منبع: وال استریت ژورنال
نویسنده: مارگاریتا ستانساتی و حبیب خان توتاخیل
برگردان: حمید مهدوی
بسیاری افغان‌ها بعد از شنیدن این که رییس جمهوری حامد کرزی می‌خواهد امضای موافقت‌نامه‌ی حیاتی بین افغانستان و ایالات متحده‌ی آمریکا را به تعویق بیاندازد، عکس‌العمل مشابهی نشان دادند: آن‌ها پول‌ها افغانی خود را به بازار عرضه کرده و به دالر هجوم آورده‌اند.
ماه‌ها‌ست که افغانی ارزش ثابت خود را از دست داده است، اما هفته‌ی گذشته ارزش افغانی به پایین‌ترین حد خود رسید و 59.3 افغانی در هر دالر تبادله شد. اگر‌چند بعدا ارزش افغانی اندکی بالا رفت، اما نظر به سال گذشته 11 درصد پایین است. دلیل اصلی سقوط ارزش افغانی، بلاتکلیفی و نگرانی ناشی از خروج نیروهای امریکایی خوانده شده است. گرچند همه‌ی مردم صراف نیستند و پول تبادله نمی‌کنند، اما در این کشور وارداتی همه‌ی مردم فشار ناشی از کاهش ارزش افغانی در برابر اسعار خارجی را متحمل می‌شوند. به گونه‌ی مثال، قیمت برنج به عنوان قلم مهم مواد خوراکی خانواده‌ها طی ماه‌های اخیر 30 درصد افزایش یافته و به 110 افغانی در کیلو رسیده است.
فرشته، معلم بازنشسته‌‌ای که مانند اکثریت افغان‌ها به یک نام یاد می‌شود، در یکی از بازار‌های نزدیک خانه‌ا‌ش گفت: «قیمت سبزیجات بیش‌تر از این افزایش یافته است». این در حالی است که خانواده‌ی فرشته که دارای چهار عضو است، توسط در‌آمد ماهانه 7000 افغانی پسر او تمویل می‌شود. فرشته میگوید: «این برای ما مشکل بزرگی است».
مقام‌های امریکایی گفته‌اند که در صورت شکست در امضای موافقت‌نامه‌ی دوجانبه‌ی امنیتی بین افغانستان و ایالات متحده‌ی امریکا که مربوط به تأمین امنیت بعد از سال 2014 در افغانستان است، افغانستان کمک سالانه‌ی 8 میلیارد دالر را از دست خواهد داد. از دست دادن این مبلغ کمک می‌تواند زمینه‌ی سقوط هرچه سریع‌تر اقتصاد و فروپاشی نیروهای امنیتی افغانستان را فراهم کند. این در حالی است که آقای کرزی برای امضای این موافقت‌نامه پیش‌شرط‌هایی را تعیین کرده است که این پیش‌شرط‌ها شامل پایان حملات نیروهای آمریکایی بر خانه‌های شخصی مردم افغانستان و آزادی زندانی‌های زندان گوانتانامو در کیوبا نیز می‌شود.
با این وجود، هنوز واضح نیست که آیا این موافقت‌نامه به امضا خواهد رسید و بن‌بست در راستای امضای موافقت‌نامه‌ی دوجانبه‌ی امنیتی حرف و حدیث‌های زیادی در مورد اقتصاد این کشور را باعث شده است.
خان افضل، معاون اول رییس بانک مرکزی افغانستان گفت که در صورت ناکامی افغانستان درامضای موافقت‌نامه‌ی دوجانبه‌ی امنیتی بین افغانستان و ایالات متحده‌ی امریکا، دولت مجبور خواهد بود که در فقدان کمک‌های خارجی پول افغانی بیش‌تری به بازار عرضه کند که در این صورت ارزش افغانی بیش‌تر کاهش یافته و برعکس قیمت کالاهای وارداتی افزایش بیش‌تری خواهد داشت. وی در ادامه گفت: «اگر قرار باشد باز هم افغانی چاپ شده و برای تمویل کسر بودجه‌ی دولت به بازار عرضه شود، مطممئنا شما تغییرات بزرگی را شاهد خواهید بود. پول افغانی به‌تدریج ثبات خود را از دست خواهد داد». وی با اشاره به ذخایر ارزی بانک مرکزی میگوید که وضعیت کنونی هنوز برای بانک مرکزی نگران کننده نیست و گردش پول افغانی در کشور محدود است، به دلیل این که بخش بزرگ معاملات به دالر انجام می‌شوند.
اما امان‌الله پیمان، یک قانون‌گذار افغان با مقصر دانستن آقای کرزی به دلیل بی‌میلی او در امضای موافقت‌نامه‌ی دوجانبه‌ی امنیتی بین افغانستان و ایالات متحده‌ی امریکا میگوید: «مردم عادی افغانستان همین اکنون هم از افزایش قیمت کالاها آسیب دیده‌اند». وی در ادامه گفت: «آسیب‌پذیر‌ترین مردم افغانستان یا فقیران افغانستان به‌شدت آسیب دیده‌اند».
این در حالی است که عمر زاخیل‌وال، وزیر مالیه با اندک خواندن تغییرات و نوسان در نرخ تبادله‌ی اسعار پیش‌نهاد کرد که بهتر است مردم افغانستان به پول ملی کشور خود روی آورده و حتا آن را خریداری کنند. وی با ارسال یک ایمیل گفته است: زمانی که تبلیغات منفی علیه امضای موافقت‌نامه‌ی دوجانبه‌ی امنیتی بین افغانستان و ایالات متحده‌ی امریکا کاهش یابند، پول افغانی ارزش خود را باز خواهد یافت. تاجران افغان در بازار پرهیاهوی تبادله‌ی ارز کابل (سرای شاهزاده) می‌گویند که تقاضا به دالر بیش‌تر از حد معمول افزایش یافته است. عتیق‌الله، یکی از صرافان سرای شاهزاده گفت: «هرکسی پول افغانی را می‌آورد تا دالر به خانه ببرد».
این در حالی است که بانک مرکزی افغانستان هفته‌ی دوبار دالر به مزایده می‌گذارد و بخش اعظم دالر‌هایی که در اقتصاد افغانستان در حال گردش‌اند، توسط بانک مرکزی افغانستان (د افغانستان بانک) در شریان‌های اقتصاد این کشور وارد شده‌اند. روز شنبه بانک مرکزی افغانستان برای فروش 40 میلیون دالری که به مزایده گذاشته شده بود، پیش‌نهاد خرید 52.9 میلیون دالری دریافت کرد. سپس بانک مرکزی برای این که به ثبات پول افغانی کمکی کرده باشد، مبلغ دالر به مزایده گذاشته شده را به 45.55 میلیون دالر بالا برد. این در حالی است که روز چهارشنبه هر دالر به 58.13 افغانی به فروش می‌رسید.
مقام‌های بانک مرکزی می‌گویند که پیش‌نهاد خریداری دالر در شش ماه گذشته افزایش یافته است. حاجی همایون، صراف پولی که پیوسته هنگام مزایده‌ی دالر پیش‌نهاد خرید تقریبا 2 میلیون دالر ارائه می‌کند، گفت: «مردم نسبت به پول افغانی بدبین هستند و به این دلیل به خرید دالر روی می‌آورند».
