مترجم: صفی‌الله وحدت
اتحادی که منجر به پیروزی طالبان در افغانستان شد، تحت فشار اختلافات داخلی در حال از هم پاشیدن است. اگر طالبان نتوانند اختلافات خود را کنار بگذارند، با اذعان به اینکه در حال اداره یک کشور بحران‌زده هستند، اختلافات داخلی، بقا و حیات این گروه را تهدید میکند.
با وجود پس‌زمینه‌ی فاجعه‌بار اقتصادی و بحران بشری در حال وقوع، شمشیرهای از نیام کشیده‌شده بین دو شخصیت بلندپایه طالبان، مرزبندی‌‌ها را مشخص کرده است. رهبر سیاسی عبدالغنی برادر که با ملا محمدعمر گروه طالبان را بنیان‌گذاری کرده است و پایگاه قدرتش در قندهار است و تروریست تحت تحریم، سراج‌الدین حقانی که ریاست شبکه حقانی را به عهده دارد و نزدیک به القاعده است.
منابع امنیتی و آکادمیک معتقدند درحالی‌که شاخه‌های طالبان برای غنایم و سهمیه‌‌های بزرگ‌تر می‌‌جنگند، شاخه محلی داعش در حال جذب نیروهای سرخورده و ناامید طالبان از جهت‌گیری‌‌های سیاسی است.
در گرماگرم جنگ قدرت در رأس هرم رهبری طالبان و عضوگیری داعش، یافته‌‌ها حاکی است که سازمان اطلاعات داخلی پاکستان (ISI) تلاش برای اتحاد گروههای افراطی خرد‌تر و جذب عناصر افراطی ناراضی را به راه انداخته است.
براساس سندی که برای دولت قبلی افغانستان تهیه شده است و نشریه فارن پالیسی (Foreign Policy) نیز آن را دیده است، آیاسآی (ISI) با هدف تضمین پیروزی طالبان بر افغانستان در اوایل سال ۲۰۲۰ میلادی، ائتلاف دعوت اسلامی را تشکیل میدهد. یک منبع اطلاعاتی که خواست نامش فاش نشود گفت، هدف آن ائتلاف اکنون، بی‌ثبات‌کردن طالبان از طریق تقویت افراط‌گرایی در سراسر افغانستان است.
ظهور ائتلاف دعوت اسلامی که منابع می‌‌گویند ایالات متحده نیز از آن آگاهی داشته است، چشم‌انداز سیاسی افغانستان را پیچیده‌تر کرده است. زیرا متحدان [غربی] سابق افغانستان با دولتی تحت کنترل تروریست‌‌های تحریم‌شده و متحد القاعده روبه‌رو هستند.
شکاف بین برادر، که به اصطلاح توافق صلح سال ۲۰۲۰ با دونالد ترمپ، رییس‌جمهور سابق ایالات متحده را منعقد کرد، و حقانی، که حملات انتحاری را به میدان جنگ افغانستان وارد کرد، در حال افزایش است. رحمت‌الله نبیل، رییس سابق ریاست عمومی امنیت ملی میگوید: برادر که اکنون معاون نخست صدراعظم موقت است، به‌عنوان «مرد امریکا» شناخته می‌شود، درحالی‌که حقانی، سرپرست وزارت امور داخله، نماد سرسخت‌ترین چهره‌ی ضدغربی این گروه، برای پاکستان جذابیت دارد.
نبیل معتقد است که اختلافات بین این دو، که از روی ناگزیری توافق تقسیم قدرت دارند، عساکر طالبان را به آغوش داعش سوق میدهد، کنترل طالبان بر افغانستان را به چالش می‌کشد و ثبات کشور و صلح در منطقه را به‌طور بالقوه به خطر می‌اندازد.
نبیل با اشاره به کنترل تولید و قاچاق هروئین توسط طالبان گفت: «جنگ چریکی با درآمد از قاچاق مواد مخدر آسان‌تر از اداره یک کشور است. طالبان قبلا با چالش‌‌های متعددی روبه‌رو بوده‌اند و اختلافات داخلی آن‌ها نیز در حال افزایش است.»
انشعاب در صفوف طالبان در ماه سپتامبر، مدت کوتاهی پس از اینکه طالبان کنترل کشور را به‌دست گرفتند، علنی شد و به‌قول ویدا مهران، متخصص امور منازعه در دانشگاه اکستر، احتمالا پشت برخی حملات پرتلفات اخیر منتسب به شاخه محلی دولت اسلامی (داعش) نیز نهفته باشد. «ما می‌‌دانستیم که طالبان یک گروه همگن نیستند. با وجود این، اکنون شاهد آشکارشدن خشونت بین جناح‌‌های رقیب هستیم.» داعش در حملات خونینی که نبرد برای برتری است «بزطلیعه» است.
به‌عنوان مثال، در حمله‌ی اخیر به شفاخانه نظامی در کابل، یکی از متحدان حقانی به‌نام حمدالله مخلص که فرمانده قول اردوی پایتخت بود، کشته شد. نجات‌یافتگان این حمله به خبرگزاری فرانسه گفتند که مهاجمان شعار «زنده باد طالبان» سر می‌دادند و از حمله به مکان‌‌هایی از شفاخانه که در آن جنگجویان طالبان تحت درمان بودند، دوری کردند. داعش مسئولیت این حمله را به عهده گرفت.
مهران معتقد است: «شاخه ملا برادر می‌‌تواند در دو جبهه سود ببرد، اگر آن‌قدر باهوش باشد که بتواند چنین بازی کند، از یک طرف آن‌ها می‌‌توانند با حملات بزرگ این چنینی، رقبای داخلی خود را به زانو دربیاورند و از جانب دیگر به غرب نشان دهند که علیه داعش تروریست‌‌های «جدید» عمل میکنند تا بتوانند حمایت غرب را به‌دست آورند.»
توانایی‌‌های شاخه خراسان داعش، وزارت دفاع ایالات متحده را نیز نگران کرده است؛ تا جایی که به این باور رسیده‌اند که در کمتر از یک سال آینده توانایی تهدید ایالات متحده را دارد. استخدام جنگجویان باتجربه توسط داعش این نگرانی‌‌ها را تقویت میکند.
کولین کال، معین پالیسی وزارت دفاع ایالات متحده به جلسه استماعیه کمیته خدمات دفاعی کانگرس در ماه گذشته گفت که ایالات متحده کاملا مطمئن است که القاعده و داعش نیت حمله به خاک امریکا را دارند.
برخی گزارش‌‌ها می‌‌گویند که داعش قصد جذب نیروهای امنیتی- دفاعی سابق دولت را نیز دارد. زیرا این نیروها در تقلای مصون ماندن از حملات تلافی‌جویانه‌ی طالبان هستند. نبیل میگوید که داعش ۳۰هزار افغانی یا حدود ۳۰۰ دالر در ماه برای جذب هر نیروی جدید پیشنهاد میکند. با این حال، پرسنل پیشین دفاعی-امنیتی افغانستان این گزارش‌‌ها را رد کرده اند.
با وجود اینکه آیاسآی پاکستان کنترل بر طالبان و جهاد منطقه‌ای را ادامه میدهد، رشد داعش و القاعده بر پیچیدگی این موزاییک سیاسی افزوده است. براساس سند تحقیقی که هنوز علنی نشده، هر دو گروه زیر ائتلاف دعوت اسلامی جمع شده‌اند. این سند میگوید که ائتلاف دعوت اسلامی با حمایت آیاسآی رشد کرده است و گروه جدیدی مُنشعب از شبکه حقانی به‌نام کاروان ابوعبیده را پس از امضای توافق ترمپ و طالبان ایجاد کرده است.
در این سند آمده است که کاروان ابوعبیده متشکل از آن عده از پیروان شبکه حقانی است که از اقدام‌نکردن شبکه حقانی علیه ملا برادر و دیگر رهبران طالبان که با ایالات متحده مذاکره می‌‌کردند، ناامید شده بودند. کاروان ابوعبیده از بدو تأسیس بر حملات هدفمند علیه روزنامه‌نگاران، فعالان مدنی، آن‌هایی که مخالف شریعت اسلامی هستند و همچنین آن‌هایی که از توافق‌نامه با «صلیبیون» امریکایی و متحدان آن‌ها در افغانستان حمایت میکنند، متمرکز بود.
این سند می‌‌افزاید که آیاسآی در ابتدا کاروان ابوعبیده را به‌منظور گسترش کمپین ترور ایجاد کرد که البته تأثیر مخربی بر دولت، جامعه مدنی و رسانه‌‌ها در افغانستان در سراسر سال ۲۰۲۰ داشت. سپس آیاسآی تصمیم گرفت نفوذ خود را بر بازیگران غیرطالبانی برای سرنگونی دولت اشرف غنی نیز افزایش دهد. در این سند آمده که هدف ایجاد کاروان ابوعبیده، تشکیل یک نیروی جهادی ترسناک است که می‌‌تواند ابزار مفیدی برای فشار سیاسی در صورت پیروزی طالبان باشد.
در طول سال ۲۰۲۰، ائتلاف دعوت اسلامی به منزلگاهی برای بازگشت گلبدین حکمتیار به میدان جنگ نیز تبدیل شد. در این سند آمده است که حکمتیار که از قرارداد صلح سال ۲۰۱۶ با غنی سرخورده شده بود برای بازگشت به میدان جنگ و ائتلاف با شورشیان به آیاسآی نزدیک شد.
در این سند آمده است که اهداف اصلی ائتلاف دعوت اسلامی که تعداد جنگجویان آن به حدود ۴۵۰۰ است، «زنده نگه‌داشتن نهضت جهاد در افغانستان» و «عملکرد به‌عنوان بازوی آیاسآی» بر طالبان به‌منظور اطمینان از حفاظت از منافع پاکستان است.
این سند می‌‌افزاید که ائتلاف دعوت اسلامی وجوه مالی اختصاصی آیاسآی را به گروههای عضو می‌‌رساند، به داعش کمک میکند تا مسئولیت حملات انجام‌شده توسط سایر گروههای ائتلاف را به عهده گیرد. این کار تصویر «نیای تندروی در افغانستان» ایجاد میکند و قدرت ابلاغ پیام‌های داعش را میدهد.
نوت: به‌طور جداگانه از سخنگوی وزارت خارجه پاکستان، مسئول روابط عمومی و اطلاع‌رسانی و همچنین از سفارت‌های اسلام‌آباد در کابل و لندن، برای ابراز نظر در موارد مندرج این مقاله درخواست ابراز نظر شد که بدون پاسخ ماند.