سیر تخمینی کرونا در افغانستان در روزهای آینده

سلام‌احمد صمیم و اقبال‌احمد نجیم

این‌روزها ویروس کرونا در جهان سر زبان‌هاست و کشورهای بزرگ دنیا را به زانو درآورده است. تا کنون هیچ‌گونه تداوی رسمی در سطح جهان تأیید نشده و هنوز از واکسن خبری نیست و شرکت‌ها برای ساختن آن در رقابت‌اند. سازمان صحی جهان گفت شاید تا اوایل سال 2021 واکسن به دسترس عموم قرار نگیرد.

با این حال واقعات در افغانستان نیز رو به افزایش است. با وجودی که دولت شهر هرات و کابل را قرنطینه کرده، اما ویروس به‌شدت در حال شیوع است و در بیش‌تر ولایات موارد ابتلا به این ویروس ثبت می‌شود.

Tomas puey در یک مقاله واقعات شهر هوبی را بررسی و تحلیل کرده است. او با استفاده از میزان تلفات کوشش کرده تا آمار واقعی فعلی را تخمین بزند. در نوشته‌ی زیر کوشش شده با استفاده از منبع فوق و منابع مختلف تعداد واقعات افغانستان در یک ماه آینده به بررسی گرفته شود.

در مطالعات که انجام شده است دوره نهفتگی یا مخفی مرض به مدت 5 روز بوده و اعراض و علایم به‌طور میانگین بعد از پنج روز اغاز می‌شود، بعد از 10 روز اعراض و علایم به حد اعظمی خود رسیده و بیمار را بستری می‌کند و تا پنج روز دیگر اگر وضعیت بیمار بهتر نشود، بیمار داخل وضعیت وخیم شده و فوت می‌کند. یعنی از زمانی که فرد به ویروس آلوده می‌شود تا زمانی که جان می‌بازد 20 روز را در بر می‌گیرد. (جدول 1،2)

از جانب دیگر درصدی مرگ‌ومیر در کشورهای مختلف، فرق داشته است. همچنان مطالعات نشان می‌دهد که سرعت شیوع به‌گونه‌ای بوده که بعد از هر سه یا چهار روز دوچند می‌شود در بعضی کشورها حتا در هر دو روز میزان مبتلایان دوچنده شده است. اما در افغانستان به نسبت کم‌بودن تراکم نفوس، نبود سیستم ترانسپورتی منظم و کتلوی، نبود تجمعات مردمی و دلایل مختلف دیگر ما این میزان را 5 انتخاب کردیم؛ یعنی در هر پنج روز آمار مبتلایان دوچند خواهد شد. (جدول 3)

افغانستان

نظر به محاسبات و آماری که در بالا ذکر شد:

درصدی مرگ‌: یک درصد

میانگین زمان دوچندشدن آمار مبتلایان: پنج روز

میانگین دوره‌ی آلوده‌شدن فرد به ویروس تا مرگ: 20 روز

افغانستان اولین گزارش فوتی ناشی از ویروس کرونا را به تاریخ 22 مارچ اعلام کرد. وزارت صحت گفت بیمار در تاریخ 20 مارچ جان باخته است. حالا نظر به شرح فوق شخص‌فوت شده، 20 روز قبل یعنی به تاریخ اول مارچ به بیماری مبتلا شده است.

چون ما درصدی مرگ‌ومیر را یک درصد حساب کردیم، یعنی از هر 100 نفر یک نفر فوت خواهد کرد، با این حساب در تاریخ اول مارچ، ما 100 واقعه کوید 19 داشتیم که به تایخ 20 مارچ یک نفر آن فوت کرده است.

از جانب دیگر دوره‌ی دوبرابرشدن آمار مبتلایان و فوتی‌ها را هر پنج روز فرض کردیم. پس ما در اول مارچ 100 واقعه داشتیم و بعد از آن در هر 5 روز این تعداد دوبرابر شده است.

نظر به مطالعات و اعلام سازمان صحی جهان تنها 15 درصد واقعات، علایم متوسط یا شدید (severe) پیدا می‌کنند که نیاز به رفتن به بیمارستان دارند و در گراف این آمار به رنگ سرخ نشان داده شده است.

از جانب دیگر از مجموع مبتلایان پنج درصد ان به مراقبت‌های جدی ICU نیازمندند که در گراف به رنگ سبز نشان داده شده است.

تعداد فوتی‌ها (Death) نیز یک درصد از مجموع مبتلایان است که در گراف به خط بنفش نشان داده شده است.

حالا براساس همین محاسبه، آمار مبتلایان، بیماران وخیم و فوتی‌ها را در هر پنج روز دوبرابر افزایش می‌دهیم، دیده می‌شود که در تاریخ 30 اپریل از مجموع واقعات 15 درصد که علایم این بیماری را دارند و به شفاخانه مراجعه می‌کنند، 15 هزار و 360 بیمار در بستر خواهیم داشت و دوهزار و 560 واقعات تحت مراقبت‌های جدی خواهند بود. مجموع مرگ‌ومیر نیز در تاریخ 30 اپریل به 256 خواهد رسید.

در محاسبات تخمینی ما واقعات در سوم اپریل حدود 300 تفر با علایم شدید که 15 درصد مجموع مبتلایان بوده و فوتی‌ها نیز بین چهار الی هشت نفر بوده که با واقعیت نزدیک است.

این واقعات به روی آماری نشر شده از چین و سایر کشورها محاسبه شده است. آنچه افغانستان را هنوز دچار مشکل کرده و نمی‌تواند واقعات را تشخیص دهد، نداشتن ظرفیت تست بیش‌تر و انجام‌ندادن تست در اسرع وقت است. بیش‌تر واقعات نیز در آینده از چشم وزارت صحت پنهان خواهد ماند.

اقداماتی که این بررسی و آمار تخمینی را تغییر می‌دهد:

1. قرنطینه‌شدن شهرها؛
2. به حداقل‌رسیدن گشت‌وگذار مردم در شهرها؛
3. بلندبردن ظرفیت صحی کشور؛
4. تجهیز بخش مراقبت‌های جدی بیمارستان‌ها ICU؛
5. رسیدگی به بیماران در اسرع وقت تا به حالت وخیم نرسند.

جمع‌بندی:

کوید19 در افغانستان در حال گسترش است و با اعلام وزارت صحت عامه کشور ویروس به گردش اجتماعی آمده است. با وجود اقداماتی که دولت انجام داده، هنوز میزان آزمایش‌گیری پایین بوده و بیش‌تر واقعات از چشم وزارت صحت عامه پنهان می‌ماند.

در روزهای آینده آمار مبتلایان بالا خواهد رفت و نظر به محاسبه که انجام شد در سطح کشور تا 30 اپریل بیش‌تر از دوهزار ماشین وانلیتور در بخش مراقبت‌های عاجل نیاز خواهد بود.

در بخش مراقبت‌های عاجل بیماران به ماشین فنتلاتور ضرورت خواهند داشت. روشن است است که در روزهای اینده وزارت صحت و بیمارستان‌های کشور به کمبود وسایل احیای مجدد بیمار و دیگر دستگاه‌ها که در بخش مراقبت جدی بیماران ضرورت است مواجه خواهد شد.

+++

«کمپین همدلی: کرایه خانه قانونا نصف شود» در روزهای دشواری که همه درگیر ویروس کرونا یا COVID-19 هستیم، برای گسترش همدلی، همکاری و همدردی میان مردم و به‌ویژه میان مالک و مستأجر راه‌اندازی شده است. در این کمپین از مالکان خانه‌های مسکونی می‌خواهیم که با همدلی و همیاری، از ماه حمل تا پایان وضعیت کنونی، کرایه ماهوار را کم کنند. حامیان این کمپین درحالی‌که می‌دانند شماری از مالکان پیش از این اقدامات انسانی و درخور ستایش انجام داده‌اند، تأکید می‌کنند که کرایه‌های ماهوار خانه‌ها حداقل نصف شود. برای امضای این دادخواست به این آدرس رفته پس از امضا آن‌را با دوستان خود شریک سازید: