کمیسیون حقوق بشر با نشر گزارشی در مورد وضعیت زنانی که در نهادهای امنیتی افغانستان کار می‌کنند، گفته است که این زنان با آزارهای جنسی، تبعیض و نداشتن حقوق و امتیازات مشابه با مردان مواجه‌اند.
این کمیسیون در طی سال‌های 1397 و 1398 با بیش از دو هزار زن که به‌عنوان پولیس، سرباز ارتش و مأمور امنیت ملی در ولایت‌های مختلف کشور کار می‌کنند، در مورد وضعیت حقوق بشری‌شان گفت‌و‌گو کرده است. بیش‌تر مصاحبه‌شوندگان زنان پولیس بوده‌اند.
کمیسیون حقوق بشر از مقام‌های وزارت داخله، وزارت دفاع و ریاست امنیت ملی خواسته که به آزار و اذیت زنان رسیدگی کنند، جلوی تبعیض را بگیرند و زمینه‌ی آموزش حرفه‌ای نیروهای امنیتی زن را فراهم کنند و همچنان راهکاری برای افزایش شمار آن‌ها در نظر بگیرند.
آزار و اذیت
کمیسیون حقوق بشر در گزارش خود آورده که در حدود هشت درصد مصاحبه‌شوندگان در جریان کار از سوی همکاران مردشان مورد اذیت و آزار قرار گرفته‌اند. این کمیسیون گفته است شمار زنانی که قربانی آزار و اذیت شده، بیش‌تر از آماری است که در این گزارش آمده است. زیرا بیش‌تر آن‌ها به‌دلیل حساسیت موضوع یا ترسِ از دست‌دادن وظیفه‌شان، حاضر نیستند در این مورد حرف بزنند.
بیش از 6 درصد از این زنان گفته که با آزارهای جنسی مواجه شده‌اند. آن‌ها پذیرفته که همکاران مردشان در مورد زندگی شخصی و جنسی آن‌ها می‌پرسند، پیشنهاد رابطه جنسی می‌دهند یا در مورد ظاهر و لباس آن‌ها اظهار نظر می‌کنند و یا هم «متلک» می‌گویند.
از مجموع زنانی که مورد آزار و اذیت قرار گرفته‌اند، 56 تن‌شان به مقام بالاتر اداره‌شان گزارش داده و شکایت کرده‌اند، 80 تن‌شان در مورد سکوت کرده اند، 124 تن دیگر واکنش شخصی نشان داده‌اند و 141 زن به سبب آزار و اذیت همکاران مردشان وظیفه را ترک کرده‌اند.
کمیسیون حقوق بشر آزار جنسی زنان در نهادهایی امنیتی کشور را از آن‌جایی که مسئول امنیت جان و مال مردم و مجری قانون است، «تکان‌دهنده» خوانده است.
بیش از 6 درصد مصاحبه‌شوندگان گفته‌اند که در محیط کار خود احساس مصئونیت ندارند. کمیسیون حقوق بشر گفته که نداشتن احساس مصئونیت نگران‌کننده است، زیرا سبب ترک زنان از وظیفه‌شان می‌شود.
برپایه‌ی این گزارش، مسئولان نهادهای امنیتی در مورد آزارجنسی زنان، واکنش جدی نشان نداده‌اند. فقط بیش از پنج درصد زنان گفته‌اند که عاملان آزار و اذیت، هشدار دریافت کرده، بیش از دو درصد گفته‌اند که عاملان آزار تبدیل و تنها هفت درصد گفته‌اند که عاملان آزار از وظیفه‌شان برکنار شده‌اند.
براساس مقرره‌ی منع آزار و اذیت زنان، قانون منع آزار و اذیت زنان و کودکان و کد جزا آزار و اذیت زنان جرم است و برای عاملان آن مجازات تعیین شده است.
تبعیض
کمیسیون حقوق بشر دریافته است زنانی که در وزارت داخله، دفاع و امنیت ملی کار می‌کنند، با انواع تبعیض مواجه‌اند. براساس این نظرسنجی از مجموع دو هزار و 272 تن، 4.48 درصدشان گفته‌اند که از امکانات، حقوق و امتیازات مشابه مانند ترفیع رتبه، استفاده از رخصتی، فرصت‌های آموزشی و حرفه‌ای، مزد و تجهیزات اداری مانند میز کار، کمپیوتر برخوردار نیستند. کمیسیون در ادامه گفته است که مردان در این زمینه در وضع بهتری قرار دارند و این دوگانگی، تبعیض آشکار علیه زنان است: «مسئولان و مدیران ارشد نهادهای دفاعی و امنیتی در زمینه رفع نابرابری‌ها و تبعیض علیه زنان توجه جدی نکرده‌اند.»
دولت افغانستان در سال 2003 میلادی به کنوانسیون بین‌المللی رفع کلیه تبعیض علیه زنان پیوسته و براساس آن مسئولیت دارد که برای دفاع از حقوق زنان، ایجاد شرایط برابر با مردان و رفع کلیه تبعیض علیه زنان اقدام‌های موثر کند.
مشارکت در تصمیم‌گیری‌ها
در گزارش آمده که حضور زنان در سمت‌های بالاتر نهادهای امنیتی اندک است و آن‌ها در تصمیم‌گیری‌ها و سیاست‌گذاری‌ها نقش چندانی ندارند. بیش از هفت در صد زنان گفته‌اند که در تصمیم‌گیری‌های بخش کاری‌شان با آن‌ها مشورت نمی‌شود.
یافته‌های کمیسیون حقوق بشر نشان می‌دهد که این زنان در تصمیم‌گیری هر سه نهاد امنیتی و دفاعی کشور نقشی ندارند. در این گزارش آمده که حضور زنان در وزارت داخله، وزارت دفاع و امنیت ملی به‌ویژه در سمت‌های بالا ناچیز است: «هرچند شمار زنان در این نهادها نسبت به سال‌های پیش افزایش یافته، ولی این تعداد به هیچ صورت کافی نیست. بنابراین الزم است که شمار و کیفیت حضور زنان در این نهادهای مهم افزایش یابد.»
بر اساس یافته‌های کمیسیون، شمار کمی از زنان در سمت‌های کلیدی وزارت امور داخله و وزارت دفاع کار می‌کنند که در مقایسه با مردان شمار بسیار اندکی از آنان توانسته‌اند به رتبه‌های بلند نظامی ارتقا یابند.
براساس یافته‌های کمیسیون حقوق بشر بیش از سه هزار پولیس زن در افغانستان وجود دارد که چیزی در حدود سه درصد کل پولیس این کشور است. البته مقام‌های وزارت امور داخله‌ی کشور برنامه‌ای را روی داست داشتند که تا سال 2020 تعداد زنان پولیس به 10 هزار تن افزایش دهند. مقام‌های وزارت داخله گفته‌اند که به‌دلیل سنتی‌بودن جامعه، ناامنی و اجازه‌ندادن خانواده‌ها نتوانسته پولیس زن را افزایش دهند.
زنان پولیس بیش‌تر در بخش‌های اداری، رسیدگی به خشونت‌های خانوادگی، جنایی یا کشفی کار می‌کنند. شماری از آن‌ها بازرسی منازل و گرفتاری متهمان نیز نقش دارند.
براساس آمار کمیسیون حقوق بشر، شمار زنان در ارتش به بیش از 1 درصد می رسد. براساس برنامه وزارت دفاع این تعداد تا سال 2017 باید به 10 درصد افزایش می‌یافت، اما این طرح اجرا نشده است. براساس گفته‌های مسئولان وزارت دفاع، سربازان در چند ولایت محدود حضور دارد، از جمله کابل، بلخ، هرات، کندهار، پکتیا، ننگرهار، و بامیان. این سربازان در بخش‌های اداری و مالی، برنامه‌ریزی، مخابره و تدارکات فعالیت می‌کنند.
آماری از حضور زنان در امنیت ملی کشور در دست نیست.