امروز آخرین روز پیکارهای تبلیغاتی نامزدان انتخابات ریاستجمهوری است. از ساعت ۱۲ امشب تا روز شنبه، زمان برگزاری انتخابات ریاستجمهوری، دورهی سکوت است. نامزدان دو ماه تمام فرصت داشتند برنامههایشان را به گوش مردم برسانند. بنابراین، دورهی سکوت حق مردم است. مردم در این دو روز تصمیم خواهند گرفت که به چه کسی رای دهند. از اینرو انتظار از نامزدان این است که سکوت کنند.
هرچند حدود دو ماه پیکارهای انتخاباتی نامزدان، حال و هوای پررنگی نداشت. کارزارهای نامزدان انتخابات ریاستجمهوری در خیابانهای کابل و ولایتها نسبت به انتخاباتهای پیشین شور و هیجان کمتری دارد. دو ماه کارزارهای نامزدان این دور انتخابات ریاستجمهوری با نقدهای جدی روبهرو است. از دید بسیار در این دور هیچ یک از نامزدان مطرح نتوانستند بهگونهی درست برنامههای خود را به مردم در میان بگذارند. بهویژه نامزدان مطرح انتخابات این دور به غوغاسالاری، اتهام، توجیه ناکامیها روی آوردند. بهعنوان مثال، در این دور سفرهای ولایتی نامزدان رنگ و بوی گذشته را ندارد. تنها دو سه نامزد شناختهشده تا کنون فقط به چند ولایت سفر کردهاند. در این دور هیچ مناظره میان نامزدان برگزار نشد. یکبار که قرار بود میان عبدالله عبدالله و محمداشرف غنی در تلویزیون آریانا نیوز مناظره برگزار شود، محمداشرف غنی در دقیقهی نود پا پس کشید. بنابراین، طرح و برنامهی هیچ نامزدی در ترازوی نقد جدی گذاشته نشده است.
انتقادهای بسیاری مطرح است و انتقاد اصلی این است که نامزدان تبلیغات سراسری انجام ندادهاند تا مردم آگاه شوند که به کدام نامزد و براساس چه چیزی رای دهند. نامزدان در کارزارهای انتخاباتیشان بیشتر جنبههای تعرضی به گذشتهی رقبا را مطرح کرده تا اینکه چیزی را برای آینده ترسیم کرده باشند. در انتخاباتهای گذشته، متأسفانه دورهی سکوت که حق مردم است از سوی شماری از نامزدان -چه انتخابات ریاستجمهوری و چه انتخابات پارلمانی- رعایت نشده است. گزارشهای زیادی از تخطی در این زمینه وجود دارد. در انتخاباتهای قبلی این انتقاد مطرح شد که نامزدان حتا در روز رایدهی تبلیغات کردند. این اتفاق نباید در این دور تکرار شود. براساس قانون، نامزدان مکلفاند تمام عکسها و پوسترهای تبلیغاتی خود را تا فاصلهی صدمتری مراکز رایدهی جمعآوری کنند.
بخش دیگری از نگرانیهای که مطرح میشود، تبلیغات در فضای مجازی است. کمیسیون شکایتهای انتخاباتی و نهادهای ناظر باید فضای مجازی را نیز به دقت زیر نظر داشته باشند. متأسفانه به این بخش هنوز توجهی لازم نشده است. حتا در این دور از انتخابات روزها پیش از آغاز پیکارهای انتخاباتی تبلیغات در شبکههای اجتماعی گرم بود. شاید ممکن نباشد تمام کاربران در شبکههای اجتماعی را در این دو روز کنترل کرد، اما برای بسیاری از نامزدان صفحات ویژه ساخته شده که برنامهها، وعدهها و شعارهایشان در آن نشر میشود. دستکم میتوان این صفحهها را زیر نظر داشت. استفاده از شبکههای اجتماعی در کارزارهای انتخاباتی، اهمیت زیادی دارد، زیرا شبکههای اجتماعی میتوانند مهمترین راه ارتباطی برای جلب هواداران بیشتر برای نامزدان باشند. به عبارت دیگر، یکی از رهآوردهای شبکههای اجتماعی برای نامزدان بازشدن راه نفوذ آنان در میان رایدهندگان است. به همین دلیل دورهی سکوت را در شبکههای اجتماعی نیز باید مراعات کرد و به مخاطبان و مردم اجازه داد که در دورهی سکوت با خاطر آرام نامزد دلخواهشان را برگزینند.
اکنون نوبت مردم است. روشن است در این دو ماه سیاستمداران و نامزدان برای بهدستآوردن رأی مردم به هرچیزی متوسل شدند؛ از شعارهای بزرگ تا وعدههای رنگارنگ و حتا دامنزدن به مسایل قومی-سمتی. اما مردم دستکم سه انتخابات ریاستجمهوری را پشت سر گذاشته و این چهارمین تجربهی انتخاباتی مردم خواهد بود. انتظار این است که مردم شناخت دقیقی از وضعیت بهدست آورده باشند و مبتنی بر شناخت رای خود را خود استعمال کنند. به عبارت دیگر، انتخابات از هر جهت فرصت است؛ فرصت انتخاب درست، فرصت حسابگیری مردم از سیاستمداران و فرصت سروسامانبخشیدن به وضعیت آشفتهی افغانستان. و اکنون نوبت مردم است که در برخورداری از این فرصت چه میکنند.