افراد مسلح ناشناس دو روز قبل 13 کارمند معدن زغال‌سنگ را در منطقه‌ی تاله و برفک ولایت بغلان به‌شکل بی‌رحمانه‌یی به گلوله بستند. این کارمندان که از سال‌ها پیش در معدنی زغال‌سنگ در بغلان مصروف کار بودند، همه از قوم هزاره و از ولایت دایکندی بودند و هیچ نسبتی نیز با گروه‌های سیاسی و تنظیمی نداشته‌اند. این رویداد یکی از خشن‌ترین رویدادهای امنیتی در ماه جاری در کشور میباشد. تاکنون گروهی رسماً مسئولیت این حمله را به عهده نگرفته است، اما این حملات عمدتاً به گروه تروریستی داعش نسبت داده می‌شود.
وقوع این رویداد یک بار دیگر نگرانی‌ها از بروز جنگ‌های قومی و مذهبی در کشور را تشدید کرده است. واکنش‌ها نسبت به این رویداد در فضای مجازی و افکار عمومی بسیار گسترده است. اکثر کاربران شبکه‌های اجتماعی و برخی حلقات سیاسی این حملات را محکوم کرده‌اند. در حالی‌که سران سیاسی در واکنش‌های خود تلاش کرده‌اند، مردم را از دامن زدن به شکاف‌های قومی و مذهبی بپرهیزانند، اما واکنش‌ها در فضای مجازی و افکار عمومی تندتر است و اکثر کاربران انتقادات تندی را از مسئولان دولتی به‌خصوص رهبران هزاره مطرح کرده‌اند.
دولت و رهبران سیاسی انجام این حملات را برای ایجاد تفرقه میان اقوام افغانستان می‌دانند و تاکید دارند که دشمن با چنین حملاتی نمی‌تواند به اهداف خود برسد. این واکنش در فضای ملتهب سیاسی و اجتماعی موجود افغانستان هرچند موجه به نظر می‌رسد، اما نمی‌تواند یک پاسخ جدی به مطالبات مردم و نگرانی‌های آنان باشد. از نظر مردم دولت باید در عمل ثابت کند که به دنبال دفاع و حفاظت از مردم افغانستان بدون در نظرداشت وابستگی‌های قومی آنان میباشد و با همه به‌گونه‌ی یکسان برخورد می‌کند. اقدامات موجود نمی‌توانند درد مردم را دوا کنند و واکنش‌های این‌چنینی در واقع هیچ کمکی به بهبود وضع موجود نخواهد کرد.
این اولین‌بار نیست که هزاره‌ها به‌شکل هدفمند در کشور مورد حمله قرار می‌گیرند. در این اواخر حملات گروه‌های تروریستی علیه قوم هزاره به‌شکل بی‌پیشینه‌یی افزایش یافته است. در سال جاری بزرگترین حملات انتحاری و تروریستی علیه هزاره‌ها صورت گرفته است. حمله بر تجمع معترضان جنبش روشنایی در دهمزنگ کابل که حدود 90 شهید و 400 مجروح به جا گذاشت، حمله در زیارت سخی در کابل و مزار شریف در مراسم عاشورا، حمله در مسجد باقرالعلوم در غرب کابل در مراسم اربعین و حادثه‌ی اخیر در بغلان از بزرگترین و خونبارترین حوادث امنیتی بود که به‌شکل مبهم علیه هزاره‌ها در سال جاری صورت گرفت. برخلاف حوادث دیگر امنیتی، طالبان مسئولیت هیچ‌یک از رویدادهای مذکور را به عهده نگرفتند و اکثراً به‌شکل مرموز به گروه داعش نسبت داده شده است.
نشانه گرفتن هدفمند هزاره‌ها در افغانستان، نگرانی‌های گسترده‌یی را در میان این مجموعه‌ی قومی به‌وجود آورده است. فارغ از این‌که مسئولیت این حملات را چه گروهی به عهده می‌گیرد، هزاره‌ها نگران این هستند که قربانی بازی بزرگ و پیچیده‌ی سیاسی و امنیتی در کشور می‌باشند. واکنش ضعیف دولت به این حملات و عدم برخورد با عاملان آن بر حجم نگرانی‌ها افزوده است و مردم را به این فکر انداخته که باید برای دفاع خودی، آمادگی‌های لازم را اتخاذ کنند، زیرا دولت، نیروهای امنیتی و رهبران سیاسی یا از روی ضعف و یا هم عامدانه در صدد دفاع از این مردم نیستند. این روحیه با گذشت هر روز در میان هزاره‌ها تقویت می‌شود و علی‌رغم محدودیت‌های جدی مردم در صدد آن‌اند تا بیشتر مسلح شوند و توان خود را برای دفاع از خویش افزایش دهند.
بدون شک واکنش کنونی دولت و رهبران سیاسی به رویدادهای خونبار تروریستی علیه هزاره‌ها کمکی به وضع موجود نمی‌کند. این واکنش‌ها تا بی‌نهایت نمی‌توانند مردم را اقناع کنند. اگر دولت اقدامات اساسی و معناداری را برای سرکوب داعش و تامین امنیت مناطق مرکزی و همچنین جلوگیری از حملات تروریستی علیه هزاره‌ها روی دست نگیرد، تکرار این‌گونه حوادث می‌تواند واکنش‌های مردمی را به اشکال مختلف در پی داشته باشد. مردم ممکن است با ادامه‌ی این روند به اقدامات مشابه دست زنند و خود را برای یک نبرد بزرگتر آماده کنند.
چنین چیزی بسیار طبیعی به نظر می‌رسد. هرگاه دولت به وظایف اساسی خود رسیدگی نکند، این اتفاق دیر یا زود خواهد افتاد و مردم برای دفاع خودی ممکن است مسلح شوند و دست به اقدامات تلافی‌جویانه بزنند. اگر این اتفاق در جامعه بیافتاد، جامعه ناخواسته درگیر خشونت‌های جدیدی خواهد شد که کنترل آن از توان دولت نیز خارج خواهد بود. افغانستان تجربه‌ی کافی در این زمینه دارد و همه از مسلح شدن گروه‌های قومی، خاطرات تلخی را به یاد دارند. این کار اگر در اثر بی‌توجهی دولت به مساله‌ی ناامنی در کشور احیا شود، یک بار دیگر زمینه برای هرج‌ومرج گسترده فراهم خواهد شد. بنابراین دولت باید با درک این مساله و شرایط دشوار موجود صادقانه به مساله‌ی تامین امنیت مناطق مرکزی و جلوگیری از حملات هدفمند علیه آنان توجه کند. تاکنون واکنش‌های دولت به حملات تروریستی علیه هزاره‌ها کافی نبوده است و این مساله موج بی‌اعتمادی در میان هزاره‌ها نسبت به حکومت را شکل داده است. اگر این وضعیت ادامه یابد و دولت به وظایف خود عمل نکند، قرار مردم برای تحمل این حملات به‌سر خواهد رسید. آن‌گاه دشمن به اهداف خود دست می‌یابد و آرامش دولتمردان نیز از آنان سلب خواهد شد.
عرفان مهران