هفتمین کنفرانس همکاریهای اقتصادی منطقه‌یی در مورد افغانستان(رکا هفت) در روزهای 23 و 24ام عقرب امسال در شهر عشقآباد ترکمنستان برگزار شد. هدف از این کنفرانس تقویت بیش‌تر و افزایش همکاریهای اقتصادی منطقه‌یی و حمایت از توسعه و ثبات پایدار در افغانستان و سراسر منطقه بود.
در این کنفرانس هیأت‌های بلندرتبه از 67 کشور و سازمان بین‌المللی شرکت کرده بودند. از افغانستان هیأتی به ریاست سرور دانش، معاون دوم رییس‌جمهور و عضویت صلاح‌الدین ربانی سرپرست وزارت خارجه، رولا غنی بانوی اول کشور، وزیر تجارت، وزیر امور زنان، وزیر مبارزه با مواد مخدر و دیگر مقام‌های کشور شرکت کرده بود. ریاست کنفرانس «رکا هفت» را وزیران خارجه‌ی افغانستان و ترکمنستان به‌عهده داشتند.
این کنفرانس که تعهدات نشست‌های قبلی را دنبال و برخی طرح‌های جدید را برای افزایش همکاریهای اقتصادی منطقه‌یی ارائه کرد، دست‌آوردهای برای افغانستان در عرصه‌ی اقتصاد، تجارت، ترانزیت و زیربنا داشت که مهم‌ترین آن امضای موافقت‌نامه پنج‌جانبه راه لاجورد است که افغانستان را به بازارهای اروپا وصل می‌کند.
راه لاجورد
موافقتنامهی پنج‌جانبه‌ی راه لاجورد در حاشیه‌ی کنفرانس رکا امضا شد. سرپرست وزارت خارجه افغانستان، وزیر امور خارجه ترکمنستان، معاون اول ریاست شرکت سهامی خطوط آهن آذربایجان، وزیر امور خارجه گرجستان و معین وزارت امور خارجه ترکیه این موافقت‌نامه را امضا کردند.
وزارت خارجه‌ی افغانستان می‌گوید که موافقت‌نامه راه لاجورد یکی از پروژه‌های دارای اولویت رکا بوده و امضای آن از دستاوردهای مهم رکا به شمار می‌آید.
دهلیز ترانزیتی لاجورد از بندرهای خشکه‌ی تورغندی در ولایت هرات و آقینه در ولایت جوزجان افغانستان آغاز و به بندر ترکمن‌باشی ترکمنستان در جوار بحیره‌ی کسپین(خزر) وصل می‌شود. پس از پیمودن بحیره‌ی کسپین، به بندر باکو در آذربایجان وصل شده و از آن‌جا به بندرهای بوتی و باتومی گرجستان و سپس به بحیره‌ی سیاه وصل می‌شود؛ سپس به بندر(شهرک ترانزیتی) قارص در شرق ترکیه و سرانجام به انقره و استانبول و بحیره‌ی مدیترانه(آب‌های آزد) وصل می‌شود. طول این مسیر بین 2500 الی 2800 کیلومتر گفته شده است.
هدف اساسی امضای موافقتنامهی راه لاجورد، تقویت ارتباطات بین کشورهای عضو از طریق ایجاد یک سیستم منسجم ترانزیتی و حملونقل، گفته شده است. وزارت خارجه می‌گوید که اجرای مؤثر این موافقت‌نامه، زمینه را برای ساده‌سازی زیرساخت‌های حملونقل، هماهنگ‌سازی روند کاری گمرک‌ها، افزایش تجارت، ایجاد کار و گسترش روابط اقتصادی میان شهروندان کشورهایی که از این دهلیز ترانزیتی مستفید می‌شوند، فراهم خواهد ساخت.
گفته می‌شود این موافقت‌نامه براساس معیارهای جدید ترانزیتی و ترانسپورتی تهیه شده تا در زمینه‌ی انتقال کالاها، سهولت‌های بیش‌تر ایجاد شود. وحیدالله ویسی، رییس پیشین واحد همکاریهای اقتصادی وزارت امور خارجه و سفیر کنونی افغانستان در استرالیا، طراح اصلی و مذاکره‌کننده‌ی ارشد راه لاجورد به روزنامه هشت صبح گفته که فراهم‌آوری تسهیلات در خدمات گمرکی، آسان‌سازی شرایط ویزا و تسهیل حملونقل کالا و مسافران از مهم‌ترین موضوعات شامل در این موافقت‌نامه است.
راه لاجورد از جمله کوتاه‌ترین راه‌های تجارتی برای انتقال کالا به کشورهای دوسوی این مسیر، شامل کشورهای آسیای جنوبی و اروپایی است. از این مسیر، کالاهای تجارتی شش تا هفت روز کم‌تر از مسیرهای دیگر ترانزیتی انتقال یافته و هم‌چنین باعث کاهش قابل ملاحظه هزینه‌ی انتقال کالاها خواهد شد.
براساس مطالعات نهادهای مستقل، این مسیر که تاریخچه‌ی آن به بیش از دو هزار سال می‌رسد، یکی از مسیرهای اصلی راه ابریشم بوده است. در آن زمان احجار قیمتی افغانستان به‌شمول لاجورد از معادن بدخشان از همین مسیر به اروپا، بالکان و کشورهای سواحل مدیترانه صادر می‌شد.
دست‌آوردهای دیگر
در روز اول هفتمین نشست رکا سه گروه کاری در باره‌ی همکاری‌ها روی انرژی منطقه‌یی و منابع طبیعی، اتصال منطقه‌یی، و ارتقای سطح تجارت منطقه‌یی، توسعه‌ی بخش خصوصی، همکاریهای تجارتی، و حمایت از کارگران بحث و گفت‌وگو کردند.
حکومت افغانستان در تلاش است که این کشور نظر به موقعیت جغرافیایی‌اش نقطه‌ی وصل تجارت و ترانزیت کشورهای منطقه شود که سلسله نشست‌های رکا و نشست هفتم افغانستان را در رسیدن به این هدف نزدیک‌تر کرده است.
در اعلامیه‌ی پایانی “رکا هفت” آمده که در این نشست تایید شد که افغانستانی باامن، باثبات و مرفه برای صلح، ثبات و رفاه منطقه حیاتی میباشد. در این نشست تأکید شد که هم‌کاری و هم‌گرایی اقتصادی منطقه‌یی فرصت‌های وسیع را برای رشد فراهم می‌سازد، و هم‌چنان می‌تواند در بهره‌برداری و توسعه‌ی ظرفیت‌های اقتصادی درازمدت موجود در افغانستان و سراسر منطقه مُمِد واقع شود.
در این نشست از افغانستان به‌عنوان مرکز مهم برای تجارت، ترانزیت و ترانسپورت منطقه‌یی و میان‌منطقه‌یی یاد شد که رکا می‌تواند نقش مرکزیت افغانستان را برجسته‌تر کند.
سرپرست وزارت خارجه افغانستان در یک نشست خبری بعد از ختم کنفرانس گفت: “برای من جای خرسندی است که نمایندگان کشورهای اشتراک‌کننده و کشورهای حامی و سازمانهای بین‌المللی حمایت دوامدار شان را از تطبیق اولویت‌های افغانستان تحت روند رکا اعلام کردند”.
با این توصیف هفتمین نشست رکا، افغانستان را برای رسیدن به مرکز شدن ترانزیت منطقه‌یی یک قدم نزدیک‌تر کرده است.
افزون بر این موارد، در نشست هفتم در بخش انرژی تأکید شد که کارهای ناتمام پروژه‌ی پایپ‌لاین گاز ترکمنستان، افغانستان، پاکستان و هند(تاپی)، پروژه‌ی انرژی منطقه‌یی آسیای مرکزی و آسیای جنوبی(م کاسا -1000) و پروژه‌ی انتقال برق 500 کیلو ولتِ ترکمنستان- افغانستان- پاکستان(TAP500) به اتمام برسد.
براساس اعلامیه‌ی پایانی نشست هفتم، در بخش شبکه‌های حملونقل تأکید شد که جزئیات طرح و آغاز کار ساخت و اعمار پروژه 108 کیلومتری خط آهن آقینه – اندخوی- شبرغان تکمیل شود. هم‌چنان تعهد شد که جزئیات طراحی و آغاز کار پروژه‌ی 173 کیلومتری تورغندی – هرات تمکیل شود. جزئیات طراحی و آغاز کار پروژه‌ی 11.5 کیلومتری چمن – سپین بولدک – مرحله یا فاز اول و هم‌چنان فازِ دوم پروژه‌ی 96 کیلومتری سپین بولدک – قندهار تمام شود. هم‌چنان تعهد شد که مطالعاتِ امکان‌سنجی و آغاز کار راه‌آهن 75 کیلومتری جلال‌آباد – تورخم تکمیل شود. اشتراککنندگان این نشست تأکید کردند که مطالعات امکان‌سنجی و شروع کارِ ساختِ پروژه‌ی 258 کیلومتری لشکرگاه – بهرام چاه تمکیل شود. افزون بر این‌ها، بر تکمیل شدن مطالعات امکان‌سنجی و جزئیاتِ طراحی پروژه‌ی خط آهنِ چابهار – زرنج – فراه تعهد شد.
از سوی دیگر در بخش دهلیز راه آهنِ پنج‌جانبه بر مواردی چون؛ تکمیل بخش چهارم پروژه‌ی 36 کیلومتری خواف–هرات(غوریان–ربات پریان)، تکمیل پروژه‌ی 63 کیلومتری کلوخزوبات–پنجی‌پویان–قسمتِ شیرخان بندر(تاجکستان–افغانستان)، اتمام جزئیات طراحی و آغاز کار ساخت پروژه‌ی 187کیلومتری شیرخان بند –قندوز–مزارشریف، تکمیل جزئیات طراحی و آغاز کار پروژه‌ی 170کیلومتری مزارشریف–شبرغان، تعهد صورت گرفت. هم‌چنان بر اتمام مطالعه‌ی امکان‌سنجی و آغاز جزئیات طراحی و احداثِ پروژه‌ی شبرغان–میمنه–قلعه نو–کُشک (472 کیلومتر) تأکید شد.
در مورد پروژه‌های جاده‌یی دارای اولویت افغانستان، بر تکمیل کارهای مهندسی احداثِ جاده‌ی بغلان–بامیان، تکمیل بازسازی تونل و جاده‌ی سالنگ، اتمامِ بخش باقی مانده‌ی جاده حلقوی افغانستان تعهد صورت گرفت.
در بخش دهلیزهای ترانسپورتی و ترانزیتی، تعهد شد که موافقت‌نامه امضا شده میان چین و افغانستان تحت برنامه‌ی«یک کمربند، یک جاده» تطبیق شود. طرزالعمل‌های داخلی طرفین قرارداد که برای اجرای موافقتنامهی دهلیز ترانسپورتی و ترانزیتی «چابهار» ضروری میباشد و نهایی‌سازی توافق‌نامه‌های ضمیمه‌یی و تکمیل به‌موقع زیرساخت‌ها و تسهیلات مورد نیاز مطابق به موافقت‌نامه تمام شود. هم‌چنان تعهد شد که طرزالعمل‌های داخلی طرفین قرارداد که برای اجرای دهلیز ترانزیتی، تجارتی و ترانسپورتی راهِ لاجورد ضروری میباشد و هم‌چنان تکمیل و تقویت به‌موقع زیربناهای ترانسپورتی و روش‌های مورد نیازِ تحتِ این موافقت‌نامه تمام شود.
در بخش تسهیل تجارت و ترانزیت تعهد شد که طرزالعمل داخلی طرفهای موافقت‌نامه ترانسپورتی فرا‌مرزی میان افغانستان، قرغزستان و تاجکستان مکمل شود. موافقت‌نامه موجود تجارت-ترانزیت میان کشورهای عضو رکا، بازنگری شود. مطالعات جامع امکان‌سنجی برای ایجاد حوزه‌های ویژه‌ی اقتصادی، تسهیلات ترانسپورتی و لوجستیکی چند وجهی در ساحات دارای اولویت، به شمول زرنج و آقینه در افغانستان آغاز شود. حلقه‌ی فایبر نوری افغانستان و اتصال آن با چین تکمیل شود و کار روی کاسای دیجیتال تسریع شود.
کشورهای منطقه‌یی و کشورها و سازمانهای همتای رکا، برای رسیدگی به موانع تطبیق، به‌شمول سرمایه‌گذاری‌ها، از طریق تنوع جمعآوری هزینه‌ی مالی برای جلب سرمایه‌گذاری توسط منابع مختلف عامه و خصوصی به‌شمول بانک‌های جدید سرمایه‌گذاری و وجوه مالی مستقل، به‌طور جمعی کار می‌کند.
در اعلامیه‌ی پایانی آمده که کشورهای عضو و همکار رکا، از طریق شبکه‌ی مراجع ملی تماس رکا، تلاش می‌کنند تا به این اهداف برسند.
دست‌آوردهای افغانستان در نشست رکا چه بود؟
