گزارشهای تازه حاکی از آن است که نصف نیروهای ایالات متحده از افغانستان خارج شدهاند. آنعده از شهروندان افغانستان که با ارتش ایالات متحده کار کردهاند، بهطور فزایندهای هدف قصاص طالبان قرار خواهند گرفت. تلاشها برای خارجکردن بسیاری از آنها از کشور، در حال افزایش است. خارجکردن کسانیکه با ارتش ایالات متحده کار کردهاند از افغانستان کار درستی است، اما این روش از بیشتر غیرنظامیان افغان در برابر خشونتهای بعدی محافظت نخواهد کرد. واقعیت تلخ این است که خروج نیروهای ایالات متحده احتمالا بحران انسانی در افغانستان را تشدید خواهد کرد و برای مبارزه با این بحران، کار کمی انجام شده و آمادگی بسیار کمی گرفته شده است. هفته آینده اجلاسهای مقامات عالیرتبه در اروپا که رییس جمهور جو بایدن در آن شرکت میکند، فرصتهای مهمی را برای جامعه جهانی فراهم میکند تا برای مبارزه با این بحران انسانی در افغانستان، شروع به برنامهریزی کنند.
بحث و جدال بین طرفداران و منتقدان تصمیم بایدن مبنی بر خروج نیروهای ایالات متحده از افغانستان شدید بوده است. با این حال، بیشتر ناظران نزدیک متفقالقول هستند که بیثباتی در افغانستان اکنون بیشتر از هر زمان دیگر اجتناب ناپذیر است. گروه مطالعاتی افغانستان که مأمور کنگره بود، در مورد «صعود طالبان» به دنبال یک خروج نظامی حساب شده، هشدار داد. این گروه شورشی در ماههای اخیر عملا در هر گوشه از کشور به قلمرو بیشتر دست یافته است. احتمال منطقی وجود دارد که اینبار افغانستان با دور جدیدی از جنگ داخلی طولانی مدت روبهرو شود.
چنین ارزیابیهایی منجر به درخواست فوری ایالات متحده برای گسترش برنامه ویزای مهاجرتی ویژه (SIV) شده است. برنامه ویزای مهاجرتی ویژه به آن عده از شهروندان افغانستان که بهدلیل کار با سربازان امریکایی در معرض خطر قرار دارند، پناهندگی میدهد. این مورد باید یک اولویت اصلی باشد. با این حال، چنین اقداماتی از جمعیت گستردهی غیرنظامی کشور که بیشترین خشونت را در آینده متحمل میشوند، محافظت چندانی نمیکند. عواقب بحران انسانی بسیار شدید خواهد بود. مدتی است که به دلیل خشونت ناشی از جنگ، بلایای طبیعی و بیماری همه گیر کووید۱۹، شرایط رو به وخامت است. هم اکنون نیمی از جمعیت – حدود ۱۸.۴ میلیون شهروند افغانستان – به کمک نیاز دارند. تقریبا ۱۷ میلیون نفر از مصونیت غذایی بیبهرهاند.
در میان افزایش بیثباتی، امدادگران برای پاسخگویی به این بحرانهای انسانی تلاش خواهند کرد. دولت بایدن میگوید که دیپلماتها و مقامات امدادرسان را کمک میکنند تا امریکا همچنان درگیر مسائل افغانستان باشد. اما در حال حاضر سفارت امریكا در كابل که تصور میکند افغانستان بسیار ناامن شود، در حال خارجکردن كاركنانش است و همچنین استرالیا بهتازگی اعلام كرده است كه سفارت خود در کابل را تعطیل میكند. دولت بایدن در یک گام مثبت وعدهی ۳۰۰ میلیون دالر کمک بشردوستانه برای غیرنظامیان افغانستان را داده است – اما از مجموع تقاضای سازمان ملل متحد برای کمکهای بشردوستانه به افغانستان در سال جاری، تنها بودجهی ۱۳ درصد آن تأمین شده است.
آژانسهای امدادی غیردولتی سازمان ملل با وجود کمبود منابع در افغانستان باقی خواهند ماند تا برای جلوگیری از خونریزیهای بیشتر کار کنند. کارمندان این آژانسها در افغانستان با خطرات بسیار جدی مواجه هستند اما هنوز هم میتوانند به بیشتر ولسوالیها بهشمول مناطق تحت کنترل طالبان خود را برای کمک برسانند. اگر تلاش آنها موفقیتآمیز باشد، کمککنندگان باید در هرجاییكه لازم باشد، بودجه تلاشهای امدادی و بهبودی را تأمین كنند. آنها همچنین باید فرایند قواعد و قوانین رسمی غیرضروری را که باعث تأخیر در رسیدن کمکها میشوند کوتاه کنند تا پول را به گروههای محلی کمکرسان که مدتها پس از رفتن نیروهای امریکایی در خط مقدم باقی میمانند، [بدون تأخیر] برسانند.
همچنین احتمال دارد بحران انسانی به کشورهای همسایه سرایت کند. افغانستان بیش از دوونیم میلیون مهاجر در سراسر جهان دارد که این تعداد یکی از بزرگترین و طولانیترین جمعیت آواره است. ایران و پاکستان میزبان اکثریت قریب به اتفاق این مهاجران بودهاند. از سال ۲۰۰۱ به اینطرف میلیونها پناهنده افغان -به شمول ۸۶۰ هزار تن که در سال گذشته بهدلیل شیوع کووید۱۹ و آسیبدیدن اقتصاد کشورهای میزبان- به خانه خود بازگشتند. اما این جریانها میتوانند بهزودی در جهت مخالف حرکت کنند. در سال جاری بیش از ۱۰۰ هزار غیرنظامی در داخل افغانستان بیجا شدهاند. اگر جنگ داخلی فرا برسد، بسیاریهای دیگر چارهای جز فرار از کشور نخواهند داشت.
این احتمال وجود دارد که افغانستان از بازگشت به هرج و مرج وحشیانهای دهه ۱۹۹۰ جلوگیری کند، اما ممکن است خاطرهی دردناک آن زمان بسیاری از افغانها را وادار به ترک خانههای شان کند. اگر گذشته مقدمهای بر وضعیت باشد، خروج نیروهای غربی، کاهش کمکهای خارجی که دولت و اقتصاد کشور به آن وابستهاند، را به دنبال خواهد داشت. ترکیبی از فرار مغزها، فروپاشی اقتصادی و سقوط خدمات عمومی بسیاری دیگر را به فرار از فقر و جستجوی آیندهی بهتر در آنسوی مرزهای افغانستان، [به مهاجرت] سوق خواهد داد.
نتیجهی نهایی این است که منطقه با احتمال بحران بزرگ دیگر آوارگی روبهرو است. کمککنندگان باید حمایت خود از کشورهای همسایه که میزبان آوارگان افغان هستند، افزایش دهند و در عوض، به دنبال مهیا کردن شرایط بهتر برای پناهندگان توسط کشورهای میزبان در منطقه باشند. آزمایشهای فشردهای مانند آزمایش در اردن، ایجاد شغل و آموزش برای پناهندگان و جوامع میزبان، باعث ایجاد انعطاف پذیری میشود. کشور اردن مدل مهمی را برای راهی که افغانستان و کشورهای همسایهاش پیشرو دارند، ارائه میدهد.
کشورهای اروپایی نیز مسئولیت دارند که در این خصوص عملکرد داشته باشند. نیروهای ناتو به موازات نیروهای ایالات متحده از افغانستان خارج میشود. با گسترش جنگ، افغانها به اروپا، جاییکه آنها در حال حاضر دومین گروه بزرگ پناهجویان را تشکیل میدهند، پناهنده خواهند شد. با این وجود دهها هزار افغان در سالهای اخیر از اروپا و ترکیه به طور اجباری به افغانستان بازگردانده شدهاند و تعداد کسانیکه پناهندگی کشورهای اتحادیه اروپا به آنان اعطا شده، به سرعت در حال کاهش است. اروپا باید تغییر مسیر دهد، اخراج [اجباری] را به حالت تعلیق درآورد و دروازههای خود را بهروی پناهجویان افغان باز کند. اولین گام این است که رهبران اروپایی آنچه نظامیان شان قبلا میدانند را تصدیق کنند: اینکه هیچ بخشی از افغانستان برای بازگشت امن نیست.
برای ایجاد تغییر واقعی، دولت بایدن باید خود را برای هدایت آنچه که میتواند یک واکنش بزرگ بینالمللی بشردوستانه به [بحران انسانی] باشد، آماده کند. سایر شرکای بینالمللی افغانستان نیز نیاز به افزایش عملکرد دارند. بایدن باید از مشارکت آینده خود در اجلاسهای ناتو و اتحادیه اروپا برای بسیج حمایت اروپا استفاده کند. یک مکان خوب برای شروع، تعهدات درخواستهای بشردوستانه امسال سازمان ملل متحد برای افغانستان است که همچنان بهطور خطرناکی از بودجه کمتری برخوردار است.
درحالیکه کشورهای غربی در تابستان امسال به سمت دروازهی خروجی افغانستان میروند، کمترین کاری که میتوانند انجام دهند، کمک به افغانها است که برای بحران آینده آماده میشوند. این تلاش باید هفته آینده در بروکسل آغاز شود و ایالات متحده باید آن را رهبری کند.
هاردین لنگ مه در حال حاضر معاون سازمان بشر دوستانه «پناهندگان بینالمللی (Refugees Internationa)» است، در شش مأموریت صلحآمیز و بشردوستانه سازمان ملل متحد در افغانستان، بالکان، امریکای مرکزی، عراق، هائیتی و مالی خدمت کرده است.