هند تا چند هفته پیش خود را در مرحله پایانی همه‌گیری کووید۱۹ تصور می‌کرد. اما حالا به کانون جهانی این همه‌گیری بدل شده است. هند اخیرا در یک روز بیش از ۳۴۵ هزار مورد جدید ابتلا به کووید۱۹ را ثبت کرد که بیشترین میزان ثبت‌شده در جهان طی یک روز از زمان شروع این همه‌گیری است.
آنچه در هند جریان دارد بیش از آن‌که یک موج باشد، یک دیوار است: نمودارهایی که میزان ابتلا به کووید۱۹ و تلفات ناشی از آن را در این کشور نشان می‌دهند، منحنی‌هایی را نشان می‌دهند که دیگر «منحنی» نیستند بلکه به خطوط عمودی تبدیل شده‌اند که به باور کارشناسان بهداشت عمومی به این زودی‌ها مسطح نمی‌شوند.
شیوع ویروس در هند برای مردم این کشور یک فاجعه هولناک است، اما برای بقیه جهان نیز چیزی کم‌تر از یک فاجعه نیست. ۹۲ کشورِ درحال‌توسعه برای واکسین مردم خود به هند، خانه «مؤسسه سرم»، بزرگ‌ترین تولیدکننده واکسین در جهان، وابسته هستند. اکنون مجبوریت‌ها و نیازهای داخلی هند، عرضه‌ی واکسین به این کشورها را محدود کرده است. در همین حال ویروس کرونا درحال جهش است و گزارش‌ها از گونه‌های جهش‌یافته دوگانه و حتا سه‌گانه‌ی این ویروس که از نظر کارشناسان احتمالا عامل موج اخیر افزایش موارد ابتلا به کووید۱۹ در هند است، این نگرانی را ایجاد کرده است که بحرانی که در هند آغاز شده است به هند ختم نمی‌شود. به‌رغم تلاش‌ها برای محدودکردن شیوع گونه‌ی هندی جدید کووید۱۹ موسوم به B.1.617، این ویروس از هم‌اکنون دست‌کم در ۱۰ کشور از جمله ایالات متحده و انگلیس شناسایی شده است.
اگر قرار است کمکی صورت بگیرد، زمان نباید از دست رود. اما رهبران جهان که تا کنون در خصوص لزوم همکاری جهانی غیر از لفاظی کار دیگری انجام نداده‌اند، بیشتر درگیر وضعیت داخلی کشورهای خودشان هستند. گرچه این رویکرد «درد هرکس به خودش مربوط است»، شاید تاکنون برای کشورهای دارای واکسین مانند ایالات متحده مؤثر واقع شده باشد، اما بحران کرونا در هند می‌تواند نواقص این رویکرد را آشکار کند.
چگونه کار هند که تا یک ماه پیش فکر می‌کرد همه‌گیری کووید۱۹ را مؤفقانه را پشت سر گذاشته است، به اینجا کشید؟ «مایکل کوگلمن»، معاون برنامه آسیا در «مرکز ویلسون» در واشنگتن دی‌سی به من گفت که پاسخ کلی چنین پرسشی این است: «توفانی تمام‌عیار» از عواملی مختلف از جمله انواع جهش‌یافته و قدیمی ویروس (و عدم برنامه قوی برای توالی یابی و به تبع آن ردیابی آن ها)، برگزاری مداوم تجمعات سیاسی و اجتماعات مذهبی گسترده (بدون فاصله گذاری اجتماعی یا پوشیدن ماسک)، و یک خودخشنودی کلی در جانب حکومت هند (که در پاسخ‌گویی به بحرانی که در آن قبلا ادعای پیروزی می‌کرد، کُند عمل کرده است) این کشور را گرفتار بحران فعلی کرده است.
نتیجه‌ی این توفان را اکنون شاهد هستیم: شفاخانه‌های هند دیگر بستر خالی ندارند، مخازن آکسیجن ته کشیده است، سردخانه‌ها دیگر گنجایش ندارند و کوره‌های مرده‌سوزی به‌دلیل استفاده‌ی بی‌وقفه درحال ذوب‌شدن‌اند. هفته گذشته آمار مرگ و میر در این کشور از ۲۰۰۰ مرگ در روز پیشی گرفت و این تنها مواردی است که به ثبت رسیده است. «بهرام موکرجی»، زیست‌شناس و اپیدمیولوژیست در «دانشگاه میشیگان» که وضعیت هند را تحت نظر دارد، به من گفت که این رقم تا ماه آینده امکان دارد به ۴۵۰۰ مرگ در روز برسد. برخی دیگر هشدار می‌دهند که این رقم ممکن است به ۵۵۰۰ مرگ در روز برسد. گرچه پیش‌بینی‌ها متفاوت است، اما نتیجه‌گیری‌ها عمدتا یکسان است. موکرجی می‌گوید: «همه نشانه‌ها حاکی از فاجعه واقعی است.»
اوضاع در هند به حدی وخیم شده است که مؤسسه سرم مستقر در پونه که تولیدکننده‌ی واکسین آسترازنکا و یکی از همکاران اصلی «ابتکار کوواکس» است، گفت که این موسسه با توجه به کمبود واکسین در داخل هند، دیگر قادر به برآورده‌کردن تعهدات بین‌المللی‌اش نیست. ابتکار کوواکس برای کشورهای کم‌درآمد و درحال‌توسعه واکسین فراهم می‌کند. هند زمانی که داروخانه‌ی جهان محسوب می‌شد، اکنون مجبور به واردکردن واکسین است.
هیچ‌یک از اقدامات اشتباه حکومت هند نباید باعث بی‌تفاوتی جهان به آنچه در این کشور جریان دارد شود. ضرورت اجتناب از بی‌تفاوتی در این خصوص، هم دلایل واضح اخلاقی دارد و هم دلایل عملی. همان‌طور که قبلا بارها نوشته‌ام، شیوعِ کنترل‌نشده در هر کشور و هر جایی می‌تواند تهدیدی برای همه کشورها و هر جای دیگری باشد، از جمله کشورهای دارای واکسین مانند ایالات متحده. شاید بزرگ‌ترین نگرانی حال حاضر در هند و جاهای دیگر، تهدیدِ ناشی از گونه‌های جهش‌یافته‌ی این ویروس است که آسان‌تر منتقل می‌شوند و در برابر واکسین مقاومت بیشتری دارند. گرچه تقریبا هر نوع شناخته‌شده‌ی جدید ویروس کرونا از جمله ویروس جهش‌یافته انگلیسی، برزیلی و آفریقای جنوبی در هند شناسایی شده است، اما در برخی ایالت‌های این کشور گونه جهش‌یافته هندی این ویروس شایع‌تر است.
«کریستینا پاگل»، مدیر پژوهش‌های بالینی عملیاتی در «دانشگاه کینگز لندن» با اشاره به شهری در برزیل که به‌شدت آسیب دیده است به من گفت که وضعیت در هند «بسیار شبیه آنچه است که ما در ماناوس دیدیم.» او خاطرنشان کرد که «تصادفی نیست که این گونه‌ها در میان جمعیت‌هایی شیوع پیدا می‌کند که از طریق آلوده‌شدن مصونیت یافته بودند.»
مسأله بعدی تأمین واکسین است. نقش هند به‌عنوان تولیدکننده عمده دارو طی همه‌گیری کووید۱۹ برجسته شد. این کشور ۲۰ درصد داروهای عمومی جهان و همچنین بیش از ۶۰ درصد واکسین‌های جهان را تولید می‌کند؛ درحالی‌که تنها ۱ درصد جمعیت خود را در برابر کووید۱۹ واکسینه کرده است. هند توانایی تولید ۷۰ میلیون دُز واکسین در ماه را دارد اما این رقم حتا با تمام آن دُزهایی که برای تأمین نیازهای داخلی هند اختصاص می‌یابد، برای برآورده‌کردن نیاز فعلی کافی نیست. درحال حاضر هند حدود ۳ میلیون دُز واکسین را در روز توزیع می‌کند. موکرجی می‌گوید برای این‌که هند بتواند از جمعیت ۱.۴ میلیارد نفری خود محافظت کند، این رقم باید ۳ برابر شود.
اهدای مستقیم واکسین به کشورهایی که نیاز دارند، از جمله هند، برای بسیاری از کشورها ممکن نیست. اکثر کشورهایی که واکسین دارند، به اندازه کافی واکسین ندارند و کسانی که واکسین اضافی دارند، مانند ایالات متحده، هنوز مطمئن نیستند که واکسین اضافی خود را به بیرون عرضه کنند.
اما این کشورها می‌توانند از راه‌های دیگر کمک کنند. اولین کار می‌تواند برداشتن کنترل صادراتی روی مواد اولیه‌ای است که برای تولید واکسین استفاده می‌شود. این همان چیزی است که مدیرعامل موسسه سرم هفته‌ها پیش از دولت بایدن خواستار اجرای آن شده است. روز یک‌شنبه حکومت ایالات متحده به این درخواست توجه کرد و اعلام کرد که به دنبال تهیه فوری مواد اولیه لازم برای کمک به هند در تولید واکسین آسترازنکا که در هند به نام «کوویدشیلد» شناخته می‌شود، و همچنین عرضه سایر تجهیزات پزشکی به دهلی‌نو است. حکومت انگلیس و آلمان نیز حمایت خود را اعلام کردند.
گزینه دیگر این است که کشورها از درخواست هند و آفریقای جنوبی از سازمان تجارت جهانی حمایت کنند. هند و آفریقای جنوبی از سازمان تجارت جهانی خواستار نرم‌ترکردن مؤقتی قانون و حق ثبت اختراع واکسین‌ها و درمان‌های کووید۱۹ شده‌اند تا کشورها بتوانند بدون این‌که با شکایت سازندگان اصلی مواجه شوند، آن‌ها را تولید کنند. بیش از ۷۰ رهبر پیشین جهان و ۱۰۰ برنده جایزه نوبل و همچنین چندین قانون‌گذار امریکایی از دولت بایدن خواستار حمایت از این معافیت شده‌اند. سناتور «کریس مورفی»، یکی از ۱۰ سناتور حزب دموکرات که از دولت بایدن خواستار حمایت از این طرح شده‌اند، به من گفت: «اگر می‌خواهیم رهبری جهان را در دوره پسا ترمپ به امریکا بازگردانیم، باید به کشورهای دیگر کمک کنیم تا به دانش فنی لازم برای تولید واکسین‌های خودشان برای مقابله با کووید۱۹ دسترسی پیدا کنند. این یک روش ساده و مؤثر است که ایالات متحده از طریق آن می‌تواند کمک کند.»
کشورها، صرف‌نظر از منابع‌شان، راه‌های دیگری نیز برای کمک دارند. کمک به هند برای توالی‌یابی ویروس یکی از این راه‌ها است. گزینه دیگر، اهدای آکسیجنِ شدیدا موردنیاز این کشور است.
گرچه واکسیناسیون گسترده برای برخی کشورها راه برون‌رفت از این همه‌گیری را هموار کرده است، اما هند یک یادآور جدی برای بسیاری دیگر از کشورها مبنی بر این است که هنوز راه طولانی را برای خروج از این همه‌گیری در پیش دارند. امسال جهان نسبت به سال ۲۰۲۰ بیشترین مرگ ناشی از کووید۱۹ را ثبت می‌کند. اجازه‌ی تاخت‌وتازدادن به ویروس کرونا در کشورهایی همچون هند خطرناک است زیرا محدود به هند باقی نمی‌ماند. گونه‌های نوظهور و درحال ظهور ویروس کرونا و کوتاهی در توزیع عادلانه‌تر واکسین در جهان، همه کشورها از جمله کشورهای واکسینه‌شده را متأثر خواهد کرد. مشکل هند مشکل جهان است.
یاسمین سرهان، نویسنده همکار آتلانتیک در لندن است.