همزمان با تلاش‌ها برای برگزاری لویه‌‌جرگه‌ی مشورتی صلح در کابل، کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان امروز (شنبه، ۷ ثور) یافته‌های مقدماتی یک پژوهش را در مورد دیدگاه‌ها، نگرانی‌ها و مطالبات زنان در مورد صلح افغانستان به نشر رساند.
این پژوهش که با اشتراک پنج هزار و ۳۶۳ نفر از جمله چهار هزار و ۷۱۰ زن در ۳۳ ولایت کشور انجام شده است، نشان می‌دهد که زنان کشور از عدم اشتراک فعال‌شان در گفت‌وگوهای صلح نگرانند. این زنان در این پژوهش که زیر نام «پژوهش ملی زنان، صلح و امنیت» به نشر رسیده، گفته‌اند که در روند صلح جاری در افغانستان، عدالت نباید قربانی روند صلح شود و باید تأمین عدالت و رسیدگی به جرایم و جنایت‌های دوران منازعه، جزئی از این روند شود.
همچنان در این پژوهش قربانی‌شدن حقوق و آزادی‌های اساسی حقوق زنان پس از تأمین صلح، برگشت دوباره‌ی جنگ‌جویان طالبان با ایدئولوژی جَزمی و افراطی امارات اسلامی و مورد معامله‌قرارگرفتن حقوق و آزادی‌های شهروندی در کشور از دیگر نگرانی‌های زنان در پیوند به مذاکرات و گفت‌وگوهای جاری صلح خوانده شده است.
کمیسیون حقوق بشر افغانستان پژوهش ملی زنان، صلح و امنیت را با اشتراک باشندگانی از ۳۴ ولایت از دو‌ونیم ماه پیش (۱۷ دلو ۱۳۹۷ خورشیدی) در ۳۳ ولایت کشور، به استثنای ولایت نورستان در جنوب‌شرق کشور آغاز کرد. این پژوهش از طریق مصاحبه با سه هزار و ۴۳۷ نفر به صورت پرسش‌نامه‌ها، ابراز دیدگاه‌ها، نظرات و نگرانی‌های یک هزار و ۳۰۱ نفر در جلسات استماع عامه و ارایه‌ی پیش‌نهادات و نگرانی‌های ۵۲۵ نفر در جلسات «فوکس‌گروپ» ترتیب شده است.
مطالبات زنان در مورد صلح
در «پژوهش ملی زنان، صلح و امنیت» آمده است که زنان قربانیان اصلی منازعات و جنگ در افغانستان خوانده شده و گفته شده است که زنان به عنوان نصف نفوس جامعه و قربانی جنگ‌های افغانستان، باید در تمام مراحل روند صلح، از مرحله‌ی پلان‌گذاری تا مراحل مذاکرات و تطبیق توافق‌نامه‌ی صلح حضور و فرصت ابراز نظریات‌شان را داشته باشند. در این پژوهش تأکید شده است که «بدون حضور و مشارکت مستقیم، معنادار و مؤثر زنان و قربانیان جنگ، صلح با طالبان به نتیجه‌ای نخواهد رسید.»
سیما سمر، رییس کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان نیز با نشر این پژوهش در کابل گفت که زنان به عنوان یک قشر آسیب‌پذیر در منازعات افغانستان، بیش از حد قربانی منازعه‌ها شده‌اند. به گفته‌ی او این امر ایجاب می‌کند که زنان نه تنها به عنوان شهروندان کشور، بلکه به عنوان قربانیان جنگ و منازعات، باید در گفت‌وگوهای صلح سهیم شوند.
او افزود: «ما در روند صلح افغانستان اشتراک برابرانه‌ی مرد و زن را می‌خواهیم و زنان باید در آن اشتراک معنادار و مؤثر داشته باشند. این اشتراک نه تنها اشتراک سمبولیک و فیزیکی باشد، بلکه اشتراک با ظرفیت باشد و با آن، به زنان زمینه داده شود که آنان بتوانند اظهار نظر کنند تا صلحی که در افغانستان استقرار می‌یابد، صلح پایدار باشد.»
همین طور، رسیدگی به قربانیان جنگ در افغانستان و التیام‌بخشی به درد و رنج آنان از دیگر خواسته‌های زنان در پژوهش ملی زنان، صلح و امنیت گفته شده است. همچنان اشتراک‌کنندگان این پژوهش گفته‌اند که از دیگر مطالبات آنان، حفظ ارزش‌های حقوق بشری در توافقات صلح، نظام جمهوری اسلامی، حقوق و آزادی‌های اساسی شهروندی، ساختارهای دموکراتیک و اصل انتخابات آزاد و عادلانه در افغانستان میباشد.
زنان افغانستان همچنان گفته‌اند: «در روند صلح اصل پاسخ‌گویی، عدالت و خاتمه‌دادن به فرهنگ معافیت در زمینه‌ی جرایم جنگی و جرایم ضدبشری به صورت جدی در نظر گرفته شود و تدابیر لازمی با درنظرداشت تجارب کشورهای پسامنازعه برای تأمین پاسخ‌گویی و الیتام درد و رنج قربانیان جنگ افغانستان اتخاذ شود و با میکانیزم عدلی و قضایی بین‌المللی نیز در این مورد همکاری صورت گیرد.»
افزون بر این‌ها، در پژوهش ملی زنان، صلح و امنیت گفته شده است که باید عوامل و بسترهای اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی جنگ در افغانستان شناسایی و رفع شود. زنان کشور گفته‌اند که برای فراهم‌سازی زمینه‌ی زندگی باکرامت و بدون ترس از نیازمندی، فقر و گرسنگی تلاش شود و به این ترتیب تداوم صلح نیز تضمین شود.
در این پژوهش به برقراری آتش‌بس نیز تأکید شده و آمده است که به منظور ایجاد زمینه‌ی تفاهم، تبادل نظر و فراهم‌کردن شرایط جهت بهره‌مندی بهتر از آزادی بیان، آزادی گشت‌وگذار، آزادی اجتماعات و مشارکت تمام اقوام و اقشار جامعه به شمول زنان، گروه‌های سیاسی و طرفین منازعه در سراسر کشور می‌شود و باید طرف‌های درگیر در افغانستان آتش‌بس فوری اعلام کنند.
زنان افغانستان همچنان از سازمان ملل متحد و جامعه‌ی جهانی نیز خواسته‌اند که تا زمان برقراری یک صلح پایدار و عادلانه، حضور‌شان در افغانستان را حفظ و از دولت افغانستان نیز حمایت کنند.