کمیسیون انتخابات ضمن اعلام آمادگی برای برگزاری به‌موقع انتخابات ریاست‌جمهوری در ششم میزان، اعلام کرد که برای جلوگیری از تقلب در انتخابات تدابیر پیش‌گیرانه و جدی در نظر گرفته است.
حوا علم نورستانی، رییس کمیسیون مستقل انتخابات امروز (سه‌شنبه، 29 اسد) در کنفرانس خبری در کابل گفت که تمام مواد انتخاباتی تکمیل شده و در اختیار کمیسیون قرار گرفته است و آماده‌ی انتقال به ولایت‌ها و مراکز رأی‌دهی است. او تأکید کرد که انتخابات در زمان معین آن برگزار می‌شود و برای جلوگیری از تقلب در روز رأی‌دهی تدابیر جدی روی دست گرفته شده است.
انتخابات پارلمانی سال گذشته با تقلب، تخطی‌های انتخاباتی و مشکلات تخنیکی فراوانی همراه بود. در برخی از محل‌های رأی‌دهی دستگاهای بایومتریک از کار افتاده بود و در شماری از مراکز حتا دستگاه بایومتریک ارسال نشده بود و یا دستگاه بایومتریک یک محل به محل دیگر و حتا ولایت دیگر ارسال شده بود. به همین ترتیب گزارش‌های منتشر شد که نشان می‌داد آرای نامزدان دست‌کاری شده است؛ طوری‌که آرای یک نامزد بیش‌تر و آرای نامزد دیگر کم شده بود. از سویی اعلام نتایج انتخابات پارلمانی نزدیک به هفت ماه به درازا کشید. تمام این موارد باعث شد که کمیشنران کمیسیون انتخابات با انتقادهای جدی شهروندان و نهادهای ناظر روبه‌رو شوند.
در پی این انتقادات و تعدیل قانون انتخابات، رییس‌جمهور غنی کمیشینران کمیسیون‌های انتخاباتی را برکنار و آنان را به دادستانی کل معرفی کرد. به‌دنبالش حکومت، نامزدان انتخابات ریاست‌جمهوری و احزاب سیاسی در یک توافق دسته‌جمعی کمشنران جدیدی را برای کمیسیون‌های انتخاباتی برگزیدند و این کمیشنران تعهد کردند که انتخابات آینده را به‌گونه‌ی درست برگزار می‌کنند.
اکنون کمیشنران جدید از تدابیر جدی برای جلوگیری از تقلب در روز رأی‌دهی خبر می‌دهند. مولانا عبدالله، کمیشنر کمیسیون انتخابات می‌گوید که کمیشنران جدید از روزی که با کار آغاز کردند تا کنون 43 سند تقنینی زیرمجموعه‌ی قانون انتخابات تصویب و تدوین کرده است. آقای عبدالله در مورد سه سند تقنینی که لایحه‌ی رأی‌دهی، لایحه‌ی شمارش آرا و لایحه‌ی ابطال آرا است، توضیح داد.
لایحه‌ی رأی‌دهی
این کمیشنر کمیسیون انتخابات گفت از آنجایی که کمیسیون انتخابات از درستی فهرست 9.6 میلیونی رأی‌دهندگان اطمینان ندارد، برای روز رأی‌گیری تدابیر جدی را روی دست گرفته است تا از تقلب جلوگیری شود و رأی خیالی، نیابتی و تکراری استعمال نشود.
آقای عبدالله گفت: «تا پیش از ثبت‌نام تقویتی 9.5 میلیون رأی‌دهنده در فهرست رأی‌دهندگان درج شده بود. پس از تصحیح، 400 هزار رأی‌دهنده از فهرست بیرون شدند. دوباره زمانی که ثبت‌نام تقویتی و ثبت‌نام رأی‌دهندگان در ولایت غزنی انجام شد، آمار رأی‌دهندگان در حدود 9 میلیون و 660 هزار نفر رسید.»
براساس این لایحه، برای هر محل یک دستگاه بایومتریک در نظر گرفته شده که به‌نام رییس محل و کارکن دستگاه ثبت است و آنان مکلف‌اند از آن محافظت کنند: ««مثل گذشته نیست که اگر دستگاه گم شد رد محل آنان را کسی نیابد. دستگاه بایومتریک به‌نام رییس محل و کارکن آن ثبت می‌شود. دستگاه یک محل در محل دیگر قابل استفاده نیست.»
برای هر محل یک دستگاه بایومتریک در نظر گرفته شده است و 400 رأی‌دهنده شامل آن می‌شود. در ماده‌ی 14 لایحه رأی‌دهی آمده است که شخص رأی‌دهنده باید تذکره‌ی استیکردارش را با خود داشته باشد و پس از آن مأمور موظف از فهرست رأی‌دهندگان نام او را با صدای بلند می‌خواند. سپس شخص بایومتریک می‌شود؛ طوری که نشان دو انگشت، عکس چهره و تذکره‌ی وی در دستگاه بایومتریک ثبت می‌شود و دستگاه بایومتریک یک «پی‌آر کود» مشخص به‌نام رأی‌دهنده پرنت می‌کند. «پی‌آر کود» در قسمت عقبی برگه رأی نصب و به صندوق انداخته می‌شود.
به اعتقاد آقای عبدالله، این کار 90 درصد از وقوع تخلفاتی چون حضور یک شخص به جای شخص دیگر، استعمال رأی به‌جای یک زن و یا با تذکره شخص دیگر، جلوگیری می‌کند.
آقای عبدالله اضافه کرد که استفاده از دستگاه‌های بایومتریک زمانی مشروعیت می‌یابد که تمام طرف‌های دخیل در روند انتخابات کیفیت و مصئونیت و محرمیت آن را تصدیق کنند: «از تمام جوانب دخیل در انتخابات به‌شمول نامزدان، احزاب سیاسی، نهادهای ناظر و هر شخص و نهادی که در کار تکنالوژی تخصص دارند، خواسته‌ایم که تا 2 سنبله درخواست بدهند تا برای‌شان زمینه بررسی از دستگاه‌های بایومتریک را مهیا کنیم که محرمیت، مصئونیت و کیفیت آن را تصدیق و تأیید کنند که قابل اطمینان است یا خیر. پس از تأیید آنان این دستگاه مشروعیت پیدا می‌کند.»
لایحه‌ی شمارش آرا
بر اساس این لایحه، هر برگه‌ی رأی که پی‌آر کود بایومتریک نداشت، برگه‌ای که دارای ثبت بایومتریک خارج از زمان معین رأی‌دهی (پیش از هفت صبح و پس از ختم روز رأی‌گیری، پی‌آر کود زمان معین استفاده از دستگاه را نشان می‌دهد) باشد، برگه رأی فاقد مهر کمیسیون، برگه که در آن بیش از یک نشانی شده باشد، برگه که در کنار علامت نشانی، نوشته اضافی داشته باشد، برگه‌ی رأی که در آن شخص نام خود را نوشته باشد و برگه رأیی که تشخیص نشود از شمارش باز می‌ماند و شمرده نمی‌شود.
لایحه‌ی ابطال آرای نامزد و محل
طبق این لایحه اگر یک کاندید برای کسب رأی اعمال زور کرده باشد، صندوق را از محل به جای دیگر انتقال داده باشد و در صورت موجودیت مدارک اثباتیه از سوی ناظران مبنی بر پرداخت و دریافت رشوه، آرای یک نامزد باطل می‌شود.
آرای یک محل در صورتی باطل می‌شود که: 1- اوراق استعمال‌شده در یک محل یا مرکز بیش‌تر از فهرست رأی‌دهندگان باشد؛ 2- مجموع آرای استعمال‌شده، ضایع‌شده و استفاده‌نشده‌ی یک محل بیش‌تر از برگه‌های اختصاص‌یافته در آن محل باشد؛ 3- محل یا مرکز رأی‌گیری از سوی کمیسیون مسدود اعلام شده، اما رأی به‌نام آن آمده باشد: «در انتخابات‌های قبلی محل مسدود بود، اما در مرکز رأی به‌نام آن رسید. در این انتخابات چنین آرای قابل اعتبار نیست»؛ 4- رأی در جایی به غیر از محل رأی‌دهی که از جانب کمیسیون تعیین شده است، استعمال شود؛ 5- بدون هماهنگی با کمیسیون شمارش آرای یک محل در محل دیگر انجام شود؛ 6- برگه‌های رأی‌دهی یک صندوق که بیش از 50 درصد آن با علامت مشابه نشانی شده باشد؛ 7- سرپوش صندوق رأی طوری تخریب شده باشد که امکان داخل‌کردن و یا بیرون‌کردن رأی در آن موجود باشد؛ 8- گزارش معتبر از مداخله‌ی اشخاص غیرمسئول در روند انتخابات موجود باشد؛ طوری که در یک محل روند رأی‌دهی را به نفع یا ضرر یک نامزد هدایت کند؛ 9- صندوق رأی خالی باشد، اما به نام آن جدول نتایج ترتیب شود. 10- تمام برگه‌های یک صندوق فاقد ثبت دستگاه بایومتریک باشد.
نهادهای ناظر با آن‌که از این کار کمیسیون انتخابات استقبال می‌کند، اما در عین حال نسبت به تطبیق این برنامه‌ها بی‌باروند.
یوسف رشید، رییس فیفا ضمن استقبال از برنامه‌های کمیسیون برای جلوگیری از تقلب در روز انتخابات، به روزنامه اطلاعات روز گفت که براساس رهنمود کمپین‌های انتخاباتی، کمیسیون انتخابات باید از کمپین 10 روزه‌ی کاندیداها گزارش می‌داد، اما تا کنون که بیش از 20 روز از آغاز کارزارهای انتخاباتی می‌گذرد، این کار انجام نشده است: «کمیسیون باید از طریق رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی خود کمپین ده‌روزه‌ی نامزدان باید گزارش می‌داد اما تا حالا این کار را انجام نداده است. . بنابراین در متن و روی کاغذ کمیسیون بسیار برنامه‌های خوبی را در نظر گرفته است، اما در عمل کار چندانی انجام نداده است. مثل گزارش ده‌روزه از کمپین نامزدان، می‌شود که مراحل بعدی آن را هم محاسبه کنیم.»
رییس فیفا مسأله فهرست 9.6 میلیونی رأی‌دهندگان را یک چالش جدی فراروی برگزاری انتخابات می‌داند که هنوز حل نشده است.
براساسا آمار که مولانا عبدالله ارایه کرد، پس از تصفیه فهرست رأی‌دهندگان از میان 9.6 میلیون رأی‌دهنده تنها 400 هزار تذکره از دور خارج شده است که حتا خود کمیسیون نسبت به آن بی‌باور است.
آقای رشید با اشاره به چاپ 11 میلیون برگه‌ی رأی گفت: «گیریم که 9.6 میلیون رأی دهنده وجود دارد. برگه‌های احتیاطی باید پنج درصد بیش‌تر از فهرست 9.6 میلیونی رأی‌دهندگان باشد، اما حالا که ما محاسبه می‌کنیم، شمار برگه‌های احتیاطی بیش از 16 درصد است. این خودش یک نوع کارشنکنی در حساب‌دهی است.»
آقای رشید از کمیسیون انتخابات می‌خواهد که متناسب به محل‌ها و مراکز رأی‌دهی و همچنان مواد حساس انتخاباتی که مراکز ارسال می‌شود، هم پیش از انتخابات و هم بعد از آن حساب بدهد.
انتخابات ریاست‌جمهور قرار است در ششم ماه میزان امسال برگزار شود. در این دوره 17 نامزد برای رسیدن به کرسی ریاست‌جمهوری رقابت می‌کنند.