چشمها به کمیسیون شکایات انتخاباتی دوخته شده بود. یک ماه زمان گرفت تا در نهایت روز چهارشنبه هفته گذشته کمیسیون شکایات تصمیم خود در نتایج ابتدایی انتخابات را اعلام کرد. اما تصمیمهایی که کمیسیون شکایات گرفته، به نظر میرسد بسیار محافظهکارانه است. این تصمیمها نه گره از جنجال انتخابات باز میکند و نه کمکی به شفافیت میکند. کمیسیون شکایات دوباره توپ را در میدان کمیسیون انتخابات انداخته و عملا خواسته است که خود را درگیر پیچیدگیها نکند. این کار از یک سو انتخابات را طولانیتر و از طرف دیگر به پیچیدگی وضعیت افزوده است. با این وضعیت به نظر میرسد که سرنوشت نهایی انتخابات بهزودی روشن نخواهد شد یا دستکم امیدی برای پایان اعتراضها متصور نیست و چشماندازی برای عبور از این وضعیت تیره و مبهم است.
کمیسیون مستقل شکایات انتخاباتی باید تصمیمهای روشن و قاطع میگرفت که منجر به حل مشکلات و جنجالها میشد. تصمیمهای کمیسیون شکایات، محافظهکارانه، مبهم و دوپهلو است. به همین دلیل اکنون هر دو دستهی انتخاباتی پیشتاز، تیم دولتساز و ثبات و همگرایی وضعیت را به نفع خود تعریف میکند. یکی میگوید رفتن انتخابات به دور دوم حتمی است. طرف دیگر ادعا دارد که پیروز نتیجهی نهایی انتخابات نیز است. تجربهی تلخ گذشته هم این را میگوید که انتخابات افغانستان وارد فاز جدیدی شده و احتمال جنجالهای بیشتر و طولانیشدن انتخابات وجود دارد. واکنشها به تصمیم کمیسیون شکایات عمدتا منفی و همراه با نگرانی بوده است. نهادهای ناظر انتخاباتی هر کدام از نحوهی تصمیمگیری ابراز نگرانی کردهاند. فیفا گفته که معلومات ارائهشده حکایت از طولانیشدن روند انتخابات دارد. تیفا نیز گفته است که کمیسیون شکایات قانون، لوایح و طرزالعملها را شکسته است. این واکنشها به این معنا است که تصور از کمیسیون شکایات بهعنوان یک نهاد شبهمحکمهی انتخاباتی دقیق نیست. این کمیسیون صلاحیت داشت که تصمیمهای روشن بر مبنای قانون میگرفت. متأسفانه در افغانستان فرهنگ پذیرش شکست در رقابت دموکراتیک در ذهنیت و رفتار سیاستمداران ما نهادینه نشده است. معمولا سیاستمداران ما با منطق بازی برد-برد به امر انتخابات مینگرند و ظرفیت پذیرش شکست را در خود ایجاد نکردهاند. به همین دلیل کوچکترین ابهام میتواند به بزرگترین جنجالها منجر شود.
اکنون دوباره وضعیت انتخابات روی میز کمیسیون انتخابات است. این کمیسیون باید در هماهنگی با کمیسیون شکایات فیصلهها را در روشنایی قانون تطبیق کند. تنها بیطرفی، حفظ استقلالیت و مراجعه به قانون میتواند کلید عبور از جنجال انتخاباتی است. از این رو، همکاری هر دو کمیسیون برای روشنکردن سرنوشت نتیجهی نهایی انتخابات مهم است. باید برای رسیدگی به شکایات و فیصلههای صورتگرفته زمانبندی جدیدی در نظر گرفته شود. همزمان در مورد تصمیمهایی که ابهام وجود دارد وضاحت بیشتری داده شود. کاری دیگری که کمیسیون شکایات باید در نظر داشته باشد، نظارت جدی بر اجرای تصمیمها است. بهویژه در مورد بازشماری و تفتیش ویژه که در واقع گره اصلی انتخابات است. کار کمیسیون انتخابات به تنهایی کافی نیست؛ زیرا این کمیسیون از نظر بسیاری از دستههای انتخاباتی متهم به جانبداری از تیم دولتساز است. ممکن است که کمیسیون انتخابات فیصلههای گذشته خود را اعتبار دهد، در این صورت نتیجه نهایی را اعلام کند و مشکلات و جنجالهای بیشتری را برانگیزد.
حدود چهارونیم ماه از برگزاری چهارمین انتخابات افغانستان گذشت. هنوز نتیجهی نهایی این انتخابات روشن نشده است. مردم از این وضعیت سرخورده و ناامیدند. کمیسیونهای انتخاباتی باید هرچه زودتر سرنوشت این انتخابات را در پرتو قانون روشن کند. از طرف دیگر، در شرایط که گفتگوهای صلح به مرحله حساسی رسیده و امکان آغاز گفتوگوهای بینالافغانی وجود دارد، ادامهی وضعیت فعلی و سردرگمی سیاسی تنها به سود طالبان است. این وضعیت بدون شک حکومت افغانستان را در حاشیهی مهمترین مسأله ملی افغانستان قرار میدهد.