کابل روز گذشته شاهد وقوع چهار انفجار پیاپی بود. طالبان بهطور گسترده در نقاط مختلف کشور حملاتشان را آغاز کرده است. بهنظر میرسد وضعیت جنگ و صلح به مسیری میرود که ضرورت فوری حکومت افغانستان جنگ میشود، نه صلح. گروه طالبان از روزی که توافقنامه صلح را با امریکا امضا کرده، پیوسته بر شدت حملاتشان افزوده و به درخواست مداوم افغانستان برای کاهش خشونت پاسخ رد داده است. براساس آمار شورای امنیت ملی در هفته دوم ماه رمضان نسبت به هفته اول، ۳۳ درصد حملات طالبان افزایش یافته است. این گروه تقریبا به درخواست همهی آدرسهای دخیل در روند صلح و خارج از آن برای کاهش خشونت جواب منفی داده است. زمانی که بعد از دو دهه جنگ، طالبان هنوز میانهی خوبی با انعطافپذیری که میتواند اساسیترین شرطِ هرگونه مذاکره و رسیدن به صلح باشد، ندارد، اصرار یکطرفه برای صلح و غافلشدن از دفاع، می تواند وضعیتی را خلق کند که تنها به قویترشدن طالبان منجر شود. پس وقتی طالبان تعهدی برای صلح ندارند، برای مردم افغانستان این سوال و ذهنیت پیش میآید که ضرورت فوری افغانستان جنگ است یا صلح؟
اگر خشونتها با همین شدت ادامه یابد، نهتنها هرگونه مذاکرات و گفتوگوی صلح را به خطر میاندازد، بلکه مانع تبادل زندانیان میان طالبان و حکومت افغانستان میشود. تا کنون افغانستان بیش از هزار زندانی طالب را آزاد کرده و گروه طالبان نیز درچندین دور به رهایی شهروندان افغانستان که در نزد این گروه زندانی بودند، اقدام کرده است. از طرف دیگر، رفتار دوگانه از یک سو حرکات صلحآمیز مانند مبادله زندانیان و در طرف دیگر ادامهی جنگ، روند صلح را سردرگم میکند. شکی وجود ندارد که این سردرگمی رسیدن به صلح را دشوار میکند. ادامه خشونت باعث نگرانی بسیاری از نهادهای بینالمللی و مردم افغانستان شده است. بهصورت روشن مسیر صلح در جهتی در حرکت است که خلاف توقع توافقنامه امریکا با گروه طالبان است. توافقنامه هیچ اثری بر عملیات نظامی طالبان نگذاشته است. از اینرو، مردم افغانستان از ایالات متحده امریکا انتظار دارند که در مورد این وضعیت واکنش نشان بدهد. این وضعیت به سود هیچ کسی نیست، بهویژه می تواند تلاش فراگیر امریکا را برای رسیدن به صلح در افغانستان با خطر مواجه کند. زیرا مردم افغانستان نمیتوانند هر روزه شاهد کشتهشدن نیروهای امنیتی و شهروندان این کشور به دست طالبان باشند. برای همین ممکن است به روند صلح بدبین شوند و روی حکومت افغانستان فشار بیاورد که پاسخ خشونت را با خشونت بدهد.
طالبان همواره گفته است که در خواست آتشبس و کاهش خشونت در افغانستان زودهنگام و پیش از وقت است. اما بهنظر میرسد اگر اراده برای کاهش خشونت در طالبان وجود دارد اکنون زمان درست این کار است. زیرا روند مبادله زندانیان ادامه دارد. دو طرف تا کنون صدها زندانی را رها کردهاند. تلاشها برای گفتوگوی بین الافغانی ادامه دارد. در جانب افغانستان مانع جدی برای این کار وجود ندارد. تنشها میان نیروهای سیاسی در حال پایان یافتن است. از همه مهمتر مردم افغانستان بهدلیل بحران کرونا در بدترین روزهای سیاسی-اجتماعی در یک دههی اخیر بهسر میبرند. بحران کرونا زندگی مردم را بههم ریخته و براساس برآوردهای صحی خطر ویروس کرونا برای مردم تهدید بلند بهحساب میآید. پرسش اصلی از طالبان این است که وقتی بهدلیل خشونت، روند صلح در معرض خطر است، مبادله زندانیان آغاز شده و این روند تا جای زیادی پیش رفته است، گفتوگوهای بینالافغانی در آستانه شروع قرار دارد و کرونا بهعنوان یک تهدید فراگیر امنیت و زندگی مردم را در معرض خطر جدی قرار داده، زمان آتشبس چه وقت میرسید؟