جنجال در دانشگاه‌های خصوصی؛ «دانشجویان نمی‌‌خواهند برای درس‌‌هایی که نخوانده‌‌اند، فیس بپردازند»

دروازه‌‌ی دانشگاه‌‌ها و مؤسسات تحصیلات عالی کشور پس چهار و نیم ماه قرنطینه در تاریخ 15 اسد به روی دانشجویان و استادان باز شد. اما اکنون شماری از دانشجویان شکایت دارند که دانشگاه‌های خصوصی تلاش دارند هزینه کامل یک سمستر را از آنان بگیرند. به گفته‌ی این دانشجویان درحالی‌که هیچ درسی وجود نداشته و بیش‌تر دانشجویان به سیستم آنلاین دسترسی نداشته‌اند و در این صورت پرداخت کامل فیس یک سمستر عادلانه نیست.

با بسته‌شدن دروازه دانشگاه‌ها، وزارت تحصیلات عالی آموزش راه دور را با استفاده سیستم HELMS تجویز کرد. وزارت تحصیلات عالی در پاسخ به این انتقاد دانشجویان دانشگاه‌های خصوصی می‌‌گوید تنها درس‌‌های آنلاینی که از طریق HELMS و دیگر سیستم‌‌های معیاری ارائه شده باشد، مدار اعتبار است و دانشگاه‌‌های که در جریان قرنطین درس آنلاین معیاری ارائه نکرده باشد، باید 16 هفته‌ی کامل برای دانشجویان درس حضوری برگزار کنند.

هزینه‌ برای درسی که نخوانده‌اند

نیلوفر سعادتی، دانشجوی یک دانشگاه خصوصی در کابل می گوید او به‌دلیل مشکل دسترسی به انترنت نتوانسته درس‌های آنلاین را پی‌گیری کند. به گفته‌ی او دانشگاه خصوصی که او در آن درس می‌خواند برای درس‌های آنلاین از پیام‌‌رسان اجتماعی «گوگل کلاس روم» استفاده کرده است، نه سیستم پیشنهادی وزارت تحصیلات عالی: «درس‌‌های آنلاینی که در گوگل کلاس‌‌روم (Google Classroom) از سوی دانشگاه گذاشته می‌‌شد، دلچسپ نبودند و به همین دلیل اکثریت درس‌‌های گذاشته‌شده در «گوگل کلاس روم» را نخوانده‌‌اند.»

خانم سعادتی به اطلاعات روز میگوید که در صنف آنلاین از حدود 40 هم‌‌صنفی‌ او فقط حدود ده اشتراک نفر می‌‌کرده‌‌اند.

وحیده حسنی، دانشجوی دیگری می‌گوید درس وجود نداشته است که دانشگاه‌ها بخواهند هزینه کامل را از دانشجو مطالبه کند: «در جریان درس‌‌های آنلاین اگر کدام سوالی در ذهن دانشجو باقی می‌‌ماند، سخت بود که از استاد بپرسی؛ چون دانشجویان زیاد بود و استادان وقت پاسخ‌دادن به تک‌تک پیام‌های دانشجویان را نداشتند.» خانم حسنی هم می‌‌گوید که به‌دلیل دلچسب نبودن سیستم آنلاین از حدود ۴۵ نفر هم‌‌صنفی او، فقط دوازده نفر درس‌‌های آنلاین را تعقیب می‌‌کرده‌‌اند و دیگران همه تصمیم داشتند که این سمستر را تعجیل بگیرند.

مسعودرضا شریعتی، یکی دیگر از دانشجویان دانشگاه‌‌های خصوصی می‌‌گوید: «بیش‌تر درس‌‌های ما به‌صورت آنلاین برگزار می‌‌شد و ما چون مشکل انترنت داشتیم و قادر به تهیه‌کردن انترنت پرسرعت نبودیم، نمی‌توانسیم به‌‌صورت منظم سر کلاس آنلاین حاضر شویم. چون انترنت ضعیف بود، گاهی صدای استاد نمی‌‌آمد و گاهی تصویر متوقف می‌‌شد.» آقای شریعتی به اطلاعات روز می‌‌گوید که فیلم‌‌های درسی را که استادان او آماده می‌‌کرده از حجم بالای برخوردار بوده و اکثر دانشجویان به‌دلیل بلند بودن قیمت انترنت، قادر به دریافت این درس‌ها نبوده‌اند.

نیلوفر می‌گوید، دانشگاه به او و هم‌صنفانش گفته است که دو جلسه درس حضوری داده خواهد شد، اما دانشجو باید تمام هزینه یک ترم را پرداخت کند: «خانواده‌‌های شماری از دانشجویان یا به‌دلیل قرنطین قادر به پرداخت فیس کامل نیست و یا هم نمی‌‌خواهند در بدل یک ماه درس فیس تمام سمستر را پرداخت کنند.»

ناجیه عطایی، دانشجوی یک دانشگاه خصوصی به اطلاعات روز می‌‌گوید: «در دانشگاه ما دانشجویانی که در درس‌‌های آنلاین اشتراک نکرده‌اند هم باید فیس کامل بپردازند. حالا شماری زیادی از کسانی که در درس‌‌های آنلاین اشتراک نکردند، تعجیل می‌‌گیرند. آن‌ها نمی‌‌خواهند برای درس‌‌های که نخوانده‌‌اند، فیس بپردازند.»

خانم عطایی همچنان می‏گوید که تا کنون حدود 60 درصد هم‌‌دانشگاهیانش به درس حاضر شدند و از 40 درصد دیگر آنان هنوز خبری نیست. ناجیه می‌گوید، دانشگاه خصوصی که او در آن درس می‌خواند، این روزها دانشجویان را زیر فشار قرار داده‌اند که هزینه کامل را پرداخت کند.

مسعودرضا شریعتی، یکی از دانشجویان دانشگاه‌‌های خصوصی می‌‌گوید دانشگاهی که او در آن درس می‌‌خواند، در بدل برگه تعجیل حدود 14 هزار افغانی از دانشجو مطالبه می‌کند: «دانشجویان چون توان پرداخت فیس را ندارند، می‌‌خواهند تعجیل بگیرند اما هزینه‌‌ تعجیل باعث می‌‌شود که دانشجویان نه ثبت‌نام کنند و نه تعجیل بگیرند. در نهایت بی‌‌سرنوشت می‌مانند.»

این دانشجویان می‌گویند، عادلانه نیست که در بدل درس‌‌های آنلاین بی‌کیفیت و درس‌‌های ناخوانده مانند زمان عادی فیس گرفته شود و از وزارت تحصیلات عالی می‌خواهند برای این بی‌نظمی راه حلی پیدا کند.

انتقاد استادان دانشگاه‌های خصوصی

در کنار دانشجویان، استادان دانشگاه‌‌های خصوصی هم در چند ماه قرنطینه از وضعیت پیش‌آمده به گونه‌‌ی جدی متأثر شدند. شماری از این استادان با انتقاد از نحوه‌‌ی پرداخت معاش‌شان از سوی دانشگاه‌‌های خصوصی می‌‌گویند هزینه یک ترم کامل را از دانشجو می‌گیرند، اما برای استادان در دوران قرنطینه هیچ معاشی نپرداخته و هنوز به بهانه‌های مختلف از معاش استادان کم می‌کنند.

یک استاد برحال یک دانشگاه خصوصی که نمی‌‌خواهد از او نامی برده شود، به اطلاعات روز می‌‌گوید که نه‌تنها در جریان قرنطینه بلکه از سال گذشته هم معاش دریافت نکرده است: «در زمان عادی استادان یک درس را در زمان‌ها مختلف در چند صنف جداگانه تدریس می‌‌کند و در مقابل هر ساعت درسی معاش دریافت می‌‌کند. اما حالا مسئولان دانشگاه در یک جلسه‌‌ی به استادان گفته که دانشگاه در برابر هر فیلم درسی که استادان ثبت می‌‌کند، فقط حق‌الزحمه یک ساعت درسی را پرداخت می‌‌کند. درحالی‌که عین فیلم آموزشی استاد را به سه یا چهار صنف می‏فرستد.»

ننگیالی ننگیال، استاد یکی از دانشگاه‌‌های خصوصی هم می‌‌گوید با آن‌که در جریان قرنطین به‌‌صورت آنلاین تدریس کرده و دانشگاه هم از دانشجویان فیس دریافت می‌‌کند اما در ماه‌‌های قرنطین معاش دریافت نکردند. «چهار ماه معاش من را نداده است و در میان همکارانم کسانی هم‌‌ هستند که نهُ یا ده ماه معاش دریافت نکرده‌‌اند.»

در همین حال، یک استاد دیگر که نیز نمی‌‌خواهد در گزارش نامی از او برده شود، به اطلاعات روز گفت که دانشگاه خصوصی که او در آن تدریس می‌‌کند تصمیم گرفته است که از شروع قرنطین تا حالا 50 درصد معاش استادان را پرداخت کند، درحالی‌که از دانشجویان تمام هزینه یک ترم کامل را می‌گیرند.

عباس محمدی، استاد در یکی از دانشگاه‌های خصوصی کابل به اطلاعات روز می‌‌گوید که دانشگاه‌ها اگر از دانشجو فیس کامل می‌گیرند باید به استاد معاش کامل پرداخت کنند و اگر به استاد معاش کامل پرداخت نمی‌کنند باید از دانشجو هم فیس کامل نگیرند.

پاسخ چیست؟

مسئولان اتحادیه‌‌ دانشگاه‌‌های خصوصی در پاسخ به انتقادهای دانشجویان می‌‌گویند در کنار این‌که وزارت تحصیلات این مسأله را قبول ندارند، دانشگاه‌ها نیز مسئولانه برخورد کنند. ذاکرحسین ارشاد، معاون اتحادیه دانشگاه‌‌های خصوصی به اطلاعات روز می‌‌‌گوید: «خوب است که یک تجدید نظر نسبت به رویه‌‌ی خود داشته باشند و تلاش کنند که نسبت به قضیه مسئولانه‌‌تر برخورد صورت بگیرد و حق دانشجو در این میان ضایع نشود.»

اما آقای ارشاد می‌‌گوید که در اول گفته شده بود که سیستم HELMS یک نرم افزار «جامع و خوب» است و هر نهادی که بتواند از آن استفاده کند، از تسهیلات جانبی برخوردار می‌‌گردد که نگردید. اما در عمل «نهادهایی که از HELMS استفاده کردند خیلی راضی نیستند و اتفاقا برخی از سیستم‌‌های خودساخته‌ی هر نهاد در مقایسه با HELMS ظاهرا کارآمدتر و مفیدتر از کار درآمده است.»

در همین حال، وزارت تحصیلات عالی کشور در پاسخ به انتقادات دانشجویان و استادان دانشگاه‌‌های خصوصی می‌‌گوید که 38 نهاد تحصیلی دولتی و بیش از 30 نهاد تحصیلی خصوصی در جریان قرنطینه به سیستم HELMS وصل بوده و 235 هزار تن محصل همراه با استادان خود به‌‌صورت منظم از این سیستم استفاده کرده است و تاکنون هیچ شکایتی از سوی آن‌ها مطرح نشده است.

مسئولان این وزارت همچنان می‌‌گویند که وزارت تحصیلات عالی از نحوه‌‌ی ارائه خدمات آنلاین دانشگاه‌‌های خصوصی و دولتی به‌‌صورت مستقیم نظارت و ارزیابی می‌کند. وزارت تحصیلات عالی می‌‌گوید تنها درس‌‌های آنلاینی که از طریق HELMS و دیگر سیستم‌‌های معیاری ارائه شده باشد، مدار اعتبار است.

محمدحنیف فرزان، معاون سخن‌گوی وزارت تحصیلات عالی کشور در صحبت با اطلاعات روز می‌‌گوید که در طرح بازگشایی دانشگاه‌‌ها بعد از قرنطینه، دانشگاه‌‌ها را به دو گتگوری تقسیم شده‌اند؛ دانشگاه‌‌های در جریان قرنطینه درس و فعالیت‌‌های علمی به‌‌صورت آنلاین داشته و دانشگاه‌‌های که هیچ فعالیتی نداشته‌اند.

آقای فرزان می‌‌‏گوید که دانشگاه‌‌هایی که در جریان قرنطین هیچ نوع فعالیتی نداشته‌‌اند، باید 16 هفته درس‌‌های حضوری را برگزار کنند.