دیبرا لاینز، نماینده خاص سرمنشی ملل متحد برای افغانستان و رییس دفتر هیأت معاونت ملل متحد در افغانستان (یوناما) از دو طرف گفت‌وگوهای بین‌الافغانی در دوحه می‌خواهد که گفت‌وگوها را زمان‌بندی کنند و برای کاهش آمار تلفات افراد ملکی، به‌گونه‌ی فوری اقدامات صادقانه روی دست بگیرند.
گزارش ربع‌وار اخیر یوناما نشان می‌دهد که افغانستان به‌عنوان مرگبارترین منطقه در جهان برای افراد ملکی باقی مانده است و میزان بالای خشونت‌ها همچنان تأثیر مخرب بر افراد ملکی می‌گذارد.
بر مبنای این گزارش ربع‌وار یوناما از اول جنوری تا آخر سپتامبر سال روان، میزان تلفات افراد ملکی به پنج‌هزار و ۹۳۹ مورد می‌رسد که از این میان دوهزار و ۱۱۷ نفر کشته و سه‌هزار و ۸۲۲ نفر دیگر زخمی شده‌اند. هرچند که میزان تلفات افراد ملکی در سه ربع اول سال جاری کمتر از آمارهای هشت سال گذشته است، اما هنوز هم تعداد تلفات افراد ملکی تکان‌دهنده و وحشتناک است و از هر ده فرد غیرنظامی که در جنگ آسیب دیده‌اند، چهار تن‌شان زنان و کودکان‌اند. در مجموع شمار تلفات کودکان به 31 درصد و میزان تلفات زنان به 12 درصد می‌رسد.
با مستندسازی آمار قربانیان جنگ در 9 ماه اول سال روان، هیأت معاونت ملل متحد در افغانستان میگوید که مخالفان مسلح دولت مسئول 58 درصد کل تلفات افراد غیرنظامی در کشورند. رقم تلفات افراد ملکی که مسئولیت آن به تمام گروه‌های مسلح مخالف دولت نسبت داده شده، در یک رقم مشابه با سال 2019 باقی مانده است.
بر بنیاد این گزارش یوناما میزان کشته‌شد‌گان افراد ملکی که به طالبان نسبت داده شده، تا شش درصد افزایش یافته است؛ درحالی‌که رقم مجموعی تلفات -کشته و زخمی- نسبت داده‌شده به طالبان تا 32 درصد کاهش داشته است. دلیل اصلی کاهش در رقم کلی تلفات غیرنظامیان از سوی طالبان کاهش شمار زخمی‌شده‌ها در حملات انتحاری و جنگ‌های زمینی میباشد. اما این کاهش در شمار زخمیان حملات انتحاری و جنگ زمینی، با سازماندهی قتل‌های هدفمند و تعبیه مواد انفجاری که در خصوص غیرنظامیان بدون تفکیک عمل کرده، جبران شده است.
همین‌طور گزارش یوناما میگوید درصدی تلفاتی که مسئولیت آن‌را هیچ گروهی به عهده نگرفته، نیز افزایش یافته است. یعنی درصدی از قتل‌های هدفمند که با استفاده از جاسازی مواد انفجاری بدون تفکیک نظامی یا ملکی سبب تلفات غیرنظامیان شده و یوناما نتوانسته مسئولان تلفات را شناسایی کند، بیشتر شده و این مورد با کاهش شمار حوادثی که قبلا طالبان و داعش شاخه‌ی خراسان مسئولیت آن را با عهده می‌گرفت، هم‌خوانی دارد.
در گزارش یوناما آمده است که مواد منفجره جاسازی‌شده که به‌عنوان آله فشار از سوی طالبان استفاده شده است، به‌عنوان ماین‌های ضد پرسونل در کشور به‌کار می‌رود. این ماین‌ها کارکرد بدون تبعیض (تفکیک بین افراد ملکی و نظامی) دارند و کاربرد آنان در هر زمانی که باشد، غیرقانونی است. آن‌گونه که گزارش نشان می‌دهد عامل قربانی‌شدن زنان و کودکان در سه ربع اول 2020 همین مواد منفجره‌ی جاسازی‌شده بوده است.
هیأت معاونت ملل متحد در افغانستان از طالبان می‌خواهد که به تعهدات خود در راستای استفاده از این سلاح‌های غیرقانونی عمل کرده و باعث آسیب رساندن به افراد ملکی در افغانستان نشوند. در این گزارش آمده است: «یوناما همچنین نگران حملاتی است که عمدا افراد ملکی، از جمله کارمندان تعلیم و تربیه، صحت، امور بشردوستانه، اعضای نهادهای قضایی، بزرگان قومی، رهبران مذهبی و کارمندان ملکی دولت را مورد هدف قرار می‌دهد.»
آن‌گونه که در گزارش یوناما آمده، شمار تلفات افراد ملکی ناشی از حملات داعش کاهش یافته، اما جنگ زمینی بین نیروهای امنیتی حکومت افغانستان و گروه طالبان سبب بالاترین رقم تلفات غیرنظامیان شده است. بعد از آن حملات انتحاری و جاسازی مواد منفجره 29 درصد، قتل‌های هدفمند 16 درصد و حملات هوایی هشت درصد سبب تلفات افراد ملکی شده است.
از رقم مجموعی تلفات غیرنظامیان مسئولیت 28 درصد آن به نیروهای طرفدار حکومت افغانستان نسبت داده می‌شود که در مقایسه با سال گذشته 34 درصد کاهش را نشان می‌دهد و دلیل اصلی آن کاهش حملات هوایی نیروهای بین‌المللی پس از ماه مارچ خوانده شده است و همین‌طور نیروهای امنیتی ملی افغانستان مسئول 23 درصد تلفات افراد ملکی خوانده شده‌اند که این رقم با آمار سال گذشته مشابه است. اما تلفات ناشی از جراحات حملات هوایی و جنگ‌های زمینی تا 25 درصد افزایش یافته است.
آن تعداد از تلفات غیرنظامیان که به نیروهای امنیتی افغانستان نسبت داده می‌شود، ناشی از فیرهای غیرمستقیم مانند فیر راکت، انداختن هاوان و نارنجک است که در مناطق غیرنظامی استفاده شده و به خانه‌ها یا نزدیک محل بودوباش ملکی‌ها اصابت کرده است.
یوناما با ابراز نگرانی از افزایش 70 درصدی تلفات ملکی ناشی از حملات هوایی دریافته که بالاترین درصدی تلفات ملکی‌ها از حملات هوایی از سوی نیروهای ارتش کشور صورت گرفته است. میزان تلفات غیرنظامیان ناشی از حملات هوایی ارتش افغانستان مجموع هشت درصد کل تلفات غیرنظامیان را تشکیل می‌دهد و سنجش تلفات ناشی از حملات هوایی نیروهای بین‌المللی پس از امضای توافقنامه دوحه بین ایالات متحده و طالبان متوقف شده است.
همچنان این گزارش به وضاحت نشان می‌دهد که شروع گفت‌وگوهای دوحه بین دولت افغانستان و طالبان هیچ نقشی مثبت در کاهش خشونت‌ها و تلفات افراد ملکی نداشته و از دوازدهم سپتامبر به بعد هیچ‌گونه کاهش در تلفات غیرنظامیان دیده نمی‌شود.
با آن‌که این گزارش یوناما حوادث امنیتی ماه اکتبر را شامل نمی‌شود اما هیأت معاونت ملل متحد در افغانستان نگرانی خویش نسبت به افزایش خشونت‌ها و تشدید جنگ را ابراز کرده و میگوید که فقط در یک ماه گذشته در جنگ هلمند و حملاتی که بدون در نظرداشت افراد ملکی در ننگرهار، غور، لغمان، حمله هوایی در تخار و حمله‌ی انتحاری بر یک مرکز آموزشی در کابل اتفاق افتاده، سبب کشته شدن 400 تن فرد ملکی شده است.
یوناما با نشر این گزارش برای همکاری با تمام طرف‌های درگیر جنگ در خصوص کاهش تلفات افراد ملکی اعلام همکاری کرده و میگوید که تمام طرف‌های درگیر در جنگ افغانستان می‌توانند عملکردشان در راستای جنگ را بازنگری و در مورد کاهش تلفات افراد ملکی اقداماتی روی دست بگیرند: «یوناما تأکید می‌کند که تمام طرف‌های درگیر در جنگ می‌توانند و باید بیشتر از این برای جلوگیری از آسیب‌دیدن افراد ملکی با بررسی عاجلِ اقدامات و تقویت فعالیت‌ها برای کاهش آن و همچنان در جهت پایان‌دادن به جنگ، که قطعا تنها راه کاهش تلفات مرتبط به درگیری برای افراد ملکی میباشد، کار کنند. یوناما آماده همکاری‌های بیشتر با همه‌ی طرف‌ها برای انجام اقدامات مورد نیازِ عاجل میباشد.»
در این گزارش یوناما همچنان آمده است که مذاکرات صلح افغانستان برای طرفین درگیر جنگ فرصتی‌ست تا زیان‌های جبران‌ناپذیر و تأثیر مخربی را که جنگ به‌بار آورده است، مورد ارزیابی دقیق قرار داده و با پذیرفتن خواست قربانیان جنگ، تأیید کنند که به حقیقت، عدالت، جبران خسارت و صدمه که قربانیان جنگ از این ناحیه دیده‌اند، رسیدگی شود.
فیونا فریزر، رییس بخش حقوق بشر یوناما میگوید: «مصاحبه‌های ما با قربانیان و خانواده‌های آن‌ها نشان‌دهنده عدم موفقیت كامل طرفین درگیری برای تصدیق صدمه‌ای‌ست که آن‌ها باعث شده و حتا عدم برقراری تماس با آن‌ها بعد از یک حادثه است. طرفین درگیر می‌توانند حداقل، دردی را که آن‌ها سبب شده‌اند بپذیرند و به دنبال راه‌های برای کمک به ایجاد آشتی در بین میلیون‌ها افغان باشند که متحمل خسارت شده‌اند.»
در همین حال ذبیح‌الله مجاهد، سخن‌گوی گروه طالبان طی یک بیانیه با تکذیب آنچه که در گزارش یوناما آمده، گفته است که یوناما بر مبنای منابع اطلاعاتی و معلوماتی که از دشمن گرفته، این گزارش را تهیه کرده و گروه طالبان را مسئول 9 درصد از تلفات ملکی‌ها قلمداد کرده و حتا تلفات ناشی از حملات حکومت افغانستان را به طالبان نسبت داده است.
سخن‌گوی طالبان با رد گزارش یوناما گفته است که طالبان تلاش دارند که تلفات افراد ملکی را کاهش دهند: «مجاهدین امارت اسلامی در تلاشند تعداد تلفات غیرنظامیان را به صفر برسانند و یک کمیسیون ویژه با جدیت روی این موضوع کار می‌کند.»
ذبیح‌الله مجاهد عامل اصلی تلفات غیرنظامیان را حملات هوایی نیروهای طرفدار حکومت افغانستان خوانده و گفته است که انداختن توپ و خمپاره به روستاها و خانه‌ها، افزایش خشونت توسط شبه‌نظامیان اربکی و حمله به مناطق غیرنظامی توسط دشمن سبب تلفات افراد ملکی است و در مقابل، تمام عملیات‌های امارت اسلامی براساس اهداف خاص نظامی دشمن انجام می‌شود.
سخن‌گوی گروه طالبان به یوناما گفته است که باید روی دقت و صحت گزارش‌های خود سخت کار کند، از استفاده از موضوع تلفات غیرنظامیان برای فشارهای سیاسی و تبلیغات خودداری کند و از منابع دشمن به‌عنوان منابع اطلاعاتی استفاده نکند.
همچنان دفتر شورای امنیت با اشاره به گزارش یوناما طی یک بیانیه گفته است که یافته‌های میدانی حکومت نشان می‌دهد بیشترین درصدی تلفات غیرنظامیان به طالبان برمی‌گردد و طالبان یا به‌صورت مستقیم سبب تلفات ملکی شده است و یا به‌گونه‌ی غیرمستقیم زمینه‌سازی کرده است تا گروه‌های دیگر حملات انجام دهند.
دفتر شورای امنیت با ابراز نگرانی از مکانیزم تهیه‌ی این گزارش از سوی یوناما، متعهد شده است که یک‌جا با دفتر یوناما روی یافته‌های‌شان از میدان جنگ کار کنند تا ارقام واقعی تلفات غیرنظامیان را منعکس کنند.
در بیانیه شورای امنیت آمده است که نیروهای امنیتی و دفاعی حکومت افغانستان برای حفاظت از مردم و تلاش‌های موفقیت‌آمیز صلح در حالت دفاعی قرار دارند اما از آن‌سو طالبان با گذشت هر روز خشونت را افزایش می‌دهند و با استفاده از مساجد و تأسیسات عامه به هدف جنگ تلفات افراد ملکی را افزایش داده، سبب بی‌اعتمادی به روند صلح می‌شوند.
شورای امنیت در بیانیه‌اش از طالبان می‌خواهند که آتش‌بس دایمی و سراسری را پذیرفته و برای نشان‌دادن صداقت در گفت‌وگوهای صلح، قتل عام مردم افغانستان را متوقف کنند.
