نشست دوروزه‌ی مقام‌های ارشد افغان و ترکمنستان در ولایت هرات روز یک‌شنبه، ۱۶ جوزا پایان یافت. در این سفر دوروزه روی پروژه‌های تاپی (خط انتقال گاز ترکمنستان از طریق افغانستان به پاکستان و هند)، پروژه تاپ (خط انتقال برق از طریق افغانستان به پاکستان) راه ترانزیتی لاجورد، خط آهن، فروش سنگ مرمر و گفت‌‌وگوهای صلح صحبت شده است.
رشید مردوف، وزیر خارجه ترکمنستان بر گسترش همکاری‌های اقتصادی با افغانستان تأکید کرده است: «ما به شهر زیبای هرات با هیأت عالی‌رتبه ترکمنستان آمدیم و هدف اساسی ما به هرات این است که روی ابعاد مختلف روابط خود صحبت و این روابط را محکم کنیم و درباره‌ی برادری و دوستی میان دو کشور حرف‌هایی داریم.»
روند صلح
گفت‌‌وگوهای صلح، یکی از محورهای اصلی نشست وزیران خارجه افغانستان و ترکمنستان را تشکیل می‌داده است. محمدحنیف اتمر بر همکاری مشترک با ترکمنستان در مورد صلح و تأمین امنیت تأکید کرده است: «مهم‌ترین گفت‌وگوی ما را طبعا همکاری مشترک دو کشور در رابطه با صلح و امنیت تشکیل خواهد داد.»
او نقش کشور ترکمنستان در استای تأمین صلح در کشور موثر می‌دانستند: « نقش ترکمنستان منحیث یک کشور بی‌طرف و دوست افغانستان در روند صلح بر ما از اهمیت خاصی برخودار است و در این راستا صحبت کردیم و صحبت ما روی آتش‌بس فوری، روی رسیدن به یک توافق سیاسی و مخصوصا در رابطه با امنیت این پروژه‌های بزرگ اقتصادی، ما هم گفت‌‌وگویی خوبی داشتیم و هم به توافقاتی رسیدیم.»
این در حالی است ملا عبدالغنی برادر، معاون سیاسی و رییس دفتر طالبان در قطر در رأس هیأتی از این گروه در ماه دلو سال ۱۳۹۹ به ترکمنستان سفر کرده بود. او در این سفر با مقام‌های ترکمنستانی در مورد موضوعات دوجانبه میان افغانستان و ترکمنستان، روابط تجارتی، تحولات سیاسی و دیگر موضوعات گفتوگو کرده بود.
پس از امضای موافقت‌نامه صلح میان امریکا و گروه طالبان، سطح خشونت‌ها به میزان چشم‌گیری در افغانستان افزایش یافته است. طی سال جاری گروه طالبان نیز به دامنه حملات‌شان افزوده‌اند.
پاسخ به انتقاد از پروژه‌های خیالی
پروژه‌های تاپی و تاپ در ماه حوت سال ۱۳۹۶ در ولایت هرات افتتاح شد، اما تاکنون کار عملی این پروژه‌ها آغاز نشده است. برخی از باشندگان هرات مدعی‌اند که این پروژه‌ها خیالی است.
اما هارون چخانسوی، وزیر معادن و پترولیم می‌گوید که تنها بانک انکشاف آسیایی بالاتر از یک میلیارد دالر امریکایی به پروژه تاپی تعهد مالی کرده است و ۵۳۰ میلیون دالر برای ساخت مرکز گاز در هرات هزینه خواهد شد: «او دلیل تاخیر در آغاز کار عملی پروژه‌های تاپی و تاپ را مشکل در داخل خاک ترکمنستان می‌داند.»
او می‌گوید که از آغاز ساحه‌های گازی ترکمنستان تا مرز افغانستان ۲۰۸ کیلومتر تکمیل شده است و تیم‌های تخنیکی روی زمان دقیق آغاز کار عملی این پروژه در افغانستان صحبت می‌کنند: «در مرحله اول از گاز تاپی، هرات استفاده می‌کنند و باز گاز به شهرک صنعتی هرات وصل می‌شود.»
وزیر خارجه کشور می‌گوید که تلاش خواهند کرد، تا کار عملی پروژه‌های تاپ و تاپی در داخل خاک کشور آغاز شود و اولویت توزیع برق و گاز برای شهروندان کشور است و نباید بیشتر در انتظار تکمیل شدن این پروژها به سر ببرند: «این پروژه‌ها خیالی و هم چنین صرف به روی کاغذ نیست و با مقام‌های ترکمنستانی در مورد آغاز این پروژه‌ها صحبت کردیم.»
در دیدار وزیران خارجه افغانستان و ترکمنستان روی امتداد خط آهن هرات – تورغندی و بهره‌گیری از خط راه لاجورد نیز تأکید کرده‌اند.
راه لاجورد قرار است از مسیر ترکمنستان، آذربایجان و گرجستان به «دریای سیاه» و بعد با گذشتن از ترکیه، افغانستان را به آب‌های آزاد وصل کند.
«طالبان مانع نشوند»
محمد حنیف اتمر، وزیر خارجه کشور از گروه طالبان می‌خواهد که از فرصت تاریخی برای برقراری آتش‌بس و ختم جنگ استفاده کنند، تا تطبیق پروژه‌های بزرگ اقتصادی در سطح منطقه فراهم شود.
او تاکید دارد که با تداوم خشونت‌ها، فرصت تطبیق پروژه‌های بزرگ از مردم افغانستان گرفت می‌شود و این گروه باید ثابت بسازد که مخالف راه‌اندازی پروژه‌های بزرگ نیست: «طالبان در ظاهر می‌گویند که مخالف راه‌اندازی پروژه‌های بزرگ نیستند. اما بالای پاسگاه‌های ما در امتداد سرحد [مرز با ترکمنستان] حمله کردند و در این منطقه زندگی را بر مردم تلخ کردند و دست به کشتار زدند.»
او از گروه طالبان می‌پرسد که به دستور کی‌ها مانع تطبیق پروژه‌های اقتصادی می‌شوند: «این کار از دید خود می‌کنی که مانع پروژه‌های می‌شوید و یا علاقمندی کس دیگری است که بالای کشور و مردم خود عملی می‌سازی؟»
این اظهارات مقام ارشد حکومت افغانستان در حالی مطرح می‌شود که بارها گروه طالبان اعلام کرده است که نه تنها که مانع تطبیق پروژه‌های بزرگ اقتصادی نمی‌شوند، بلکه در راستای تأمین امنیت این پروژه‌ها نیز همکاری می‌کنند.
پروژه‌های تاپی و تاپ با عبور از ترکمنستان از ولایت‌های هرات، فراه و قندهار می‌گذرد و این ولایت‌ها طی دست‌کم سه سال گذشته گواه حملات طالبان بوده است.
با تیرگی اوضاع امنیتی دشوار و یا حتا غیرممکن به‌نظر می‌رسد که این پروژه‌های بزرگ منطقه‌ای در افغانستان عملی شود.
ترکمنستان دلگرم سنگ مرمر هرات
دست‌کم طی سه سال گذشته بارها ترکمنستان علاقه‌مندی‌اش مبنی بر خریداری سنگ مرمر هرات کرده است. مقام‌های افغان می‌گویند که ترکمنستان می‌خواهد که از سنگ مرمر برای تزئین چندین شهر خود استفاده کند.
محمد حنیف اتمر، وزیر خارجه کشور می‌گوید که با مقام‌های ترکمنستانی طی دو روز اخیر روی فروش صادرات سنگ مرمر گفتوگو شده است: «در راستای صادرات سنگ مرمر با ترکمنستان به پیشرفت‌های خوبی دست یافته‌ایم و این خبر خوشی برای مردم افغانستان، تاجران و صنعت‌گران سنگ مرمر است.»
بر بنیاد آمار مسئولان در اتحادیه معدن‌داران زون غرب کشور، به ارزش حدود ۱۰۰ میلیون دالر امریکایی روی معادن و کارخانه‌های پروسس سنگ مرمر در هرات سرمایه‌گذاری شده است.
وحید ملکزاده، رییس این اتحادیه به روزنامه اطلاعات روز می‌گوید که هم اکنون از ۹ معدن استخراج سنگ مرمر، تنها دو معدن فعال است و از ۴۳ کارخانه‌های پروسس کننده سنگ مرمر، دست‌کم ۱۰ کارخانه فعالیت دارند.
به گفته‌ی او، با توقف فعالیت استخراج معدن و پروسس سنگ مرمر، در حدود دو هزار کارگر بی‌کار شده‌اند.
او هشدار می‌دهد که طی پنج سال گذشته بسیاری از استخراج‌کنندگان و پروسس‌کنندگان سنگ مرمر به‌دلیل نبود بازار فروش مناسب سنگ، ورشکست شده‌اند، اما امیدوار است که سنگ مرمر هرات به کشور ترکمنستان صادر شود.
در کنار ترکمنستان، کشورهای اروپایی و عربی نیز تقاضا خریداری سنگ مرمر هرات را دارند.
اما هارون چخانسوی، وزیر معادن و پترولیم می‌گوید که به‌زودی دو ساحه معدن سنگ مرمر در ولسوالی چشت هرات به اعلان سپرده می‌شود، تا ظرفیت استخراج سنگ مرمر بیشتر از این افزایش یابد.
معادن سنگ مرمر در ولسوالی‌های چشت و اوبه هرات موقعیت دارد. از سنگ مرمر در نماهای داخلی و بیرونی ساختمان‌ها و اشیای تزئینی مانند مجسمه کار گرفته می شود.
با تقاضای پی‌هم استخراج‌کنندگان سنگ مرمر، اما تاکنون سرک هرات – چشت آسفالت نشده است. وزیر معادن و پترولیم کشور می‌گوید که برای ساخت این سرک تلاش می‌کند و در درازمدت باید خط ریل از این مسیر برای کاهش هزینه‌ی انتقال سنگ مرمر ایجاد شود.