چهارشنبه 10 جوزا، انفجار بزرگی در قلب کابل، در ساحهی دیپلماتنشین وزیرمحمد اکبر خان رخ داد که بیش از 100 تن کشته و دستکم 500 تن زخمی برجا گذاشت.
انفجار حوالی ساعت 8:30 صبح چهارشنبه در سرک 14 وزیرمحمد اکبر خان در چهارراهی زنبق رخ داد. مواد منفجره در یک تانکر تخلیهی چاه فاضلاب جاسازی شده بود. قدرت این انفجار بهحدی بود که تا ساحات دور پایتخت شدیدا احساس شد. گفته میشود 1500 کیلو مادهی انفجاری در این کامیون جابهجا شده بود.
لحظاتی پس از انفجار، گزارشهای اولی حکایت از کشته شدن 34 تن و زخمی شدن بیش از 100 تن دیگر داشت، اما رفته-رفته آمار تلفات بلند رفت. روز پنجشنبه وزارت صحت عامه آمار حدود 80 کشته و 461 زخمی را تایید کرد، اما آمارهای اخیر نشان میدهد که در این انفجار بیش از 100 تن کشته و بیش 500 تن دیگر زخمی شدند. شماری از افرادی که نزدیک به محل وقوع انفجار بودند یا به کلی سوختند یا تکه-تکه شدند، طوری که اجساد آنها قابل شناسایی نیست. وزارت صحت عامه روز پنجشنبه گفت که حداقل 20 جسد در شفاخانهها وجود دارند که هویت آنها قابل شناسایی نیست.
بسیاری از خانوادهها ساعتها دنبال اعضای خانوادهشان که پس از این انفجار مفقود شده بودند، شفاخانه به شفاخانه گشتند. اجساد حداقل چهار پولیس که در ایستگاه پولیس نزدیک محل انفجار بودند مفقود شدند و معلوم نیست که پیکرهای آنها سوختند یا تکههای اجساد به هوا رفتند.
زیان 20میلیون دالری بخش خصوصی
شدت انفجار روز چهارشنبه همانند انفجار سال 1394 در منطقهی شاهشهید کابل بود. محل و اطراف این انفجار به ویرانه مبدل شده و بسیاری از ساختمانها تخریب شده است. شیشههای ساختمانها تا چند کیلومتری حادثه فروریختند و از این ناحیه ضرر قابل توجهی بر بخش خصوص وارد آمده است.
اتاق تجارت و صنایع میگوید که این انفجار بخش خصوصی را 20میلیون دالر زیامند کرده است. مسئولان هوتل پنج ستارهی کابلاستار در نزدیکی محل گفتهاند که تنها این هوتل شش میلیون دالر متضرر شده است.
واکنشهای داخلی
این حمله در امنترین نقطهی کابل واکنشهای متفاوتی در پی داشت. واکنشها ضمن محکوم کردن اعمال تروریستی، انتقاد از حکومت و مسئولان امنیتی را در بر داشت.
رییسجمهور غنی این حمله را شدیدا محکوم کرده و گفت که: «تروریستان حتا در ماه مبارک رمضان که ماه خیر، برکت و عبادت است از قتل و کشتار مردم بیگناه ما دست بر نمیدارند».
عبدالله عبدالله رییس اجراییه، در بیانیهیی حمله را یک عمل «بزدلانه و بهدور از انسانیت» خوانده و گفت نیروهای امنیتی افغانستان با تمام توان و قوت به مرتکبین آن پاسخ جدی خواهند داد.
واکنشهای مردم بیشتر انتقاد از حکومت و مقامهای امنیتی بود، کسانی که به ادعای معترضان، به تأمین امنیت کشور توجه ندارند و مانع اعمال تروریستی نمیشوند. کاربران شبکههای اجتماعی کمتوجهی نهادهای کشفی و استخباراتی را بیشتر مورد سرزنش قرار دادند.
مسئول حمله کی و هدف حمله کجا بود؟
هیچ گروهی بهشمول طالبان مسئولیت این حمله را بهعهده نگرفت و تاکنون مشخص نیست که هدف این حمله دقیقاً کجا بوده است. اما دفتر نیروهای حمایت قاطع (ناتو) در افغانستان با نشر بیانیهیی گفته است که نیروهای امنیتی موفق به جلوگیری از ورود موتر بمبگذاری شده به «منطقهی سبز» شدند. این منطقه محل استقرار تعدادی از سفارتخانههای خارجی و مرکز نیروهای آیساف (کمپ آر اس) است. این نهادها در منطقهی ششدرک کابل موقعیت دارد.
پیشتر از آن جنرال جان نیکلسون فرمانده نیروهای امریکایی و ناتو در افغانستان، نیز از نیروهای امنیتی افغانستان بهدلیل ممانعت از ورود موتر بمبگذاریشده به منطقهی سبز، تمجید کرده بود.
جنرال مرادعلی مراد معین ارشد امنیتی وزارت داخله، نیز در نشستی خبری گفت که هدف عاملان انفجار محل فعلی رویداد نبوده است.
گروه طالبان مسئولیت این حمله را بهعهده نگرفت و آن را محکوم کرد. امنیت ملی افغانستان گفت که شبکهی حقانی این حمله را سازماندهی و اجرا کرده است.
امنیت ملی در حالی شبکهی حقانی را مسئول این حمله میداند که رهبر شبکهی حقانی، معاون اجرایی ملا هبتالله، رهبر طالبان است.
در برخی واکنشها گفته شد که طالبان مسئول این حملهاند و مردم از طرز برخورد حکومت با طالبان و از اینکه مسئولیت از دوش طالبان برداشته میشود انتقاد کردند.
از جمله امرالله صالح، وزیر دولت در امور اصلاحات بخش امنیتی، در فیسبوکش نوشت که: «هر آنکس که بعد از دیدن این تصاویر باز هم بر ضد طالب فعالیت نمیکند و یا به آنهاییکه طالب را برادر میگویند، لعنت و نفرین نمیفرستد بداند که وجدانش سیاه شده است و دیگر عضو خانوادهی بشری این شهر نیست».
رحمت الله نبیل، رییس سابق امنیتی ملی، ضمن نکوهش این حمله، از دولت افغانستان خواست افرادی را که «به جرم آدمکشى و قتل مردم بیگناه و نیروهای امنیتی افغانستان، در سه محکمه محکوم به اعدام کرده است، علناً اعدام کند و مرحمی بر زخمهای مردم افغانستان بگذارند».
روز پنجشنبه افکار عمومی بیشتر به سمت اعدام زندانیان گروههای تروریستی از جمله انس حقانی، فرزند جلالالدین حقانی بنیانگذار شبکهی حقانی جهت خورد. همچنان خبرهایی منتشر شد که حکایت داشت رییسجمهور حکم اعدام 11 زندانی شبکهی حقانی و گروه طالبان را امضا کرده است. منابعی از ارگ به اطلاعات روز گفت که ترتیب و امضای این حکم زیر کار است، اما تاکنون معلوم نیست که این حکم امضا شده است یا روند قانونی و اداری آن در حال اجرا است.
تظاهرات خشونتآمیز پس از یک حملهی مرگبار
صبح جمعه هزارها تن از باشندگان کابل از جهتهای مختلف به طرف محل رویداد و ارگ ریاستجمهوری حرکت کردند، اما با برخورد خشونتآمیز پولیس در ساحات مختلف مواجه شدند. معترضان که از سمت غرب کابل حرکت کرده بودند در چوک دهمزنگ توسط نیروهای امنیتی متوقف شدند و این نیروها شماری را برای ساعاتی چند بازداشت کردند و به حوزهی سوم امنیتی بردند.
پس از چند ساعتی و پیشروی معترضان از سمت وزیرمحمد اکبر خان به سمت ارگ، نیروهای پولیس دست به اسلحه بردند و شماری را به گلوله بستند. گزارشها حاکی از این است که پنج معترض از اثر این تیراندازیها کشته شده و دستکم 20 نفر زخمی شدهاند.
معترضان حوالی شام روز گذشته که تعدادشان به حدود 300 تن میرسید در چهارراهی شفاخانهی ایمرجنسی و نزدیکی سفارت ایران خیمه برپا کردند و اعتراضها کماکان ادامه دارد.