روند رسیدگی به شکایات استینافی مربوط به نتایج ابتدایی انتخابات ریاست جمهوری 6 میزان، امروز سهشنبه (1 دلو) رسما آغاز شد. کمیسیون مستقل رسیدگی به شکایات انتخاباتی اعلام کرد که به اساس قانون، در مدت 15 روز آینده به شش هزار و 292 شکایت استینافی رسیدگی خواهند کرد.
این میزان شکایت استینافی پس از آن ثبت شده است که عمدتا فیصلههای دفاتر ولایتی کمیسیون رسیدگی به شکایات در مورد بیش از 16 هزار 500 شکایت مربوط به نتایج ابتدایی در سهشنبه (24 جدی) اعلام شد. فیصلههای که در آن آرای بیش از پنج هزار محل رایدهی به بازشماری رفت و آرای 109 محل دیگر باطل شد. همچنان به اساس فیصلهی دفاتر ولایتی کمیسیون مستقل رسیدگی به شکایات انتخاباتی، بیش از نه هزار 800 شکایت رد شد. دفاتر ولایتی این کمیسیون 111 شکایت را استثنا قرار داد و در مورد آن هیچ فیصلهی نکرد و آن را به دفتر مرکزی واگذار کرد.
اکنون دفتر مرکزی کمیسیون مستقل شکایات انتخاباتی مکلفند در مدت 15روز آینده به شکایات استینافی ناشی از فیصلههای دفاتر ولایتی این کمیسیون رسیدگی کنند. شکایات استینافی در روزهای پس از اعلام فیصلههای دفاتر ولایتی ثبت شده است که به اساس قانون برای ثبت شکایات استینافی سه روز زمان تعیین شده است.
مسئولان کمیسیون رسیدگی به شکایات انتخاباتی امروز در نشستی گفتند که بیش از شش هزار و 200 شکایت استینافی در 29 ولایت به ترتیب از سوی تیمهای انتخاباتی ثبات و همگرایی به رهبری عبدالله عبدالله، دولتساز به رهبری محمداشرف غنی و تیم انتخاباتی صلح و عدالت به رهبری گلبدین حکمتیار ثبت شده است. موضوع شکایات استینافی تفاوت آرای برگهی نتایج با دستگاه بایومتریک، آرای خارج از زمان رایدهی، آرای غیر بایومتریک و آرای مشکوک است.
به اساس معلومات مسئولان کمیسیون رسیدگی به شکایات انتخاباتی، بیشترین شکایات استینافی مربوط به کندهار و کمترین آن مربوط به ولایات ارزگان، سمنگان و نورستان هرکدام دو شکایت است. بیش از یک هزار و 500 شکایت استینافی تنها مربوط کندهار است. مربوط به پنج ولایت پروان، میدانوردک، تخار، جوزجان و بادغیس شکایت استینافی ثبت نشده است. در سایر ولایات میزان شکایات استینافی به گونهی زیر است:
کابل 505 شکایت، کاپیسا 42، لوگر 132، ننگرهار 818، لغمان 177، پنجشیر سه، بغلان80، بامیان شش، هلمند 215، هرات 16، فراه 18، نیمروز 60، بلخ شش، غزنی 86، پکتیکا 485، پکتیا 853، خوست 772، کنر 225، بدخشان سه، کندز 14، سرپل سه، غور 142، دایکندی 20، زابل 28، و ولایت فاریاب چهار شکایت ثبت شده است.
زهره بیان شینواری، رییس کمیسیون مستقل رسیدگی به شکایات انتخاباتی گفت که تیمهای تخنیکی این کمیسیون از روز گذشته به این سو عملا کار دستهبندی و تحلیل این شکایات را آغاز کرده است. او گفت براساس کارشیوه، رسیدگی به شکایات استینافی به گونهی عادلانه و با طی مراحل تصنیف، بررسی، تحلیل، تدقیق، فیصله و ابلاغ انجام و برای تطبیق به کمیسیون مستقل انتخابات فرستاده خواهد شد.
با آغاز رسیدگی به شکایات استینافی، روند انتخابات به مرحلهی حساس تصامیم نهایی در مورد نتایج نهایی انتخابات ریاست جمهوری رسیده است. روند اعلام نتایج ابتدایی انتخابات با موضعگیریها و اختلافهای نامزدان به ویژه دو تکت انتخاباتی ثبات و همگرایی و دولتساز مواجه بود. با توجه به آن میزان ثبت شکایات نیز بلند است.
نگرانی نهادهای ناظر
میزان بلند شکایات، فیصلهها و موضوعات آن در دو مرحلهی رسیدگی ابتدایی و نهایی، نگرانی شماری از نهادهای ناظر انتخاباتی را در اقناع نامزدان و شاکیان برانگیخته است.
یوسف رشید، رییس بنیاد انتخابات آزاد و عادلانهی افغانستان به اطلاعات روز گفته است که رقم بلند درج شکایات استینافی، کمیسیون رسیدگی به شکایات انتخاباتی را با یک مرحلهی دشوار روبهرو کرده است. او گفته که نگرانی آنان از این بوده که تا پایان دورهی سه روزهی ثبت شکایات استینافی، احتمالا میزان آن به بیش از دو هزار شکایت برسد. اکنون که که به بیش از شش هزار شکایت رسیده و نگرانیهای نهادهای ناظر انتخاباتی بیشتر شده است.
آقای رشید گفته است که میزان بلند درج شکایات استینافی بیانگر این است که تصمیمگیریهای کمیسیون رسیدگی به شکایات تا این مرحله قناعتبخش نبوده است. نهادهای ناظر بر روند انتخابات به این باورند که کمیسیون مستقل رسیدگی به شکایات در رسیدگی و فیصلههای ابتداییشان به گونهی جدی برخورد نکرده است. رییس اجرایی مؤسسه انتخابات آزاد و عادلانهی افغانستان گفته است که کمیسیون رسیدگی به شکایات انتخاباتی برای اینکه با مسایل بسیار جدی مواجه نشود، حدود پنج هزار محل رأیدهی را به بازشماری و 111 شکایت را به تأیید کمیسیونهای ولایتی این کمیسیون استثنا قرار داده است.
آقای رشید در گفتوگو با روزنامه اطلاعات روز گفته است که رقم بالای شکایات ثبتشده نزد کمیسیون رسیدگی به شکایات انتخاباتی به کیفیت کار این کمیسیون آسیب زده است. به باور او، رد شدن بیش از نُه هزار شکایت از سوی کمیسیون مستقل رسیدگی به شکایات انتخاباتی نیز نشان داد که بین تکتهای انتخاباتی بر سر درج شکایات رقابت وجود داشته و این مسأله باعث شده است که آمار بلند برود و کیفیت کار پایین بیاید.
رییس اجرایی فیفا گفته که راجع شدن آرای بیش از پنج هزار محل رأیدهی به بازشماری و ۱۱۱ شکایت استثنایی از موضوعات سنگینی اند که ممکن است کمیسیون رسیدگی به شکایات انتخاباتی را در محراق توجه سیاسیون قرار داده و کار این کمیسیون را بیشتر پیچیده کند.
به باور آقای رشید رسیدگی به شکایات انتخاباتی با میزان بلند آن بالای نتایج نهایی انتخابات تاثیرگذار خواهد بود. مسئولان کمیسیون رسیدگی به شکایات انتخاباتی گفتند که این کار را با تعهد و صداقت کامل در زمان معین آن انجام خواهند داد. محمدقاسم الیاسی، منشی این کمیسیون به رسانهها گفت که تصمیم نهایی در مورد بازشماری بیش از پنج هزار محل رایدهی پس از آن گرفته خواهد شد که شکایات استینافی دستهبندی و در مورد آن فیصله صورت بگیرد.
مسئولان کمیسیون شکایات انتخاباتی پیش از به رسانهها گفته بودند که فهرست پنج هزار محل را برای بازشماری با برنامهی مشخص به کمیسیون مستقل انتخابات میفرستد تا این روند به زودی آغاز شود. اکنون آقای الیاسی میگوید تا کنون در این مورد فیصلهی نهایی نشده است که تمام این محلات به بازشماری برود یا نه. او گفت این کار پس از دستهبندی و فیصله روی شکایات استینافی احتمالا تاپایان هفتهی جاری انجام میشود.
به اساس فیصلهی ابتدایی کمیسیون مستقل شکایات انتخاباتی، آرای بیش از پنج هزار محل در ولایات به گونهی زیر به بازشماری رفته است: آرای یک هزار و ۶۹۹ محل در کابل، یکهزار و ۵۸۲ محل در ننگرهار، ۳۸۳ محل در پکتیکا، ۲۶۵ محل در هلمند، ۲۴۳ محل در کنر، ۱۸۶ محل در پکتیا، ۱۷۷ محل در نیمروز، ۱۲۱ محل در قندهار، ۱۱۷ محل در کاپیسا، ۹۲ محل در پروان، ۷۳ محل در تخار، ۶۵ محل در غزنی، ۶۱ محل در زابل، ۶۰ محل در هرات، ۵۳ محل در خوست، ۵۱ محل در غور، ۴۶ محل در قندوز، ۴۳ محل در لغمان، ۲۵ محل در میدانوردک، ۱۸ محل در لوگر و شش محل دیگر در لغمان به بازشماری رفته است.
تصمیم بر بازشماری دوبارهی بیش از پنج هزار محل در حالی گرفته میشود که پیش از اعلام نتایج ابتدایی انتخابات نیز کمیسیون مستقل انتخابات آرای بیش از هشت هزار محل را بازشماری کرد. این روند با اعتراضهای زیادی تیم ثبات و همگرایی همراه بود. تاجایی که این روند چند روز متوقف ماند. این بازشماری پس از اختلافها بر سر بااعتبار یا بیاعتبار شناختن آرای آن محلات انجام شده بود. اختلاف بر سر «صدها هزار» رای که بر نتایج انتخابات تاثیرگذار است.