یک روز پس از حمله بر مکتب سیدالشهدا در غرب کابل، رییسجمهور غنی به سرور دانش معاون دوم خود وظیفه سپرد که برای تأمین امنیت غرب کابل طرح امنیتی تهیه کند. اکنون که بیش از یک ماه از حادثه میگذرد، معلوم نیست که طرح تهیهشده در کدام مرحله قرار دارد و از سوی حکومت تأیید خواهد شد یا نه. معاون دوم ریاستجمهوری میگوید که در روزهای آینده این طرح در نشستی با حضور رییسجمهور و مسئولان امنیتی به بحث گرفته خواهد شد، اما اظهاراتی هم وجود دارد که این طرح از سوی حکومت رد شده است.
ارگ ریاستجمهوری در ۱۵ جوزا گفت که طرح امنیتی و انکشافی غرب شهر کابل در نشستی با حضور رییسجمهور غنی به بحث گرفته شد و فیصله صورت گرفت که نهادهای امنیتی کشور طرح را پس از بررسی برای قدمهای بعدی به ریاستجمهوری ارائه کند. اکنون محمد هدایت، رییس مطبوعات و روابط عامه معاونت دوم ریاستجمهوری در صحبت با اطلاعات روز میگوید که در این نشست تنها بخش انکشافی طرح به بحث گرفته شد و قرار بود که در هفتهی گذشته، بخش امنیتی آن نیز به بحث گرفته شود، اما بهدلیل خطر کرونا برخی نشستهای حکومتی تعطیل شد و این نشست نیز برگزار نشد. او میافزاید که قرار است در روزهای آینده نشستی برای بررسی این طرح برگزار شود و در آن تکلیف طرح مشخص خواهد شد که کدام بخشها تصویب و تطبیق شود و کدام بخشها نشود.
اما محمد محقق، مشاوری ارشد سیاسی رییسجمهور که قبلا گفته بود طرح امنیتی غرب کابل از سوی امنیت ملی رد شده است، در روزهای اخیر در نشستی با مردم گفته است این طرح بهدلیل اینکه در آن به مشارکت مردم در تأمین امنیت (مسلحشدن باشندگان منطقه) تأکید شده بود، از سوی حکومت رد شده است.
در جریان هفتههای اخیر که طرح امنیتی غرب کابل منتظر بررسی رییسجمهور و تأیید و تطبیق از سوی حکومت است، چندین رویداد تروریستی در غرب کابل رخ داده که دهها کشته و زخمی از باشندگان این منطقه برجا گذاشته است. در رویداد اخیر روز شنبه، ۲۲ جوزا دو موتر مسافربری شهری از نوع تونس و کرولا در جادهی شهید مزاری در دشتبرچی هدف ماینهای مقناطیسی قرار گرفته که براساس آمار رسمی هفت کشته برجا گذاشت. در وضعیتی که حملههای هدفمند بر باشندگان غرب کابل ادامه دارد، معلوم نیست طرح امنیتی غرب کابل از سوی حکومت تأیید خواهد شد یا نه و یا مانند طرحهای گذشته به فراموشی سپرده خواهد شد.
طرح امنیتی چگونه تهیه شد و شامل چه موارد است؟
دو روز پس از حمله بر مکتب سیدالشهدا (۲۰ ثور) سرور دانش نشستی را با نمایندگان نهادهای مردمی و شخصیتهای باتجربه در مسائل امنیتی و متنفذین قومی برای تهیه طرح امنیتی برگزار کرد. در این نشست اعضای کمیته امنیتی مساجد، نمایندگان شورای علما، اعضای شورای تنظیم امور دینی و تعدادی از افراد باتجربه در امور امنیتی حضور داشتند. آقای دانش در این نشست گفت که ابتدا طرح جامع تأمین امنیت مناطق و نواحی غرب کابل تهیه و با مراجع مربوطه شریک میشود و پس از آن در سطح کلانتر مطرح میشود. اعضای نشست از تطبیقنشدن طرحهای گذشته گزارشی ارائه و بر اجراییشدن طرحهای امنیتی فعلی و گذشته تأکید کردند. در همان روز آقای دانش نشست دیگری را با وکلای گذر، نمایندگان مردم و مسئولان حوزههای ۱۳، ۶ و ۱۸ امنیتی پولیس برگزار کرد. طرح امنیتی غرب کابل در نهایت در ۳۱ ثور به رییسجمهور ارائه شد.
پس آن اظهاراتی مطرح شد که گویا طرح امنیتی غرب کابل از سوی حکومت رد شده است، اما آقای دانش پس از انفجار ماینهای مقناطیسی در دو کاستر مسافربری شهری در غرب کابل در ۱۴ جوزا در اعلامیهای گفت که این طرح رد نشده و تحت بررسی و کارشناسی قرار دارد. آقای دانش افزود که در سه حوزه ۶ و 13 و ۱۸ کابل، یک میلیون و ششصدهزار انسان، در معرض تهدید سازمان یافته قرار دارند و نهادهای امنیتی یا طرحهای ارائهشده از سوی نهادهای مردمی را بپذیرند و یا خود طرح مناسبی را تهیه و با کمک مردم تطبیق کنند.
یک روز پس (۱۵ جوزا) ارگ ریاستجمهوری گفت که طرح امنیتی و انکشافی غرب کال به بحث گرفته شده که اکنون اطلاعات نشان میدهد بخش امنیتی طرح مورد بحث و بررسی قرار نگرفته است. هشت روز از آن نشست میگذرد، اما معلوم نیست که چه زمانی طرح امنیتی غرب کابل از سوی رییسجمهور بررسی میشود. همچنان معلوم نیست که این طرح تأیید و عملی میشود یا نه، اما معاونت دوم ریاستجمهوری امیدوار است که این طرح تأیید و تمامی بخشهای آن اجرایی شود.
در گذشته نیز طرحهای برای تأمین امنیت غرب کابل عمدتا از سوی معاونت دوم ریاستجمهوری تهیه شده بود، اما بخش اعظم طرحها تطبیق نشد. معاونت دوم ریاستجمهوری میگوید بخشهای از طرحهای گذشته عملی شده است و طرح فعلی در واقع طرح تکمیلی و اصلاحشدهی طرحهای گذشته است.
رییس مطبوعات و روابط عامه معاونت دوم ریاستجمهوری میگوید طرح امنیتی غرب کابل دو محور دارد. محور اول این است که ظرفیت نهادهای دولتی در غرب کابل بهشمول حوزههای امنیتی هم بهلحاظ تجهیزات و امکانات و هم بهلحاظ تعداد پرسنل ارتقا یابد؛ نواحی شهرداری اضافه و مراکز آتشنشانی ایجاد شود. اما اضافهشدن حوزه امنیتی پولیس در غرب کابل شامل طرح نیست و چنین پیشنهادی نشده است. محور دوم مشارکتدادن مردم در تأمین امنیت است، طوری که در حوزهها و بخشهای امنیتی فعال در این ساحه و دیگر نهادهای دولتی از مردم محل استخدام شوند و همچنان برای تأمین امنیت مکانهای عمومی از ساکنان محل کار گرفته شود.
این طرح براساس یک ارزیابی از وضعیت غرب کابل تهیه شده است. براساس این ارزیابی، یک میلیون و ششصدهزار نفر در حوزههای ۱۳، ۱۸ و بخشهای از حوزه ششم زندگی میکنند و یکهزار و ۲۰۰ مکان عامالمنفعه شامل مکاتب، دانشگاه، مسجد و شفاخانه در این ساحه موقعیت دارد. اما چیزی بیشتر از یکهزار نیروی امنیتی برای تأمین امنیت این ساحه موظفاند. در این ارزیابی منابع و انواع تهدید امنیتی در غرب کابل شناسایی شده که به گفتهی محمد هدایت، شامل شش مورد میشود.
نظر به منابع و انواع تهدید در این طرح راه حل پیشنهاد شده است. محمد هدایت میگوید که مشارکت دادن مردم در تأمین امنیت که به معنای استخدام ساکنان محل در نهادهای امنیتی و بخشهای انکشافی است، ویژگی و تفاوت طرح فعلی با طرحهای گذشته است.
معاونت دوم ریاستجمهوری میگوید که برای تهیه طرح با جنرالان بازنشسته و کارشناسان نظامی مشوره شده و یک طرح واقعی، جامع و عملی تدوین شده است که اگر همهی بخشهای آن تطبیق شود، احتمال موفقیت آن زیاد است. آقای هدایت میگوید که در گذشته بخشهای از طرحهای قبلی بهدلیل نواقص و مشکلات درونحکومتی تطبیق نشد، این بار امیدوار است که با توجه به عملی بودن طرح، پس از تصویب، تمامی بخشهای آن اجرایی شود.
فراموشی طرحهای گذشته
با افزایش حملات هدفمند در غرب کابل، طرحهای متعددی عمدتا از طرف مردم و در محوریت معاونت دوم ریاستجمهوری تهیه شد، اما بیشتر طرحها عملی نشد. مهمترین طرح، تبدیلکردن غرب کابل به ساحه سبز امنیتی بود که در سال ۱۳۹۷ از سوی رییسجمهور غنی مطرح شد. پس از دو حملهی پیهم انتحاری در غرب کابل، رییسجمهور غنی در دیدار با شماری از باشندگان غرب کابل، وعده داد که تدابیر امنیتی ویژه -مشابه به ساحهی سبز امنیتی فعلی کابل (green zone)- برای غرب کابل در نظر گرفته میشود. آقای غنی دربارهی ایجاد منطقهی سبز امنیتی در غرب کابل گفته بود: «عین تدابیر امنیتی که در ساحهی سبز کابل در نظر گرفته شده است در غرب کابل نیز از مدل مذکور استفاده خواهد شد که این مورد نیاز به بحثهای همهجانبه دارد. برای تأمین امنیت غرب کابل بهعنوان تهدید بلند، اقدامات اساسی میشود.»
این طرح در حد همین وعده و سخنان رییسجمهور باقی ماند و هیچ اقدامی برای عملیشدن آن نشد و در نهایت به فراموشی سپرده شد. حدود بیست روز بعد از وعده رییسجمهور، منابعی از نهادهای امنیتی به اطلاعات روز گفتند که با توجه به موقعیت و جمعیت غرب کابل، نداشتن نقشهی جامع شهری، وسعت ساحه و تعدد راههای ورودی، وضعیت اقتصادی مردم و اهمیتنداشتن غرب کابل نزد جامعهی جهانی و تمویلکنندگان افغانستان، ایجاد ساحهی سبز امنیتی در غرب کابل اجرایی نیست. به گفتهی منابع، هیچ بررسی و مطالعهای برای ایجاد ساحهی سبز امنیتی در غرب کابل انجام نشده و مطرحکردن این موضوع بیشتر «یک حرف هوایی» و برای خاموشکردن موج نارضایتی مردم علیه حکومت است.
اکنون معاونت دوم ریاستجمهوری میگوید که در طرح فعلی برای غرب کابل بهدلیل وسعت ساحه، تدابیر و تمهیدات امنیتی مانند ساحه سبز امنیتی پیشنهاد نشده است، اما تدابیری گرفته میشود که معادل تمهیدات امنیتی ساحه سبز امنیتی است. محمد هدایت میگوید در این طرح پیشنهاد شده که در اطراف غرب کابل ارتش یک کمربند امنیتی ایجاد کند، کمربند دوم از نیروهای امنیت ملی باشد و کمربند سوم در داخل شهر به عهدهی نیروهای پولیس گذاشته شود: «نظارت و کنترل توسط دوربینها و بالنها، پاکسازی هفتهوار مناطق همجوار غرب کابل از تهدیدهای احتمالی شامل این طرح است. تدابیری که در نظر گرفته میشود بهنحوی اهداف گرین زون را تأمین بکند.»
پرسش اساسی این است که آیا حکومت بار دیگر به این طرح بیتوجهی میکند و آن را تطبیق نخواهد کرد؟ مهدی راسخ، عضو مجلس نمایندگان در این خصوص در گفتوگو با اطلاعات روز میگوید هرچند این طرح بهصورت نسبی مؤثر خواهد بود، اما تاکنون نسبت به حکومت بیباوری و شک وجود دارد و اطمینانی وجود ندارد که حکومت آن را اجرایی کند: «هنوز هم ما شک و تردید داریم، بهخاطری که تأمین امنیت هزارهها و باشندگان غرب کابل برای این حکومت اولویت نیست.»
