انتخابات ریاستجمهوری، بهرغم تمامی چالشها و مشکلاتی که پیشبینی شده بود برگزار شد، اما بر بنیاد گزارش نهادهای ناظر و رسانهها میزان اشتراک مردم بهطور چشمگیری نسبت به انتخاباتهای پیشین کمرنگ بوده است.
انتخابات ساعت هفت صبح به وقت کابل شروع شد و قرار بود تا ساعت سه بعدازظهر ادامه داشته باشد، اما کمیسیون انتخابات رایگیری را تا ساعت پنج بعدازظهر تمدید کرد.
هرچند تصویر روشنی از سطح میزان مشارکت مردم در این انتخابات در دست نیست، اما براساس گزارشها، مشارکت نسبت به دورهای قبلی کمرنگتر بوده است. دلیل آن تهدیدات امنیتی خوانده شده است. نهادهای ناظر، کمیسیون حقوق بشر و خبرنگاران انتخاباتی روزنامه اطلاعات روز از ولایتهای مختلف همه گزارش دادند که اشتراک مردم در این روند کمرنگ بوده است.
ناظران بنیاد انتخابات شفاف افغانستان (تیفا) گزار دادهاند که اشتراک مردم در تمام ولایات کمرنگ بوده است: «با وجود فضای نسبتا امن از ابتدای صبح تا ختم رایدهی اشتراک بهصورت چشمگیری افزایش نیافته است.»
ناظران کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان نیز در گزارش خود گفتهاند، تهدیدهای امنیتی، مهمترین علت کمرنگبودن مشارکت مردم در انتخابات بیان شده است: «مثلا در ولایت قندوز، بهدلیل تهدیدها، سطح مشارکت مردم، بهویژه زنان، اندک بوده است. بهگونهی مثال در مکتب نسوان «ایتارچی» ولسوالی ارگوی بدخشان از صبح امروز تا ساعت 12:42 دقیقه پس از چاشت 13 تن رأی دادهاند که نشاندهندهی سطح پایین شرکتکنندگان است. اما در ولایتهای بامیان، دایکندی، هرات و هلمند اشتراک زنان به صورت گسترده گزارش شده است.»
به همین ترتیب، موسسهی اجتماع انتخابات آزاد و عادلانه افغانستان (فیفا) نیز میزان مشارکت شهروندان بهویژه زنان را در انتخابات امسال کمرنگ خوانده است: «در تمامی ولایتها میزان اشتراک مردم پایین گزارش شده است. هرچند در مناطق مرکزی، از صبح تا چاشت روز، مشارکت نستبا بالا بوده، ولی در نیمهی دوم روز، میزان مشارکت در این مناطق نیز پایین گزارش شده است.»
خبرنگاران انتخاباتی روزنامه اطلاعات روز از ولایتهای نورستان و پنجشیر گزارش دادند که میزان اشتراک زنان نسبت به مردان در این ولایتها بیشتر بوده است.
افزون بر گزارشهای نهادهای ناظر از اشتراک کمرنگ مردم در انتخابات امسال، گزارشهای رسانهها، خبرنگاران انتخاباتی روزنامه اطلاعات روز و عکسهای که در شبکههای اجتماعی منتشر شده نیز حاکی از اشتراک کمرنگ مردم در این انتخابات است.
بهعنوان نمونه در یک مورد کمیسیون حقوق بشر از اشتراک مردم در روند انتخابات در مرکز «پل سنگی» واقع در ده سبز شهر کابل چنین گزارش داده است: «در این مرکز که پنج محل دارد تا ساعت 4:30 بعدازظهر 350 نفر رأی دادهاند.» این در حالی است که براساس لایحه کمیسیون انتخابات برای 400 نفر یک محل رأیدهی در نظر گرفته شده است.
به همین ترتیب، رضا مظفری، باشنده کابل که دیروز ساعت سه بعدازظهر به مکتب عبدالعلی مستغنی برای رأیدادن رفته بود به روزنامه اطلاعات روز گفت که تا ساعت حدود سه بعدازظهر که تقریبا ساعات پایانی رأیدهی بود، در محل که باید 400 نفر رأی میدادند، فقط 99 نفر رأی داده بودند.
در یک تصویر ترکیبی از انتخابات 1393 و 1398 که در شبکههای اجتماعی دستبهدست شده، مکتبی دیده میشود که در انتخابات ریاستجمهوری 1393 صف طولانی در صحن آن تشکیل شده است، اما در انتخابات امسال دیده میشود که هیچ صفی تشکیل نشده است.

یک کارمند کمیسیون انتخابات نیز با نشر عکسی از خودش که در پشت میز نشسته نوشته است: «انتخابات بیمردم. نیم ساعت تا ختم وقت رایدهی باقی مانده، تابهحال سطح اشتراک مردم کمرنگ است.»

دو رهبر حکومت وحدت ملی، رقیبان اصلی این انتخابات هستند.
آقای غنی پس از رایدادن بر شفافیت در انتخابات تأکید کرد.
آقای عبدالله از سهمگیری مردم در انتخابات سپاسگزاری کرد و از مقامهای دولتی خواست در روند انتخابات دخالت نکنند.
به اعتقاد ضیای رفعت، استاد دانشگاه و کمیشنر پیشین کمیسیون شکایات انتخاباتی، دلیل حضور کمرنگ مردم، نبود اطمینان لازم برای برگزاری انتخابات بوده است: «تا همین دو سه هفته پیش از انتخابات هم نه تنها شماری زیادی از شهروندان که حتا بعضی از نامزدان انتخابات ریاستجمهوری هم مطمیین نبودند که انتخابات بهموقع برگزار میشود.»
به باور آقای رفعت نامزدانی که در این دوره باهم رقابت میکنند، جاذبهی لازم برای مردم ندارند: «این انتخابات بازیگر جدی جدیدی با خود نداشت.»
شماری از نهادها مثل کمیسیون حقوق بشر نیز مشارکت کمرنگ مردم را عنوان میکنند. از دید این نهاد دلیل عمدهی این کمرنگی نگرانی رأیدهندگان از تأمین امنیت بوده است.
اما آقای رفعت با اشاره به چالشهای مشابه امنیتی در گذشته، امنیت را عنصر اساسی در اشتراک کمرنگ مردم در انتخابات نمیداند: «تصور نمیشود که بحث امنیتی عامل تعیینکنندهای باشد، در انتخاباتهای پیشین هم تهدیدات امنیتی جدی وجود داشت، ولی شهروندان چندان اعتنا نکردند. در این انتخابات هم دست کم شهروندان این را دریافتند که تدبیرهای امنیتی قوی وضع شده است، شاید که تدبیرهای امنیتی انتخابات امسال در مقایسه با گذشته قویتر هم بود.»
با این حال، حوا علم نورستانی، رییس کمیسیون مستقل انتخابات در یک نشست خبری از «اشتراک وسیع» مردم در انتخابات سپاسگزاری کرد و گفت که بهدلیل مشارکت گسترده، این انتخابات را دو ساعت تمدید کرد.
همچنان مولانا عبدالله، کمیشنر کمیسیون انتخابات میگوید پایینبودن سطح مشارکت مردم سبب بیاعتباری انتخابات نمیشود. آقای عبدالله در کنفرانس خبری در پایان روز انتخابات گفت: «پایین بودن سطح مشارکت براساس قانون، سبب بیاعتبارشدن یا کماعتبارشدن انتخابات نمیشود.»
اما هنوز میزان دقیق مشارکت اعلام نشده است. تلویزیون بینالمللی ایران انترنشنال به نقل از منابع خود در کمیسیون انتخابات گزارش داده است که پیشبینی میشود، سطح مشارکت مردم تا سقف یکونیم میلیون تن برسد.