زعفران افغانستان در سطح جهان تا پیش از شیوع ویروس کووید19 مشتاقان زیادی برای خرید داشت، اما شیوع این ویروس عملا صادرات زعفران را تا حدود زیادی متوقف کرده است. آمار اتحادیه زعفرانکاران هرات نشان می‌دهد که در حدود 8 تُن زعفران هرات به‌دلیل شیوع ویروس کووید19 صادر نشده است. آمار ریاست زراعت هرات نشان می‌دهد که سال گذشته بیش از 17 تُن زعفران در هرات برداشت شده بود.
هرات بیش از 90 درصد زعفران افغانستان را تولید می‌کند. زعفران هرات از شهرت زیادی برخوردار است. شیوع کووید19 بیش از سه ماه صادرات زعفران هرات را به کشورهای خارجی مخصوصا هند، امارات متحده عربی، عربستان، اروپا و امریکا متوقف کرده است. خطوط پرواز به این کشورها نیز مسدود بوده و به همین سبب پروسس‌کنندگان زعفران نتوانسته‌اند که کالاهای‌شان را صادر کنند.
بشیراحمد رشیدی، رییس اتحادیه ملی زعفران کاران افغانستان به روزنامه اطلاعات روز میگوید که نیمی از صادرات زعفران هرات به‌دلیل شیوع کرونا صورت نگرفته است: «حدود 50 درصد زعفران هرات در انبارهای پروسس‌کنندگان و صادرکنندگان ذخیره مانده و شرکت‌ها و انجمن‌های زعفران از پایین‌آمدن کیفیت و قیمت زعفران نگرانند.»
تأخیر در صادرات زعفران رنگ، بوی و کیفیت زعفران را تحت شعاع قرار می‌دهد و باعث کاهش مشتریان آن می‌شود.
افت شدید قیمت
یک قسمت کوچکی از میزان برداشت زعفران هرات مصرف داخلی دارد. محصولات بیش‌تر زعفران به کشورهای خارجی صادر می‌شود. هند بزرگ‌ترین خریدار زعفران افغانستان است و بیش از 80 درصد زعفران به این کشور صادر می‌شود.
آمار بلند مبتلایان به کووید19 در هند باعث توقف پروازهای هوایی شده و به همین سبب، زعفران هرات روی دست کشاورزان، پروسس‌کنندگان و صادرکنندگان باقی مانده است.
رییس اتحادیه ملی زعفرانکاران افغانستان میگوید که اکنون صادرات کمی از زعفران به کشورهای عربی، اروپایی و امریکایی صورت می‌گیرد و آنان امیدوارند که بار دیگر پروازهای هوایی به سمت هند از سر گرفته شود. او می‌افزاید که با از سرگیری پروازها، یک قسمت زیادی از زعفران هرات به مقصد کشور هند صادر خواهد شد و قیمت طلای سرخ در بازار هرات نیز افزایش خواهد یافت.
پس از برداشت زعفران، قیمت هر کیلو این گیاه در بازار هرات به بیش از 60 هزار افغانی می‌رسید، اما با شیوع کووید19 هر کیلو زعفران به کم‌تر از 40 هزار افغانی رسیده است.
محمدعلی، یکی از زعفرانکاران ولسوالی انجیل هرات است. او سال گذشته هفت کیلو زعفران از زمین‌‌اش برداشت کرده و حالا بازار مناسب برای فروش زعفران‌هایش جست‌وجو می‌کند. او به روزنامه اطلاعات روز میگوید که حکومت باید از آنان حمایت کند، تا بیش‌تر از این ضرر نکنند: «از وقتی بیماری کرونا به هرات آمده، هیچ کس زعفران ما را نمی‌خرد، ما هم مجبور می‌شویم که هر کیلو زعفران را به قیمت 33 هزار یا 36 هزار افغانی به فروش برسانیم.»
همه ساله زعفرانکاران به‌دلیل پایین‌بودن قیمت زعفران در فصل برداشت، زعفران‌شان را برای بلندرفتن قیمت‌ها انبار می‌کنند، اما امسال خساره‌مند شده‌اند.
غلام‌حیدر، یکی از زعفرانکاران ولسوالی زنده‌جان هرات است. او در صحبت با روزنامه اطلاعات روز، از حکومت می‌خواهد که زمینه‌ی صادرات زعفران به کشورهای خارجی را در دوران کووید19 فراهم سازد: «اگر حکومت از ما حمایت نکند، ما مجبور می‌شویم که دست از کشت زعفران بکشیم. قیمت زعفران امسال که خیلی پایین آمده و باید حکومت زعفران را به کشورهای خارجی صادر کند.»
مانع بزرگ در برابر صنعت نوپا
هنوز کشت و تجارت زعفران در افغانستان نوپا تلقی می‌شود. هرچند میزان اشتغال و سرمایه‌گذاری در بخش‌های برداشت، پروسس و بستهبندی زعفران افزایش یافته است، اما کووید19 مانع بزرگی در برابر این صنعت نوپای افغانستان گذاشته است.
بشیراحمد رشیدی، رییس اتحادیه‌ی ملی زعفرانکاران افغانستان میگوید که بیش‌تر سرمایه‌گذاران تازه‌کار در بخش پروسس و بستهبندی ورشکست شده‌اند و باید حکومت در راستای حمایت آنان گام بردارد.
آمار اتحادیه زعفرانکاران افغانستان نشان می‌دهد که به‌گونه‌ی مستقیم 15 هزار تن مصروف کشت، برداشت و پروسس زعفران در هرات هستند، اما در دوران کرونا شمار زیادی از افراد شاغل در این بخش، بیکار شده‌اند.
هم اکنون چشم و امید کشاورزان و پروسس‌کنندگان زعفران به حمایت حکومت و بازشدن مجدد دروازه صادرات زعفران به کشورهای خارجی است.
توریالی طاهری، معاون شورای ولایتی هرات روز میگوید که حکومت باید بدیل پروازهای هوایی برای صادرات زعفران فراهم کند تا زعفران قبل از فصل برداشت در فصل خزان صادر شود: «حکومت باید از زعفرانکاران حمایت کند. اگرنه، دهقانان علاقه‌مندی به کشت بیش‌تر زعفران نخواهند داشت. باید هرچه زودتر زعفران به خارج کشور صادر شود.»
همه ساله تولید زعفران در هرات سیر صعودی داشته است. مسئولان در ریاست زراعت هرات پیش‌بینی می‌کنند که امسال از هشت هزار هکتار زمین تحت کشت، بیش از 20 تُن زعفران برداشت خواهد شد. اما دغدغه اصلی زعفرانکاران نبود بازار داخلی و خارجی برای فروش است.
بشیراحمد احمدی، معاون ریاست زراعت هرات به روزنامه اطلاعات روز میگوید که طی یک ماه اخیر دادن گواهینامه برای زعفران در دوران کووید19 دوباره آغاز شده است. او می‌افزاید که شرکت‌های صادرکننده زعفران برای آزمایش‌های لابراتواری مراجعه می‌کنند و حتا برای ایجاد تسهیلات به صادرکنندگان در میدان هوایی هرات نیز گواهینامه به زعفران داده می‌شود: «از یک ماه به این‌سو، آهسته آهسته صادرات زعفران به کشورهای عربی و اروپایی آغاز شده است. ما در تست‌های لابراتواری کیفیت زعفران را مشخص می‌کنیم، تا زعفران تقلبی و بی‌کیفیت به‌نام افغانستان صادر نشود.»
زعفران افغانستان از کیفیت خوبی در سطح جهان برخوردار است. امیدواری‌ها بر این است که با کاهش وضع محدودیت به‌دلیل شیوع کرونا در کشورهای خریدار زعفران افغانستان، زمینه صادرات پیش از شروع فصل برداشت زعفران مساعد شود.