- احمدذکی معنوی
در ماه پیش رو، نزدیک به یک ملیارد هندی به پای صندق‌های رای می‌روند تا یک‌بار دیگر بزرگترین انتخابات دنیا را به نمایش بگذارند. در این انتخابات نخست‌وزیر نرندرا مودی، رهبر حزب راست‌گرای «بهارتیا جناتا» (بی‌جی‌پی) به مصاف رقیبان خواهد رفت. حزب وی در ۲۰۱۴ با به‌دست آوردن ۲۸۲ کرسی از مجموع ۵۴۳، پس از ۳۰ سال ریکارد اکثریت مطلق را در پارلمان هند بست. این بار اما راه دشواری در پیش دارد. ایتلاف بزرگ و چند وجهی احزاب مخالف به رهبری راهول گاندی، رهبر «گنگرهی ملی هند»، رقیب اصلی او در انتخابات پیش رو خواهد بود. این ایتلاف که به «مهاگات‌بندن» شهرت یافته، انجمنی از احزاب ایالت‌های مختلف است که بزرگترین پیوندشان بیزاری از حکومت مودی و بزرگترین نارضایتی‌شان، دست‌اندازی بی‌جی‌پی به مناطق نفوذی آن‌ها خوانده می‌شود.
شش‌ماه پیش، بسیاری از تحلیل‌گران در دهلی‌نو، مودی را بیشتر به دلیل حضور فعال او در انظار عامه برنده‌ی قطعی این دور انتخابات نیز می‌دانستند، اما شکست نامنتظره‌ی حزب وی در دسامبر سال گذشته در انتخابات‌های ایالتی چتیسگر، مدایاپردیش و راجستان که از پایگاه‌های اصلی حزب بی‌جی‌پی در ۲۰۱۴ بودند، همه را دچار تردید کرده است. این شکست‌ها نشان‌دهنده‌ی نارضایتی توده‌های بزرگ مردم از مودی، به شمول حامیان پر و پا قرص او بود. مخالفان وی، سه گروه عمده را در برابر او بر می‌شمارند که رای هرکدام برای پیروزی او در انتخابات پیش رو حیاتی است و نبودشان چالش بزرگ.
اشرافیان مذهبی هندو؛ پایگاه اصلی بی‌جی‌پی
گروه اول را «طبقات اشرافی هندو» تشکیل می‌دهد. سیاست در هند، اکثرا در محور طبقه‌بندی ويژه‌ی اجتماعی-مذهبی این کشور زیر نام «کاست» چرخیده است. در بستر جامعه‌ی سنتی هندو، چهار کاست اصلی پرورش یافته که هرکدام به شاخه‌های فرعی چندگانه تقسیم می‌شود و نوع رابطه بین آن‌ها بالا به پایین است. هرچند، دموکراسی هندی نیز این طبقه‌بندی را به رسمیت نمی‌شناسد، اما سیاست‌مداران این کشور بی‌رحمانه از آن در انتخابات‌ها بهره می‌کشند. از آن‌جایی که اساس حزب بی‌جی‌پی را ملی‌گرایی مذهبی شکل می‌دهد، حمایت اشرافیان هندو یا «اپرکاست» برای این حزب حیاتی‌ست. این اشرافیان همواره در انسجام هندوها به نفع بی‌جی‌پی نقش اساسی داشته اند. در انتخابات ۲۰۱۴، اپرکاست از برجسته‌ترین حامیان مودی شناخته می‌شد که بربنیاد آمارهای «مرکز مطالعات جوامع رو به توسعه»، از هر دو رای‌دهند‌ه‌ی این طبقه، دست‌کم یک‌تن آن‌ها به بی‌جی‌پی رای داده‌است. اکنون اما، از مودی و حزبش سخت ناراضند. از زمان به قدرت رسیدن مودی تا کنون، سه گروه عمده‌ی این دسته، جت‌‌ها در ایالت هریانا، پتیدارها در گجرات و مراتی‌ها در مهاراشترا اعتراض‌های گسترده‌ای از آنچه نارسایی حکومت به خواسته‌های‌شان می‌خوانند برپا داشتهاند. عمده‌ترین خواست‌شان، شامل شدن در سهمیه‌بندی‌های حکومتی در زمینه‌ی تعلیم و تربیه و وظایف بوده است که مودی نتوانسته به آن رسیدگی کند. این نارضایتی‌ها، پتیدارها را در گجرات در انتخابات ایالتی ۲۰۱۷ با گنگرهی ملی یک‌جا ساخت که اندکی بعدتر، به نقطه‌ی عطفی در راستای رویاروی کنگره‌ی ملی با بی‌جی‌پی در این ایالت بدل شد. اکنون نیز خبرهایی از صف بستن گروه‌هایی از این طبقه در ایتلاف مقابل مودی وجود دارد که در اوج مبارزات انتخاباتی برای وی بس ناخوشایند است. پشت کردن احتمالی این گروه‌ها بر مودی، اولین چالش عمده فرا راه پیروزی او خوانده می‌شود.
کشاورزان؛ برگ برنده‌ی رقیبان
گروه دوم کشاورزان است. این قشر که نزدیک به نیمی از نفوس هند را تشکیل می‌دهد در انتخابات‌ها بیشتر مورد توجه‌اند. از ۲۰۱۴ به این‌سو، عمده‌ترین خواست آن‌ها از حکومت مودی، معافیت بی‌قید و شرط قرضه‌ها و دریافت حداقلی حمایت‌های مالی برای پرورش محصولات‌شان بوده که تاکنون برآورده نشده‌است. به باور آگاهان، پالیسی‌های متمرکز به تجارت مودی غالبا این قشر را کنار زده و نه تنها برای آن‌ها نفع نرسانده، بل آسیب نیز زده است. افزایش بدهی‌ها و کاهش محصولات از بزرگترین دشواری‌هایی اند که کشاورزان با آن دست و پنجه نرم می‌کنند. در این میان، آنچه کام مودی را تلخ‌تر کرده استفاده‌ی گسترده‌ی رقیبان از این نارضایتی‌ها در مبارزات انتخاباتی است. کنگره با شعار «کشاورز در برابر صنعت‌کار» وارد کارزارهای انتخاباتی شده‌است که به احتمال بلند این بار رای کشاورزان را از مودی خواهد گرفت. هرچند، مودی هنوز برای اقناع این قشر بزرگ هرچه در توان دارد به کار می‌بنندد، اما محرومیت احتمالی او از رای آن‌ها، برنده‌شدن وی در انتخابات پیش رو را دشوارتر خواهد ساخت.
مسلمانان؛ مخالفان بنیادی
سرانجام، مودی و حکومتش متهم به دامن زدن تفرقه‌های مذهبی با حمایت از سیاست‌های راست‌گرایانه اند. اساس ایدیولوژیک حزب بی‌جی‌پی را ملی‌گرایی هندویی شکل می‌دهد که بربنیاد آن، هندوان صاحبان اصلی هندستان و غیرهندوان بیگانگان اند. این ایدیولوژی که «آراس‌اس» خوانده می‌شود، مسلمانان را شهروندان شبه قاره هند نمی‌شناسد. هرچند پس از به قدرت رسیدن بی‌جی‌پی، رهبران این حزب از تبلیغ آشکارای این ایولوژی خودداری می‌کنند، اما حمایت‌های پیدا و پنهان این حزب از رهبران مذهبی هندو که متهم به ناسزاگویی به آدرس مذاهب دیگرند، به نارضایتی گروه‌های غیر‌هندو به خصوص مسلمانان افزوده است. به طور مثال، حضور فعال ادیتیا یوگوا، یکی از رهبران مذهبی جدل برانگیز هندو که اخیرا در رهبری یک ایالت مهم توسط بی‌جی‌پی گماشته شده، در رهبری مبارزات انتخاباتی این حزب در ماه دسامبر سال گذشته از موارد پر سر و صدا در هند بود. به باور منتقدان، شکست بی‌جی‌پی در انتخابات‌های سه ایالت بزرگ با وجود حضور فعال این رهبر مذهبی، نشان‌دهنده‌ی نارضایتی جدی مردم از مودی و حزبش است. با این حال، این‌بار گنگره در بسیج مسلمان که به گونه‌ی سنتی نیز با این حزب همسویی داشتهاند، دست بلندی خواهد داشت. هرچند، در انتخابات ۲۰۱۴ نیز مودی از حمایت کامل مسلمانان برخوردار نبود، اما این‌بار دردسر اصلی، امکان بسیج شدن آن‌ها بر ضد او است که رقیب اصلی از آن سود خواهد برد.
راه دشوار پیروزی مودی
حمله‌ی انتحاری ۱۴ فبروری بر جان سربازان هندی در کشمیر که منجر به کشته شدن ۴۴ سرباز شد، فرصت خوبی برای مودی در راستای تحریک احساسات ملی‌گرایانه مردم به نفع خودش فراهم کرد. او توانست با واکنش به موقع به این حمله که توسط جیش محمد از پاکستان طراحی شده بود، یک‌بار دیگر توجه مردم را به سوی تهدید بیرونی جلب کند که بهترین دست‌آویز برای دولت‌ها در راستای بسیج مردم است. اما به باورآگاهان، نارضایتی‌های بنیادی هنوز پابرجاست. احزاب مخالف بی‌جی‌پی از یک طرف با استفاده از نارضایتی‌های عمده‌ی بالا، دسته‌های بزرگ مردم را در برابر این حزب قرار داده‌اند و از جانب دیگر، با الهام از شکست ماه دسامبر بی‌جی‌پی در انتخابات‌های ایالتی که ایتلاف‌ها در آن نقش اساسی داشت، در راستای گسترش ایتلاف‌شان هنوز تلاش می‌ورزند. آگاهان، گنگرهی ملی و ایتلاف «مهاگات‌بندن» به رهبری راهول گاندی را این‌بار «کابوس دشوار» برای مودی می‌خوانند که راه پیروزی وی را در انتخابات پیش رو تیره و تار ساخته است. با این حال، هرچند هنوز زود است شکست قطعی مودی را در انتخابات پیش رو پیش‌بینی کرد، اما دست‌کم پیروزی حزب وی را با اکثریت مطلق، می‌توان از همین اکنون بسیار بسیار دشوار خواند.