینالمللی در دانشگاه نیویورک معتقد است ادامه خشونت در افغانستان از آنجا ناشی میشود که دو طرف بر پیششرطهایشان تأکید میکنند. او در تویتی گفته است که با توجه به وضعیت اکنون هردو طرف پیششرطهایشان را کنار بگذارند: «زندانیان آزاد و آتشبس اعلام شود و دو طرف گفتوگوهای مستقیم را آغاز کنند.»