شانزدهم اکتبر بهعنوان روز بینالمللی غذا نامگذاری شده است. این روز توسط کشورهای عضو فائو در بیستمین کنفرانس این سازمان در سال 1979 میلادی نامگذاری شد و از آن بهبعد همهساله در برخی از کشورهای جهان تجلیل میشود. روز جهانی غذا در واقع تلنگری برای بیداری وجدانهای بهخوابرفته و روز همدردی با گرسنگانی است که از ابتداییترین حق زندگی یعنی دسترسی به غذا محروم میباشند.
مسالهی کمبود غذا یکی از مهمترین مسائل زندگی بشری است و امروزه میلیونها انسان در گوشه و کنار جهان از دسترسی به غذا محروماند. علیرغم اینکه بخشهایی از جهان به پیشرفتهای قابل ملاحظهیی دست یافته و مردم در آن در رفاه و آسایش به سر میبرند، اما در بسیاری از کشورهای دیگر مسالهی کمبود غذا یکی از مهمترین مسائل بشری بهحساب میرود.
رشد بیرویهی جمعیت و کمبود غذا
سالها قبل مالتوس جمعیتشناس انگلیسی هشدار داده بود در صورتیکه جلو رشد بیرویهی جمعیت گرفته نشود، جهان با قحطی شدید مواجه خواهد شد. از نظر او رشد جمعیت شکل تصاعد هندسی دارد و رشد تولید مواد غذایی شکل تصاعد حسابی. بر این مبنا، میزان افرادی که سالانه بر جمعیت موجود جهان اضافه میشوند، به مراتب بیشتر از ظرفیتهایی است که برای مواد غذایی اختصاص مییابند. این مساله، کمبود مواد غذایی را به یک مسالهی جدی تبدیل میسازد. در حالیکه تقاضا برای مواد غذایی بهشدت رو به افزایش است، اما تولید آن محدود است و رشد چشمگیری ندارد.
مالتوس در زمانی این حرف را گفته بود که جمعیت جهان در حدود شش تا هفت میلیارد نفر بود. حالا اما، این جمعیت به مرز نه میلیارد نفر رسیده و شمار گرسنگان جهان نیز برحسب پیشبینی او، رو به افزایش است. میلیونها انسان در افریقا، خاورمیانه، امریکایی لاتین و بخشهای مختلف جهان گرسنهاند و یا دستکم به مواد غذایی کافی دسترسی ندارند.
جنگ و عوارض طبیعی
علاوه بر افزایش بیرویهی جمعیت، جنگ، خشکسالی و در مجموع تغییرات اقلیمی نیز اثرات جدییی را بر وضع زمین بهجا گذاشته و زمینههای افزایش محصولات زراعتی را بهشدت محدود کرده است. کشورهایی که درگیر جنگاند، بیشتر با مسالهی کمبود غذا و قحطی گرفتار میباشند. جنگ، حتا اثرات عمیقی را روی محیطزیست نیز بهجا گذاشته است. مشاهدات نشان داده است که اکثر کشورهای درگیر جنگ، با مسالهی کمآبی و خشکسالی نیز مواجه میباشند. این در حالی است که هیچ امیدی برای کاهش جنگها و خشونتهای سیاسی و فرقهیی در کشورهای درگیر جنگ وجود ندارد و آتش جنگ هر روزه بیشتر و گستردهتر میشود.
کمبود غذا در افغانستان
افغانستان دستکم طی نیم قرن اخیر همواره با مشکل کمبود غذا مواجه بوده است. جنگهای ویرانگر نیم قرن اخیر در افغانستان اثرات عمیقی را بر وضع زندگی مردم به جا گذاشته و این کشور را زیر فشار شدید فقر و گرسنگی نگهداشته است. این مساله در حالحاضر بیش از هر زمان دیگر جدیتر است. جنگهای جاری در کشور هزاران خانواده را آواره کرده و جمعیت هنگفتی را از دسترسی به غذا محروم ساخته است. اکثر نهادهای ملی و بینالمللی از کاهش مصئونیت غذایی در افغانستان نگران میباشند. انستیوت پالیسی غذا بهتازگی فهرست کشورهایی را منتشر کرده که شهروندان آن با کمبود غذا و گرسنگی مواجه میباشند. افغانستان در ردهی هشتم این کشورها قرار دارد و از این نظر کماکان در ردهی کشورهای فقیر با مصئونیت غذایی پایین باقی مانده است.
در حالیکه سالانه دولت میلیاردها دالر را به هدف بهبود وضعیت اقتصادی کشور از جامعهی بینالمللی بهدست میآورد، تداوم این وضعیت مایهی تاسف است. بدتر از این اما، چشمانداز مبهمی است که از سوی بسیاری از نهادهای ناظر بینالمللی برای آیندهی افغانستان ترسیم میشود.