بی‌نظمی در نبود دبیر؛ چه کسی جاگزین امرخیل می‌شود؟

اوج بی‌نظمی در کمیسیون انتخابات، تلاش برای پیدا کردن راه‌حل سیاسی میان نامزدان انتخابات و گروه‌های ناظران آنان کارا نبوده است. بعد از افتادن تشت رسوایی امرخیل از بام کمیسیون انتخابات و سروصداهای حاکی از آن، کناره‌گیری امرخیل و خلای مدیریتی در کمیسیون انتخابات، هیچ توافق سیاسی و گفت‌وگوهای مکرر نتوانسته نظم نسبی را در کمسیسون مستقل انتخابات به وجود آورد. نامزدان باهم توافق می‌کنند، روند تفتیش آرا آغاز می‌شود؛ اما ناظران دوباره تمام توافقات را به چالش می‌کشند و روزی نیست که بدون فُحش و دشنام ‌یا بدون یخن‌کشی و زورگویی به پایان رسد. سروصداها دوباره بالا می‌گیرد، گفت‌وگوهای نامزدان به کنایه و طعنه‌های سیاسی تبدیل می‌شود، روند از کار می‌ایستد و دوباره پای‌ «جان کری» به میدان تاخت‌و‌تازهای کابل کشیده می‌شود. توافق از نو و روزگار از نو، اما کار در کمیسیون هم‌چنان با اُفت‌وخیزهایی همراه است. در این میان کمتر کسی متوجه این موضوع شده است که مشکل در کمیسیون انتخابات در خلای مدیریتی و نبود رهبری به میان می‌آید. فتنه‌های بسیار کوچک منجر به فتنه‌های سیاسی در سراسر کشور می‌شوند. تضادهایی که به‌آسانی قابل مدیریت اند؛ اما مدیر نیست. نور‌محمد نور، سخن‌گوی کمیسیون مستقل انتخابات به رسانه‌ها گفته است که رییس دارالانشای‌ کمیسیون مستقل انتخابات‌، از سوی این کمیسیون با موافقت دو ستاد انتخاباتی معرفی خواهد شد و رییس جمهور آینده او را تعیین خواهد کرد.

دیر خواهد بود اگر جنجال‌های کنونی مدیریت نشوند. احسان طاهری، رییس فعلی کمیته‌ی نظارت و ارزیابی اداره‌ی امور و یکی از نامزدان احتمالی پُست دارالانشای کمیسیون مستقل انتخابات در این مورد می‌گوید: «در شرایط فعلی، بی‌نظمی‌هایی که در کمیسیون انتخابات جریان دارند، همه ناشی از نبود رییس دارالانشای این کمیسیون اند. همان‌طور که حضور رییس دارالانشای کمیسیون انتخابات همه‌چیز را تنظیم شده نگه می‌دارد، در نبودش بی‌نظمی‌ها و سردرگمی‌های زیادی به وجود می‌آید.» طاهری می‌گوید، تأخیر در تعیین رییس دارالانشای کمیسیون انتخابات، هزینه‌های سنگینی برای دولت و مردم افغانستان دارد. به باور او، کمیسیون انتخابات اکنون در خلای مدیریتی به‌سر می‌برد و اگر این روند ادامه پیدا کند، جنجال‌های به‌وجود آمده در کمیسیون انتخابات فروکش نمی‌کنند که هیچ؛ چه این‌که با گذشت هر روز، مردم اعتبار خود را نسبت به نهادهای انتخاباتی از دست می‌دهند.

روند گزینش افراد بلند‌رتبه‌ی کمیسیون انتخابات و به‌ویژه رییس دارالانشای این کمیسیون تغییر کرده است و طبق توافقات هردو ستاد انتخاباتی باید انجام شود. آقای طاهری می‌گوید که این روند شفاف‌تر از دوره‌های قبل است. به گفته‌ای او، «قبلا، رییس جمهور با تفاهم کمیسیون یا کمیسیون با تفاهم رییس جمهور، با رای اکثریت اعضای کمیسیون و رییس دارالانشای کمیسیون انتخابات را تعیین می‌کردند.» طاهری با اشاره به مشکلات به‌وجود آمده از سوی امرخیل، رییس قبلی دارالانشای کمیسیون انتخابات، این‌گونه توضیح می‌دهد: «مشکل از رییس دارالانشا بود. او با اقدمات نادرستش، تمام روند را زیر سوال بُرد. مکانیزم فعلی معرفی رییس دارالانشا به شیوه‌ای است که دو نامزد انتخابات باید بر سر یک شخص به تفاهم برسند. این توافق در حضور آقای جان کری، وزیر خارجه‌ی ایالات متحده‌ی امریکا، به تاریخ 21 سنبله انجام شد. بعد از تفاهم دو نامزد، کمیسیون انتخابات باید موافقه کند و برای منظوری به ریس جمهور پیش‌نهاد شود.»

با تغییر مکانیزم معرفی افراد برای پُست‌های اجرایی کمیسیون مستقل انتخابات، تفاهم دو ستاد انتخاباتی اصل اساسی به شمار می‌رود؛ اما از چه اهمیتی برخوردار است؟ طاهری می‌گوید: «آن‌چه در دوره‌ی قبلی توسط امرخیل انجام شد و به آب‌روریزی نهادهای انتخاباتی انجامید، ناشی از روند اشتباه در گزینش افراد بلند‌رتبه در کمیسیون انتخابات بود.» طاهری می‌افزاید که تفاهم دو نامزد برای تعیین رییس دارالانشا از اهمیت بالایی برخوردار است تا از این طریق و فردی که انتخاب می‌شود، با بی‌طرفی کامل سیاسی اعتبار کمیسیون انتخابات را دوباره برگرداند. او می‌افزاید: «تقریبا تمام پروسه‌ها، از قریه‌ها گرفته تا ولایت و مرکز، باید توسط رییس دارالانشا مدیریت شوند. به همین دلیل، تفاهم دو نامزد، موافقه‌ی کمیسیون و نهادهای بین‌المللی در گزینش رییس دارالانشا مهم است و باید مدنظر گرفته شود.» به باور او، تفاهم دو ستاد انتخاباتی از آن جهت تعیین کننده است که کمیسیون را از سیاست‌زدگی خارج کند.

توافق دو ستاد انتخاباتی برای معرفی یک شخص، کار دشواری است؛ اما روندی است که باید طی شود. طاهری می‌گوید، با تجربه‌ی کاری و پیشینه‌‌ی مدیریتی‌ای که دارد، شاید بتواند اعتماد هردو ستاد را جلب کند. طاهری سیزده سال تجربه‌ی کار در پُست‌های بالای مدیریتی داشته است. در دور اول انتخابات ریاست جمهوری، شوراهای ولایتی و پارلمانی، عضو فعال ریاست دارالانشای کمیسیون انتخابات بوده است. او از کنفرانس بُن شروع کرده و تا فعلا که رییس نظارت و ارزیابی در اداره‌ی امور است، فعالیت چشم‌گیر‌ و بدون جنجالی داشته است. طاهری می‌گوید: «با اطمینان کامل می‌گویم که توانایی حل بحران به وجود آمده در کمیسیون را دارم. من در تأسیس اولین کمیسیون انتخابات در تاریخ افغانستان سهم داشتم. با تلاش و پشت‌کار همکاران خارجی و داخلی توانستیم، پروسه‌ی انتخابات دور اول دهه‌ی نوین را به‌خوبی مدیریت کنیم.» ضمن توافق هردو ستاد انتخاباتی، موافقت نهادهای بین‌المملی نیز یک امر واجب است. طاهری با بیان این موضوع می‌افزاید: «موافقت آنان و جلب اعتماد آنان نسبت به یک نامزد رییس دارالانشای کمیسیون انتخابات، مهم و ارزنده است. بازهم تفاهم اصلی و اساسی میان دو نامزد و کمیسیون مستقل انتخابات است که بیش‌تر تعیین‌کننده است و مشورت آن‌ها (نهادهای بین‌المللی) برای شفافیت بیش‌تر در روند گزینش، کمک کننده خواهد بود.»

آن‌چه مهم است، بی‌طرفی سیاسی رییس دارالانشای کمیسیون انتخابات، تجربه‌ی موفق در مدیریت، گذشته‌ی پاک و بدون جنجال‌ می‌باشد. احسان طاهری می‌گوید که اعتبار کمیسیون انتخابات توسط امرخیل صدمه دیده است و باید توسط رییس جدید بازگردانده شود. طاهری در این زمینه گفت: «بزرگ‌ترین اشتباه امرخیل، سیاست‌بازی با آرای مردم بود. بازی با سرنوشت کشور همیشه سنگین تمام می‌شود. همان‌طور که خودش منزوی شد، کمیسیون نیز در انزوای مدیریتی به‌سر می‌برد. در این میان هرچیزی ممکن است اتفاق بیافتد.» طاهری می‌گوید که به حیث یک مدیر اجرایی و عملیاتی به آن‌جا خواهد رفت و نه به عنوان یک بازی‌گر سیاسی یا عسکر یکی از تیم‌های انتخاباتی. حال باید منتظر نشست تا دیده شود که ستادهای انتخاباتی از میان دو نامزد احتمالی برای ریاست دارالانشای کمیسیون مستقل انتخابات، روی چه کسی به توافق می‌رسند. گفتنی است که رقیب بسیار جدی احسان طاهری، آقای فرید افغان‌زی می‌باشد. با تلاش‌های فراوان، خواستم با او در ارتباط شوم؛ اما افغان‌زی در کابل نبود و این دیدار میسر نشد.