چهارشنبهشب درگیری میان نیروهای امنیتی افغان و امریکاییها با گروه تروریستی طالبان جان دستکم 30 غیرنظامی را در منطقهی بوز قندهاری ولایت قندوز گرفت. همچنان در این درگیری 25 فردملکی دیگر نیصز زخمی شدهاند. مقامات محلی همچنان گفتهاند که در این درگیری تلفات سنگینی بر گروه طالبان وارد شده و در روایتهای متفاوت آمارهای متفاوتی از کشته شدگان طالبان منتشر شده است.
مقامات محلی و امنیتی گفتهاند که طالبان پس از محاصرهی نیروهای ویژهی افغان از خانههای مردم بهعنوان پناهگاه و سپر دفاعی استفاده کردهاند و با توجه به محاصرهی نیروهای امنیتی افغان، مسئول کشته شدن افراد ملکی طالباناند.
رییسجمهور، رییس اجراییه و شماری از مقامات افغان از کشته شدن افراد ملکی ابراز تأسف کردهاند و وزارت دفاع امریکا نیز گفته است که در همکاری با حکومت افغانستان در این مورد تحقیق خواهد کرد.
بحث کشته شدن افراد ملکی در حملات نیروهای امنیتی افغان و امریکایی یکی از جنجالیترین و مسألهسازترین بحثهای چند سال گذشته بوده است. حامدکرزی رییسجمهور پیشین موضع خصمانه با امریکاییها را از اختلاف دیدگاه بر سر تلفات ملکی آغاز کرد.
اما با وجود اینکه برنامهها و پالیسیهای آموزشی در میان نیروهای امنیتی افغان و ناتو برای جلوگیری از کشتار افراد ملکی در جنگ تطبیق شده است، افراد ملکی هراز گاهی قربانیان جنگ میان نیروهای امنیتی و طالبان بوده است.
رویداد غمانگیز کشتار افراد ملکی در قندوز نیز ادامهی این جنجال است که جلوگیری از کشتار افراد ملکی در جنگی که طالبان از افراد ملکی بهعنوان یک سپر استفاده میکنند، دشواری فراوانی دارد. این دشواری زمانی بیشتر میشود که نیروهای امنیتی از یکطرف ناگزیر به انجام مأموریت مهم باشند، چنانکه مسئولان محلی گفتهاند که دو فرمانده مهم طالبان در آنجا مستقر بودند، و از جانب دیگر در عملیات جان نیروهای امنیتی بهدلیل محاصره در خطر باشد. تصمیمگیری در چنین شرایطی که از یکطرف هدف شناسایی شده و از جانب دیگر جان همکارانتان در خطر است و افزون بر آن احتمال تلفات افراد ملکی نیز وجود دارد، بسیار دشوارتر میشود.
با وجود این دشواریها، تلفات افراد ملکی در جنگ به هر دلیلی به ضرر حکومت و نیروهای خارجی است. تلفات افراد ملکی در میان درگیری و جنگ مسلحانه، میزان بدبینی نسبت به نیروهای امنیتی و خارجی را افزایش داده/ میدهد و به شبکههای تروریستی کمک میکند که در یارگیری و جذب همکاری میان مردم خوراک تبلیغاتی پیدا کنند.
از اینرو، حکومت افغانستان و متحدانش نیاز دارند که راهکارهای بهتری را در راستای جلوگیری از تلفات افرادملکی در جنگ روی دست گیرند. اما واقعیتهای میدان جنگ، کار نیروهای امنیتی را برای جلوگیری از تلفات ملکی بهویژه در حملات هوایی دشوار میکند. برای جلوگیری و کاهش نیروهای امنیتی، مهمترین مسأله همکاری مردم ساکن در محل جنگ میباشد. مردم میتوانند از ورود تروریستان به خانههایشان در همکاری با نیروهای امنیتی جلوگیری کنند.
بنابراین، برای جلوگیری از تلفات افراد ملکی در جنگ بایستی بر همکاری مردم محل بهعنوان یک اصل اساسی تکیه و تمرکز کرد. اما برای جلوگیری از تکرار چنین رویدادهای مرگبار برای افراد ملکی، نیروهای امنیتی ناگزیر است که عملیاتهای تصفیوی زمینی را بهعنوان یکی از موثرترین راههای نابودی تروریستان در مناطقی که طالبان حضور دارند پیوسته به اجرا بگذارند.
تلفات افراد ملکی هرچند که مسئول و مسببش طالبان باشند، آسیبهای فراوانی به حکومت و نیروهای امنیتی در افکار عامه ایجاد میکند. خانوادهی قربانیان و مردم به چگونگی کشتار و دلایل آن و یا ناگزیریهای نیروهای امنیتی فکر نمیکنند، آنها عمدتاً به اینکه توسط کی کشته شدند میاندیشند. بنابراین، نیروهای امنیتی افغان و ناتو بایستی با احتیاط بیشتر از یک استراتژی مخرب دشمنان افغانستان آگاه باشند و در این دام به زوال محبوبیت دچار نشوند.