منبع: واشنگتن پست
نویسنده: Sudarsan Raghavan
برگردان: حمید مهدوی
بخش دوم و پایانی
مزار شریف، افغانستان
منتقدان او می‌گویند، هر کسی که با او مخالفت می‌کند، هدف قرار می‌گیرد.
شمس‌الدین شمس، فعال ازبیک و تاجر پیشین که 51 سال دارد و صریحاً از نور انتقاد می‌کند، گفت: «به خاطر قدرت عطا دیگر نمی‌توانم کارم را آزادانه انجام بدهم». وی گفت که نور، زمین‌های او را با زور مصادره کرد، چندین بار او را به زندان انداخت و دروازه‌ی دانشگاهی را که تأسیس کرده بود، بست.
نور به درخواست‌های مکرر برای مصاحبه در این مورد، پاسخ نداد. او علناً ادعاهای سوء‌استفاده و فساد را رد کرده است. دوستان و همکاران نزدیک او اصرار کردند که او به اندازه‌ی ثروت‌مند است که نیازی به معیشت از طریق اختلاس و خشونت ندارد. ظاهر وحدت، معاون والی این ولایت و فرمانده پیشین مجاهدین گفت: «آنچه که دشمنانش در مورد او می‌گویند، حقیقت ندارند».
حامیان نور مدعی اند که او و دیگر قدرت‌مندان، رهبران واقعی افغانستان هستند و به‌شدت برای کشور قربانی داده‌اند. آن‌ها تکنوکرات‌هایی چون غنی، که بخش بزرگ از حیات بزرگ‌سالی‌شان را در ایالات متحده و اروپا به سر برده‌اند و صرف پس از سرنگونی طالبان برگشته‌اند، خوار می‌شمارند. مولانا فرید، دوست نزدیک نور در سه دهه‌ی گذشته گفت: «چه کسانی این کشور را در سیزده سال گذشته نابود کردند؟ آن‌ها کسانی اند که از غرب آمدند». «افرادی که افکار غربی دارند، به مجاهدین نام بدی داده‌اند و آن‌ها را جنگ‌سالاران می‌نامند. مجاهدینی که به جای بی‌احترامی باید احترام شوند».
مخالفان رییس جمهور
در دروازه‌ی بلخ، دروازه‌ی ورودی اصلی این شهر، افسران پولیس موترها را به خاطر [جلوگیری از ورود] اسلحه بازرسی می‌کنند. مسافران نمی‌توانند به شهر وارد شوند، مگر این‌که اسلحه‌ی خود را تحویل بدهند و هنگام خروج از شهر آن را تسلیم شوند. در هیچ ولایت دیگر افغانستان این کار نمی‌شود. ظاهراً مردان پولیس به وزارت داخله‌ی کشور گزارش می‌دهند. اما واضح است که وفاداری آن‌ها در کجا نهفته است.
حمیدالله چمتو، فرمانده پولیس در دروازه‌ی بلخ که با یکی دیگر از عکس‌های غول‌پیکر نور مزین شده است، گفت: «اگر در هر ولایت فرد متهعدی مانند استاد عطا می‌داشتیم، افغانستان امن می‌بود». عمدتا به دلیل هوش نور، نیروهای پولیس و تلاش نیروهای پولیس و اردو، مزار شریف به طور گسترده امن‌ترین شهر کشور خوانده می‌شود. در یک رویداد اخیر، آدم‌ربایان پسر چهارساله‌ی اقارب یکی از سیاست‌مداران مشهور را ربودند. نور دستور داد که 5000 قطعه عکس این کودک توزیع شود و تمام جاده‌های خروجی شهر را بست. محمد معین مرستیال، سیاست‌مداری که متحد نزدیک غنی است، گفت: «آدم‌ربایان بعد‌از‌ظهر آن روز کودک را آزاد کردند.» «عطا در هر‌جا نفر دارد». این امر کمک می‌کند توضیح بدهیم که چرا با وجود این ادعا‌ها، نور هنوز والی است. ایالات متحده و متحدانش در نور شخصی را می‌بینند که می‌تواند شمال را در زمانی امن نگهدارد که طالبان تاخت‌و‌تاز‌شان را از مرکزهای سنتی قدرت‌شان در جنوب و شرق، گسترش می‌دهند. اما در عین زمان، نور و دیگر قدرت‌مندان به عنوان قدرت‌مندترین مخالفان غنی ظهور کرده‌اند. هرچند رییس جمهور نزدیک‌ترین رابطه را با واشنگتن برقرار کرده است که یک رهبر افغانستان در چندین دهه چنان رابطه‌ای با واشنگتن نداشته است.
در جریان انتخابات سال گذشته، نور حامی کلیدی عبدالله عبدالله بود که او نیز یک شخصیت برجسته‌ی سابق مجاهدین است. نور علناً غنی را مورد انتقاد قرار داد و قول داد، در صورتی که غنی انتخاب شود، در شمال حکومت موازی خواهد ساخت. غنی، به نوبتش، قول داد با آنچه که او آن را فعالیت‌های غیرقانونی نور و دیگر جنگ‌سالاران پیشین می‌خواند، مبارزه کند و آن‌ها را از موقف‌های قدرت کنار بزند. توافق تقسیم قدرت، با پادرمیانی جان کری، وزیر خارجه‌ی ایالات متحده که مطابق آن عبدالله عبدالله رییس اجرایی کشور شد، هرج‌و‌مرج بالقوه را دفع کرد. اما این توافق نفوذ نور و دیگر قدرت‌مندانی که در صف عبدالله ایستاده‌اند را تقویت کرد. غنی که وادار به مصالحه شد، اکنون حکومتی را رهبری می‌کند که پر است از جنگ‌سالاران پیشین، به‌شمول دوستم که معاونش است. وحدت گفت: «اگر عطا خودش نخواهد، هیچ‌کسی نمی‌تواند به جای او کسی را تعیین کند».
بعید است برطرف شود
در ماه جنوری، اعضای پارلمان که به سیستم کهنه‌ی پارتی‌بازی وفادارند، بیش از نصف نامزد‌وزیران کابینه‌ای را که توسط غنی معرفی شده بود، رد کردند؛ کابینه‌ای که هنوز به طور کامل کارش را آغاز نکرده است. برخی از حامیان کرزی و فرماندهان پیشین مجاهدین نسبت به تلاش‌های کرزی در راستای آغاز گفت‌وگوهای صلح با طالبان ابراز نارضایتی کرده‌اند. هم‌چنان، غنی در زمینه‌ی متقاعدساختن نور و دیگر قدرت‌مندانی که در مناطق مرزی مسئولیت دارند، به آزادکردن درآمدهای حیاتی گمرکی به حکومت، کار سختی داشت. گریم اسمیت، تحلیل‌گر مسایل افغانستان در گروه بین‌المللی بحران گفت: «غنی دید یک کشور متحدتری را دارد و این دید، در برابر حس استقلال عطا، مشکل سختی را تجربه می‌کند». دیپلمات‌ها و کارشناسان غربی گفتند که غنی آرمان تبدیل‌شدن به رهبر تاجیکان را دارد و به طور بالقوه تلاش می‌کند بر نفوذش بیافزاید. حتا نزدیک‌ترین دوستان غنی می‌گویند، بعید است او در آینده‌ی نزدیک نور را از مقام ولایت برکنار کند. آن‌ها بیش‌تر نگرانند که طالبان و دیگر ستیزه‌جویان پیشرفت خواهند کرد یا این‌که جنگ‌سالاران پیشین دیگری چون دوستم، که تخلفات بزرگ‌تری را مرتکب شده‌اند، کنترول شمال را به دست خواهند گرفت. مرستیال گفت: «حکومت مشکلات بسیار زیادی دارد.» «اگر من به جای غنی می‌بودم، برای [حفظ] ثبات در افغانستان، عطا را در موقفش نگه‌می‌داشتم».