«چرا رای ندادم؟»

«چرا رای ندادم؟»

از بیش‌تر از 9 میلیون نفری که برای انتخابات ثبت‌نام ‌کرده بودند، براساس آمار ابتدایی کمسیون مستقل انتخابات دو میلیون و 195 هزار نفر در انتخابات ششم میزان اشتراک کرده‌اند. گزارش‌ها میزان مشارکت در انتخابات را کم‌رنگ می‌گوید و عوامل مختلف را در آن دخیل می‌داند.

چرا از 9 میلیون نفری که برای انتخابات ثبت‌نام کرده بودند، بیش‌تر از نصف‌شان پای صندوق‌های رأی نرفتند؟ اطلاعات روز با شهروندانی گفت‌وگو کرده است که هرچند برای اشتراک در انتخابات ثبت‌نام کرده و تذکره‌های‌شان را برچسپ انتخاباتی زده بودند، اما نخواستند در انتخابات اشتراک کنند.

علی، فعال اجتماعی، هرچند ثبت‌نام کرده ‌است، اما رأی نداده است. علی می‌گوید که برای عدم اشتراکش در انتخابات دلایل زیاد دارد، اما مهم‌ترین آن «الیگارشی داخلی است که موجب تضعیف قانون اساسی و دموکراسی شده است.»

او می‌افزاید که در انتخابات قبلی با وجود تهدیدات امنیتی مردم به پای صندوق‌های رأی رفتند، اما آرای مردم تعیین‌کننده نبود، بلکه از دل دو انتخابات قبلی افرادی به انتخاب سفارت‌ها و یا وابستگان قدرت‌ها تعیین شدند: «تا زمانی‌که سیستم ایجاد نشده و انتخابات شفاف برگزار نشود، مردم به‌عنوان اعتراض مدنی به انتخابات‌های فرمایشی باید پاسخ دهند و پاسخ من عدم مشارکتم در این انتخابات بود. باورم این است که انتخابات همچنان با تقلب همراه است و در دست افراد خاصی مدیریت می‌شود. در چنین شرایطی که آرای ما خوانده نمی‌شود، حفظ جان ارزش بیش‌تری از قربانی‌شدن در راه انتخاباتی است که نتیجه‌اش از قبل مشخص بوده و فرد خاصی مشروعیت حضور ما را به نفع خود مصادره می‌کند.»

احمدجواد فرین، داکتر معالج می‌گوید تجربه‌های انتخابات‌های گذشته به او ثابت کرده که رأی واقعی مردم حساب نمی‌شود و به همین خاطر او این بار با وجود که ثبت‌نام کرده بود، اما در انتخابات اشتراک نکرد: «دلايل رأی‌ندادن من اين ا‌ست كه در چندين انتخابات گذشته رأی دادم، اما ديده شد كه رأی ما حساب نمی‌شود. افتضاح تقلب در انتخابات‌های گذشته را همه شاهد بودیم. در شرايطی ‌كه به‌جای رأی ما آرای تقلبی و گوسفندی در صندوق‌ها پر شود، چه نياز به رأی‌دادن است. به اين اطمینان رسيده‌ام كه رأی ما ریيس‌جمهور را تعیين نمی‌كند.»

کمیسیون مستقل انتخابات با اعلام آمار ابتدایی از میزان مشارکت مردم در انتخابات، گفته که در سه‌هزار و ۷۳۶ مرکز رأی‌دهی دو میلیون و ۱۹۶ هزار و ۴۳۶ نفر رأی داده‌اند. تا کنون آمار ابتدایی رأی‌دهندگان در کم‌تر از یک‌هزار مرکز دیگر مشخص نشده است. باتوجه به میزان مشارکت در نزدیک به چهار هزار مرکز، رأی‌دهندگان نزدیک به یک هزار مرکز دیگر ممکن حدود پنج‌صد هزار نفر خواهد بود که به‌صورت مجموعی میزان مشارکت به سه میلیون نفر نزدیک خواهد شد.

نهادهای ناظر بر انتخابات می‌گویند که میزان مشارکت در انتخابات ریاست‌جمهوری ششم میزان، پایین‌تر از انتخابات‌های ریاست‌جمهوری 1393 و انتخابات پارلمانی 1397 بود. کمیسیون مستقل انتخابات میزان مشارکت در انتخابات پارلمانی سال گذشته را حدود چهار میلیون نفر اعلام کرده بود. عبدالله عبدالله، یکی از نامزدان انتخابات نیز می‌گوید که آن‌طور که توقع می‌رفت، مردم در انتخابات اشتراک نکردند، اما نظر به تهدیدات امنیتی این میزان اشتراک نیز قابل توجه است.

هرچند برای میزان مشارکت کم‌رنگ مردم در انتخابات دلایل مختلف آورده می‌شود، اما عمده‌ترین آن تهدیدهای امنیتی و عدم اعتماد مردم به انتخابات سالم و شفاف گفته می‌شود. اکثر کسانی‌که با اطلاعات روز گفت‌وگو کرده‌اند، دلیل مشترک برای عدم اشتراک‌شان در انتخابات دارند: انتخابات شفاف نیست و آرای ما حساب نمی‌شود.

فاطمه فروتن می‌گوید که از خانواده‌ی او تنها دو نفر رأی داده‌اند و خود او به‌دلیل بی‌باوری به شفافیت انتخابات و حساب‌شدن رأی‌اش، در انتخابات اشتراک نکرد: «نه از انفجار ترسیدم و نه از انتحاری. یگانه ترس من از تقلب است. باور ندارم که رأی من شمارش شود. من رأی می‌دادم یا نمی‌دادم هیچ تأثیرگذار نبود.»

ناقص‌بودن فهرست رأی‌دهندگان و پیدانشدن نام رأی‌دهندگان در آن، یکی از مشکلات جدی انتخابات ششم میزان گفته می‌شود

انتخابات ریاست‌جمهوری 1393 و انتخابات پارلمانی 1397 بدترین انتخابات‌های افغانستان بود. انتخابات پرتقلب 1393 باعث شد که انتخابات برنده نداشته باشد و با پادرمیانی وزیر خارجه امریکا حکومت وحدت ملی با تقسیم قدرت میان دو نامزد پیشتاز تشکیل شود. هرچند در انتخابات پارلمانی 1397 از تکنولوژی بیومتریک استفاده شد و انتظار می‌رفت که به شفافیت انتخابات کمک کند، اما کمیسیون انتخابات نتوانست یک انتخابات شفاف و قابل‌قبول برگزار کنند. به باور نهادهای ناظر و کارشناسان، این دو انتخابات شدیدا مردم را به برگزاری انتخابات شفاف بی‌باور کرد.

امین کاظمی، دکاندار می‌گوید که او به شفاف‌بودن انتخابات باور ندارد: «رأی مردم اصلا اثرگذار نیست. تیم حاکم در هر صورت تقلب می‌کند. در انتخابات قبلی رأی دادم و نامزد مورد علاقه‌ام پیروز هم شد. در انتخابات پارلمانی در مرکزی که من رأی دادم، دستگاه بیومتریک خراب بود. گفتند که آرای بدون بیومتریک هم قبول است، اما پسان رأی بدون بیومتریک را ناچل اعلان کرد. دلیل کلی شرکت‌نکردن من به‌خاطر تقلب است. تقلب تقلب تقلب!»

کمیسیون مستقل انتخابات پیش از برگزاری انتخابات پارلمانی سال گذشته گفته بود که تنها به آرای بیومتریک‌شده اعتبار می‌دهد. بعدا که دستگاه‌های بیومتریک در روز برگزاری انتخابات با مشکل برخورد، اعلام کرد که آرای بدون بیومتریک نیز اعتبار دارد. در نهایت معلوم نشد که به کدام آرا اعتبار داده شد. این بار کمیسیون انتخابات مکررا اعلام کرده است که آرای بدون بیومتریک اعتبار ندارد.

احمدشفیق محمدی می‌گوید که او به شفاف‌بودن انتخابات باور ندارد و فعلا در افغانستان انتخابات برای تعیین رییس‌جمهور یا نماینده‌ی مردم برگزار نمی‌شود، بلکه برگزار می‌شود تا مردم با انتخابات و دموکراسی آشنا شوند. آقای محمدی که خبرنگار است می‌گوید که باری از یکی از کمیشنران پیشین کمیسیون‌های انتخاباتی که اکنون در زندان است، از شفافیت انتخابات پرسیده، اما او در جواب گفته 10 درصد آرای مردم هم حساب نمی‌شود، بلکه انتخابات برگزار می‌شود تا به مردم نشان دهد که انتخابات چگونه برگزار می‌شود: «بهتر است بگویم در افغانستان انتخابات برگزار نمی‌شود، تنها تمثیل می‌شود. زمانی‌که می‌دانم رأی من سرنوشت‌ساز نیست، چرا جان خود را به خطر انداخته و برای هیچ، به پای صندوق رأی بروم؟»

محمدزمان امیری، انجنیر در مزار شریف می‌گوید که او می‌دانست برنده انتخابات یا محمداشرف غنی یا عبدالله است، بنابراین او برای نامزد موردنظر خود که امکان برنده‌شدنش نیست، نخواست جانش را به ‌خطر بیندازد: «دفعه‌ی قبل برای غنی رأی دادم. هر بار که انتحار می‌شد عذاب وجدان می‌گرفتم. یک نوع خودم را مقصر می‌دانستم. این بار هم همه می‌دانند که برنده‌ی انتخابات عبدالله یا غنی است. نخواستم دوباره برای این‌ها رأی بدهم‌ و در برنده‌شدن‌شان سهم داشته باشم. البته گزینه‌ی دیگر هم بود، مثل رحمت‌الله نبیل یا فرامرز تمنا. خوب همه می‌دانند که آن‌ها برنده نمی‌شوند. برای تیم بازنده نمی‌توانستم جانم را به ‌خطر بیندازم.»

فاطمه فروتن می‌گوید که یکی از دلایل دیگر عدم اشتراک او در انتخابات این است که او می‌دانست از میان محمداشرف غنی و عبدالله عبدالله، یکی برنده‌ی انتخابات است، اگر او به نامزد مورد نظر خود رأی می‌داد، نیز برنده نمی‌شد: «از دست این دو نفر فرار نمی‌شود. این دو نفر به وعده‌های قبلی خود عمل نکردند و امتحان خود را داده‌اند.»

محمداشرف غنی و عبدالله عبدالله دو نامزد پیشتاز در انتخابات ریاست‌جمهوری 1393 بودند و براساس آمارهای غیررسمی که در شبکه‌های مجازی در این انتخابات دست‌به‌دست می‌شود، نیز این دو نامزد نیز پیشتاز هستند.

غلام‌حسین الهام، خبرنگار می‌گوید که مهم‌ترین دلیل عدم اشتراک او در انتخابات «نبود نامزد شایسته و موفق» در میان نامزدان انتخابات ریاست‌جمهوری ششم میزان است.

از سوی هم نهادهای ناظر می‌گوید که یکی از دلایل اشتراک کم‌رنگ مردم، ناامنی بوده است. از میان کسانی‌که اطلاعات روز با آن‌ها گفت‌وگو کرده، تنها علی مشعل می‌گوید که به‌دلیل ناامنی به انتخابات شرکت نکرده است.

برخی از کارشناسان نیز یکی از دلایل اصلی اشتراک کم‌رنگ مردم در انتخابات را بی‌باوری مردم به شفافیت انتخابات می‌دانند و معتقدند که این مسأله بیش‌تر از ناامنی در عدم اشتراک مردم تأثیر داشته است. احمدضیای رفعت، استاد دانشگاه و کمیشنر پیشین کمیسیون رسیدگی به شکایت‌های انتخاباتی با اشاره به چالش‌های مشابه امنیتی در گذشته و حضور گسترده‌ی مردم می‌گوید که ناامنی دلیل اساسی اشتراک کم‌رنگ مردم در انتخابات ششم میزان نبود.