کمیسیون مستقل انتخابات پس از دو سال و چهار ماه، هنوز معاش هزاران کارمند موقت انتخابات پارلمانی ۲۸ و ۲۹ میزان ۱۳۹۷ را نپرداخته است. شماری از این کارمندان که در رده‌ی آمران انتخاباتی در ناحیه‌ها و ولسوالی‌های کابل وظیفه انجام داده‌اند، می‌گویند که در جریان بیش از دوسال برای گرفتن معاش‌شان دادخواهی کردهاند اما جواب قناعت‌بخش نگرفته و سرگردان شده‌اند. همچنان اطلاعات رسمی نشان می‌دهد که تنها در ولایت کابل، بیش از چهارهزار کارمند روز انتخابات هنوز معاش دریافت نکرده‌اند. نهاد‌های ناظر انتخاباتی می‌گویند که کمیسیون مستقل انتخابات بنابر مدیریت ناسالم بدون دلیل موجه معاش کارمندان را نمی‌پردازد و به اعتبار و شفافیت کاری این کمیسیون صدمه رسانده است.
مسئولان انتخاباتی کابل می‌گویند اجرانشدن به‌موقع پول از سوی تمویل‌کنندگان بین المللی، چالش‌های پرداخت پول به روش بانکی و ام.پیسه، گمشدن دستگاه‌های بایومتریک و دیگر مواد انتخاباتی از دلایلی است که معاش هزاران هنوز پرداخت نشده است.
گمشدن دستگاه بایومتریک
ده‌ها آمر انتخاباتی نواحی و ولسوالی‌های کابل و سایر ولایات به‌خاطر گمشدن دستگاه‌های بایومتریک و دیگر مواد انتخاباتی مسئول دانسته شده و هنوز معاش نگرفته‌اند. ۳۹ آمر انتخاباتی تنها از ولایت کابل که به مدت دو ماه با کمیسیون قرارداد داشته‌اند، معاش‌شان را دریافت نکرده‌اند. این کارمندان می‌گویند با وجودی که آنان در گمشدن دستگاه‌های بایومتریک و دیگر مواد به‌گونه‌ی مستقیم مقصر نیستند اما کمیسیون انتخابات آنان را مسئول دانسته و هنوز معاش‌شان را پرداخت نکرده است. مسئولان انتخاباتی ولایت کابل می‌گویند که در این مورد منتظر فیصله‌ی ریاست‌جمهوری و دادستانی‌اند که این کارمندان را معاف می‌کنند یا مسئول می‌دانند. معلوم هم نیست که این فیصله چه وقت صادر می‌شود.
وحیدالله ترون، رییس امور انتخاباتی کابل به اطلاعات روز می‌گوید که اگر هیأت تفتیش ریاست‌جمهوری و دادستانی این کارمندان را مقصر تشخیص دهد، آنان مورد پی‌گرد عدلی و قضایی قرار خواهند گرفت، از این‌رو معاش‌شان نیز به تعلیق است. هیأتی به ریاست مسئولان دادستانی کل موضوع گمشدن دستگاه‌های بایومتریک، پاوربانک، پرنتر و دیگر مواد انتخاباتی را بررسی می‌کند.
آقای ترون به اطلاعات روز می‌گوید که گرچند آمران نواحی و ولسوالی‌ها به‌گونه‌ی مستقیم مقصر نیستند، تا مشخص شدن موضوع معاش‌شان پرداخت نمی‌شود: «تخمینا به ارزش ۴۱ میلیون افغانی مواد انتخاباتی در ۳۴ ولایت به‌شمول کابل به امضای همین آمران تسلیم داده شده اما دوباره تحویل داده نشده و گم شده. مواد براساس پروسجرهای لوژستیکی و خدماتی با سلسله مراتب برای مسئولان تحویل داده شده، وقتی که جمع‌آوری می‌شود به همین سلسله مراتب باید جمع‌آوری شود.»
محمدتقی معصومی، یکی از این کارمندان مسئولان کمیسیون مستقل انتخابات را به برخورد غیراصولی متهم می‌کند. او می‌گوید که در انتخابات پارلمانی ۱۳۹۷ مواد بدون تطبیق کارشیوه و براساس آمارها و گزارش‌های نادرست توزیع شده است که در جمع‌آوری آن باعث جنجال و مشکلات شده است. به گفته‌ی او در برخی از مراکز رای‌دهی مواد کمتر از شمار محلات آن توزیع شده بوده است. درحالی‌که مسئولان مرکزی کمیسیون آن را کامل گزارش داده است.
آقای معصومی و شماری دیگر از کارمندان گمشدن و دزدی‌شدن مواد انتخاباتی به‌ویژه پاوربانک‌ها را از سوی کارمندان محل‌های رای‌دهی می‌پذیرند اما می‌گویند که مقصر آنان نیستند و معاش‌شان باید پرداخت شود.
زهرا امیری یکی دیگر از کارمندان می‌گوید که عمدتا رویدادهای امنیتی عامل گمشدن و ضایع‌شدن مواد انتخاباتی است. در جمع‌آوری مواد انتخاباتی، گزارش‌دهی و تحویل‌دهی آن هزاران مشکل دیگر وجود داشته که آنان مقصر آن نیست. اما او نیز می‌پذیرد که تنها در ناحیه‌ی ششم کابل که ۱۶۸ محل داشته احتمالا ۲۰ دستگاه ذخیره‌کننده‌ی برق یا پاوربانک گم شده است اما این‌که چگونه مشخص نیست: «در کل در روند جمع‌آوری دستگاه و تحویل‌دهی آن شفافیت نبوده است. در مسیر راه و حتا در گدام‌های خود کمیسیون ممکن است دزدی شده باشد. بی‌گناهان قربانی شده است.»
چالش مدیریتی یا تقصیر کارمندان؟
مسئولان بنیاد انتخابات آزاد و عادلانه‌ی افغانستان (فیفا) نیز می‌گویند کمیسیون مستقل انتخابات دلیل موجه در عدم پرداخت معاش این کارمندان ندارد. محمدنعیم اصغری، سرپرست این نهاد می‌گوید که بار‌ها از کمیسیون خواسته‌اند که معاش این کارمندان باید پرداخت شود اما کمیسیون هنوز به خواست آنان توجهی نکرده و حاضر به حل مشکل نشده است: «آمران انتخاباتی کابل و شماری از ولایات می‌گویند که وسایل برای آنان دانه به دانه تسلیم داده نشده که تحویل دهند. سرجمع تسلیم شده و بعدا معلوم شده که کمبود هم وجود داشته گاهی در توزیع مواد. گاهی حوادث امنیتی صورت گرفته که مواد گم شده. در این صورت هم مقصر کارمندان نیست. این دلایل موجه نیست و باید پرداخت شود تا اعتبار کار کمیسیون صدمه نبیند و کارمندان حق‌شان را بگیرند. اما کمیسیون حاضر نشد که این مشکل حل شود. کمیسیون به ما گفت که مداخله نکنیم. ما گفتیم که به پارلمان مراجعه کنند. چالش در مدیریت است نه کارمند.»
اطلاعات رسمی ریاست امور انتخاباتی ولایت کابل نشان می‌دهد که تنها در این ولایت ۶۸ دستگاه بایومتریک، ۵۸ پرنتر و بیش از ۷۷۲ پاوربانک توزیع شده اما دوباره دریافت نشده و گم شده است. به گفته‌ی وحیدالله ترون، هر دستگاه بایو متریک تخمینا بیش از ۳۰ هزار افغانی، هر دستگاه ذخیره‌کننده‌ی برق و پرنتر یا دستگاه چاپ تخیمنا بیشتر از سه هزار افغانی ارزش دارد.
مسئولان امور انتخاباتی ولایت کابل می‌گویند، تخمینا به ارزش بیش از ۴۰ میلیون افغانی مواد انتخاباتی، در مجموع ۳۴ ولایت در انتخابات ۱۳۹۷ گم شده است.
اطلاعات رسمی نشان می‌دهد که رییس‌جمهور در ۱۹ ثور ۱۳۹۸ هدایت داده است تا هیأتی از مسئولان وزارت مالیه، اداره تدارکات ملی و دادستانی کل موضوع را زیر بررسی بگیرند و پس از مدت هفت روز گزارش و پیشنهادهای مشخص‌شان را به ریاست‌جمهوری ارائه کند. اکنون که کمتر از دوسال از هدایت رییس‌جمهور می‌گذرد اما تا کنون موضوع حل‌نشده باقی مانده است. آقای ترون می‌گوید منتظر فیصله ریاست‌جمهوری است که آمران نواحی و ولسوالی‌ها را معاف می‌کند یا مقصر گمشدن دستگاه‌های بایومتریک و دیگر مواد انتخاباتی تشخیص می‌دهد.
کمیسیون مستقل انتخابات، در ۱۵ ثور ۱۳۹۸، از ضایعات دستگاه‌های بایومتریک، پاوربانک و پرنتر در انتخابات پارلمانی 28 و ۲۹ میزان ۱۳۹۷ به ریاست‌جمهوری گزارش داده و خواهان هدایت رییس‌جمهور در این موضوع شده است. بر مبنای این گزارش رییس‌جمهور هدایت داده است که هیأتی این موضوع را زیر بررسی بگیرد. در نامه‌ی رسمی کمیسیون مستقل انتخابات به ریاست‌جمهوری آمران انتخاباتی نواحی شهر‌ها و ولسوالی‌های مستقیما مسئول دانسته نشده است. در نامه آمده است که به‌دلیل رویدادهای امنیتی، نزاع‌های انتخاباتی میان نامزدان، و سقوط چرخ‌بال مواد انتخاباتی شماری از محل‌‌ها و مرکز‌های انتخاباتی ضایع شده است. بنابر گزارش کمیسیون مستقل انتخابات به ریاست‌جمهوری، از میان ۲۲ هزار دستگاه بایومتریک ۳۱۲ دستگاه، از میان ۲۲ هزار پرنتر، ۳۰۵ و از میان ۲۲ هزار پاوربانک یا دستگاه ذخیره‌کننده‌ی برق سه‌هزار و ۴۶۱ آن در انتخابات پارلمانی ۱۳۹۷ گم شده است.
اطلاعات رسمی نشان می‌دهد که هزاران کارمند موقت در کابل و ولایات برای روزهای انتخابات پارلمانی ۲۸ و ۲۹ میزان ۱۳۹۷ نیز تاکنون معاش نگرفته‌اند. وحیدالله ترون، رییس امور انتخاباتی ولایت کابل می‌گوید که تنها در این ولایت ۳۰ درصد کارمندان روز انتخابات هنوز معاش دریافت نکرده و در طی مراحل قرار دارد.
به گفته‌ی آقای ترون ولایت کابل برای روزهای انتخابات بیش از ۱۴هزار و ۴۰۰ کارمند داشته است. از این میان معاش ۳۰ درصد آن که به بیش از چهار هزار و ۳۰۰ نفر می‌رسد به‌دلیل چالش و تأخیر در اجرای آن از روش بانکی و ام.پیسه هنوز پرداخت نشده است. آقای ترون می‌گوید، در نخست فیصله شد که معاش این کارمندان از طریق بانک یا ام.پیسه پرداخت شود، اما مؤسسه تمویل کننده‌ی آن پول را با یک و نیم سال تاخیر حواله کرده است. در این مدت که شماره‌های کارمندان برای پرداخت به روش ام.پیسه تبدیل شده و جنجال ایجاد کرده است. به گفته‌ی او تاکنون هم کار تصفیه و طی مراحل آن جریان دارد و پس از اطمینان از شفافیت معاش آنان پرداخت خواهد شد.
اجرای معاش کارمندان کمیسیون مستقل انتخابات در شماری دیگر از ولایت‌ها نیز به دلایل مختلف تأخیر داشته است. به گونه‌ی نمونه در ولایت ننگرهار، پرداخت معاش کارمندان موقت کمیسیون در انتخابات پارلمانی ۱۳۹۷، به اتهام‌های فساد، جعل اسناد و تذویر روبه‌رو است.