اعتراض‌های شهروندان عراق در پیوند به مساعدنبودن وضع معیشتی و اقتصادی در پاییز سال گذشته دولت عادل عبدالمهدی را ناچار به کناره‌گیری کرد. معترضان در کنار تغییر وضع اقتصادی، خواهان تغییر نظام سیاسی دولت شدند که پس از سقوط صدام شکل گرفته بود. حالا پس از ماه‌ها کش‌وقوس و رایزنی‌های بسیار، سرنوشت حکومت جدید عراق روشن شده است. بعد از کناررفتن محمد علوی و مورد تأیید قرارنگرفتن عدنان الزرفی به‌دلیل گرایش او به سمت ایالات متحده، مصطفا الکاظمی نخست‌وزیر عراق انتخاب شده است.
مصطفا الکاظمی کیست؟
مصطفا الکاظمی یکی از مخالفان رژیم صدام در عراق بود و به همین دلیل در جریان حکومت صدام تبعید شد و از عراق به ایران و از ایران به آلمان و انگلستان رفت. او در انگلستان بنیادی با نام «یاد عراق» یا «الذکر العراق» را ایجاد کرد. هدف اصلی ایجاد این بنیاد جمع‌آوری اطلاعات و داده‌ها از جنایات حکومت صدام بود. بنیاد «یاد عراق» در چندین کشور فعالیت دارد. الکاظمی در طی سالهای پس از سقوط صدام روابط خوب با ایالات متحده و کشورهای عربی داشته است. مصطفا الکاظمی وابسته به هیچ حزب سیاسی در عراق نیست و شخصیت مستقل است. الکاظمی از سال ۲۰۱۶م به این طرف رییس سرویس اطلاعات ملی عراق بوده و در امر مبارزه با تروریسم و به‌خصوص دولت اسلامی عراق و شام موفق بوده است. از او به‌عنوان مردی در سایه یاد می‌شود.
مصطفا الکاظمی سه هفته قبل توسط بهرام صالح، رییس‌جمهور عراق به پارلمان این کشور معرفی شد و او پلان کاری خود را تسلیم پارلمان کرد. تفاوت عمده که کابینه‌ی الکاظمی با عادل عبدالمهدی دارد در این است که افراد کابینه‌ی الکاظمی را بیش‌تر افراد غیرحزبی و تکنوکرات تشکیل میدهد، درحالی‌که اعضا کابینه‌ی عبدالمهدی چهره‌های حزبی بودند و این امر سبب می‌شود تا دست او در امور بسته باشد و نتواند خلاف میل احزاب حرکت کند. حضور افراد بی‌طرف در کابینه‌ی الکاظمی میتواند تا اندازه‌ای خواسته‌های معترضان را برآورده کند.
کارشناسان در عراق خوشبین هستند که مصطفا الکاظمی بتواند اعتماد احزاب شیعه، سنی و کردی را جذب کند. حکومت او با چندین چالش جدی در حوزه‌های مختلف روبه‌رو است.
فساد حکومتی: پس سقوط رژیم صدام و روی کارآمدن دولت جدید در عراق فساد در درون دستگاه حکومتی عراق رخنه کرده و سبب ضعف این دولت شده است. یکی از عوامل ظهور دولت اسلامی در عراق و نارضایتی مردم که سبب اعتراضات پاییز سال گذشته شد، وجود فساد گسترده در دستگاه حکومتی عراق است.
ویروس کرونا: پدیده‌‌ای که تمام جهان را متأثر کرده و عراق نیز از این قاعده مستثنا نبوده است. تخریب‌شدن زیرساخت‌‌های صحی عراق بر اثر جنگ، مبارزه با ویروس کرونا را در این کشور با چالش جدی روبه‌رو کرده است.
کاهش قیمت نفت در بازارهای جهانی: عراق به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین صادرکنند‌‌گان نفت در خاورمیانه است و سود حاصل از فروش نفت قسمت بزرگی از بودجه ملی عراق را تشکیل میدهد. اکنون با همه‌‌گیری ویروس کرونا در سراسر جهان قمیت نفت کاهش یافته و این امر میتواند تأثیر منفی بر اقتصاد عراق بگذارد که متکی به پول فروش نفت است.
مبارزه با تروریسم: تروریسم و بنیادگرایی دست‌وپاگیر عراق در ۱۵ سال اخیر بوده و این کشور از تروریسم آسیب جدی را متحمل شده است. با آن‌که دولت اسلامی (داعش) در عراق شکست خورده، اما هنوز هم فعالیتهای پراکنده‌ی گروه‌‌های افراطی در عراق به چشم می‌‌خورد.
جمهوری اسلامی ایران؛ تداوم یا تغییر؟ جمهوری اسلامی ایران پس سقوط صدام نقش موثر در انتخاب رییس حکومت عراق داشته است و از این‌رو تلاش فراوان کرد تا عادل عبدالمهدی را ابقا کند؛ اما این تلاش‌‌ها بی‌ثمر بود. ایران مخالف روی کارآمدن عدنان الزرفی بود. به این دلیل الرزفی شخصیت متمایل به ایالات متحده بود. هرچند الکاظمی گزینه‌‌ای ایدئال ایران نیست، اما نسبت به الزرفی بهتر است.
اما الکاظمی خواستار تجدید نظر در روابط با ایران است او دولت ایران را به‌عنوان یک همسایه می‌پذیرد، اما خواستار روابط در سطح دولت با دولت است نه گروه با گروه. الکاظمی با وجود چندین نهاد در درون حکومت ایران مخالف است از جمله سپاه پاسداران قدس. الکاظمی از سوی گروه‌‌های نزدیک به ایران، متهم به همکار در قضیه کشته‌شدن قاسم سلیمانی، فرمانده سپاه قدس و ابومهدی المهندس، فرمانده حشد الشعبی است.
ایالات متحده: ایالات متحده حامی و پشتیبان اصلی دولت جدید عراق پس از صدام بوده و همکار نزدیک با این کشور در امر مبارزه با دولت اسلامی بود. اکنون ایالات متحده در فکر خروج نیروهای خود از عراق است. در این راستا الکاظمی باید وارد گفت‌وگو جدی با امریکا شود و بتواند به‌سوی همکاری استراتژیک حرکت کند.
الکاظمی باید بتواند موازنه را میان دو همسایه خود یعنی عربستان سعودی و ایران برقرار کند. در طی سالهای پسین عراق به میدان نبرد میان عربستان و ایران – ایران و ایالات متحده مبدل شده است. با این همه چالش‌‌ها کارشناسان با انتخاب‌شدن مصطفا الکاظمی، به آینده عراق خوشبین هستند.