همزمان با توافق روی کاهش خشونت یک هفتهای میان امریکا و گروه طالبان، ارگ ریاست جمهوری نیز تغییر موضع داده و از آن به صورت ضمنی از استقبال کرده است. ارگ در خبرنامهای گفته که قرار است رییسجمهور غنی در جریان هفتهی آینده مشوره با نیروهای امنیتی و دفاعی، اقشار مختلف جامعه، جامعهی مدنی و حلقات سیاسی را آغاز کند.
شبکهی خبری «ایبیسی نیوز» سه روز پیش (جمعه، 25 دلو) به نقل از یک مقام ارشد امریکایی گفته بود که امریکا و طالبان روی کاهش خشونت یک هفتهای در افغانستان به توافق رسیدهاند؛ توافقی که گمان میرود راه را برای امضای موافقتنامهی صلح و خروج نیروهای امریکایی از افغانستان باز کند. این شبکه همچنان به نقل از یک منبع از گروه طالبان گفته است که طرح کاهش خشونت قرار است در تاریخ 22 فبروری (سه حوت) به اجرا گذاشته شود.
با این حال، این شبکه به نقل از منبع امریکایی خود گزارش کرده است که امضای موافقتنامهی صلح میان امریکا و طالبان بستگی به تطبیق تعهدات جنگجویان طالبان در کاهش خشونت یک هفتهای دارد. به گفتهی او، در صورتی که طالبان به تعهدش عمل کند، دو طرف به امضای توافقنامهی صلح نیز نزدیک خواهند شد. این مقام امریکایی تأکید کرده است که این توافقنامه در ازای تعهد گروه طالبان مبنی بر تبدیلنشدن افغانستان به لانهی امن تروریستان، آغاز مذاکرات بینالافغانی و تعهد امریکا به خروج تدریجی نیروهایش از افغانستان امضا میشود.
منبع طالبان هم افزوده است که قرار است توافقنامهی صلح میان امریکا و طالبان در تاریخ 29 فبروری (10 حوت) به امضا برسد و مذاکرات بینالافغانی نیز در دهم مارچ (20 حوت) آغاز شود. در همین حال، سهیل شاهین، سخنگوی دفتر سیاسی طالبان در قطر نیز به شبکهی تلویزیونی «یک» گفته که مذاکرات میان نمایندگان طالبان و امریکا به پایان رسیده و قرار است در آخر ماه فبروری موافقتنامهی صلح به امضا برسد.
خبرگزاری اسوشیتدپرس نیز به نقل از یک مقام امریکایی نوشته است که امریکا و طالبان روی کاهش خشونت یک هفتهای توافق کردهاند که در روزهای آینده به اجرا گذاشته خواهد شد. به گفتهی این مقام امریکایی، عملیشدن موفقانهی این توافق، منجر به استقرار آتشبس، آغاز مذاکرات بینالافغانی و در نهایت آغاز روند خروج نیروهای امریکایی از افغانستان میشود.
این مقام گفته است که ممکن است این توافقنامه روی کاهش خشونت یک هفتهای اوایل هفتهی جاری به امضا برسد. او همچنان افزوده است که طالبان تعهد کردهاند که بمبگذاریهای کنار جاده، حملات انفجاری و انتحاری را متوقف سازند.
ارگ ریاستجمهوری به نقل از مایک پومپئو، وزیر خارجه و مارک اسپر، وزیر دفاع امریکا نیز اعلام کرده است که توافق با طالبان احتمالا هفتههای آینده نهایی میشود. این دو مقام ارشد امریکایی گفتهاند که هیچ یک از بندهای این توافقنامه بدون شرط نیست و طالبان حاضر شدهاند که از جنگ و خشونت دست بردارند.
همزمان با آن، ریاستجمهوری که همواره بر آتشبس تأکید میکرد، تغییر موضع داده و از کاهش خشونت بهصورت ضمنی استقبال کرده است. براساس خبرنامهی ارگ قرار است آقای غنی بهخاطر آگاهکردن شهروندان کشور در خصوص فرصتها و خطرات احتمالی تلاشهای صلح در جریان هفتهی آینده مشورت کند. در خبرنامه اما در مورد چگونگی این دیدارها توضیح داده نشده است.
در همین حال یک منبع از ارگ ریاستجمهوری به روزنامه اطلاعات روز میگوید که این مشورتها و دیدارها جنبهی «احتیاطی» دارد: «ما شاهد یک سلسله انکشافات در روند صلح افغانستان هستیم و برای رسیدن به یک صلح باعزت، استقرار آتشبس در کشور و آغاز مذاکرات بینالافغانی باید به گونهی محتاطانه پیش برویم.»
حکومت چرا تغییر موضع داد؟
حکومت افغانستان پیش از این هر گونه طرح در مورد کاهش خشونت را رد کرده و خواستار اعلام آتشبس شده بود. چندین مقام ارشد دولت از جمله رییسجمهور اشرف غنی، سرور دانش معاون دوم ریاستجمهوری و سلام رحیمی وزیر دولت در امور صلح گفتهاند که کاهش خشونت برای دولت و مردم افغانستان معنایی ندارد. آنان تأکید کردهاند که مردم افغانستان آتشبس میخواهند.
ارگ ریاستجمهوری کشور در تاریخ 22 جدی اعلام کرده بود که طرح حکومت افغانستان برای آغاز گفتوگوهای صلح بهجای کاهش خشونت، تأمین آتشبس است. صدیق صدیقی، سخنگوی این نهاد در رشتهتویتی توضیح داده بود: «کاهش خشونت معنای دقیق نظامی، حقوقی و جنبهی عملی ندارد. هدف ما از آتشبس، همانند آتشبسی است که دو سال پیش، در روزهای عید در کشور برقرار شد.»
آقای صدیقی افزوده بود که این آتشبس تعریف «واضح» داشت. او تأکید کرده بود که آتشبس برخوردار از تجارب بینالمللی میباشد.
حکومت افغانستان تابهحال در مورد توافق کاهش خشونت هفت روزه میان گروه طالبان و امریکا به صورت رسمی توضیحی ارایه نکرده است. اما منبعی از ریاستجمهوری کشور میگوید که دولت افغانستان بهزودی در مورد این توافق به شهروندان کشور، توضیح میدهد: «بحثهای مطرحشده تا کنون بهصورت کلی و با احتمالات مطرح شده است. ما (حکومت) در یکی دو روز آینده در این مورد توضیحاتی به مردم افغانستان ارایه میکنیم.»
در همین حال وزارت دولت در امور صلح میگوید که حکومت افغانستان بهخاطر رسیدن به صلح پایدار و استقرار آتشبس، از هر گونه تلاش استقبال میکند. اسدالله بارکزی، کارشناس این وزارت در صحبتی با روزنامه اطلاعات روز تأکید میکند که این تلاشها باید منتج به آتشبس و کاهش پایدار خشونت در افغانستان شود.
جعفر مهدوی، تحلیلگر سیاسی معتقد است که حکومت افغانستان تحت فشار ایالات متحدهی امریکا کاهش خشونت را بهجای آتشبس پذیرفته است. آقای مهدوی در صحبتی با روزنامه اطلاعات روز میگوید که حکومت افغانستان این موضوع را همچنان با وعدهدهی امتیاز به شخص رییسجمهور اشرف غنی در آیندهی سیاسی افغانستان پذیرفته است. به باور او، حکومت در تصمیمگیریها کلان کشوری نمیتواند بدون موافقت دولت امریکا تصمیماش را اتخاذ کند.
در همین حال سیداکبر آغا، عضو پیشین گروه طالبان نیز معتقد است که دولت افغانستان به موافقهی دولت امریکا از موضعاش مبنی بر آتشبس کوتاه آمده است.
اما وزارت دولت در امور صلح میگوید که حکومت افغانستان از موضعاش کوتاه نیامده است. به گفتهی او، حکومت موضوع کاهش خشونت را به آرای عمومی میگذارد و مطابق آن تصمیماش را اتخاذ میکند.
کاهش خشونت؛ زمینهساز صلح؟
جعفر مهدوی کاهش خشونت را برای استقرار صلح و امضای توافقنامهی آن مهم میداند. او از استقرار کاهش خشونت به عنوان «اعتماد اولیه»ی مذاکرات نام برده، میگوید که مصادق توافقنامه کاهش خشونت از سوی دولتهای امریکا و افغانستان و گروه طالبان به اجرا گذاشته میشود. براساس گفتههای او، این توافقنامه در صورت رعایت مصادق آن از سوی طرفهای دولت، امریکا و طالبان، میتواند زمینهساز استقرار صلح شود.
براساس گفتههای آقای مهدوی، پس از خلق اعتماد اولیه با رعایت مصادیق کاهش خشونت، قدم بعدی امضای موافقتنامهی صلح میباشد. به تعقیب آن نیز گفتوگوهای بینالافغانی آغاز میشود و پس از آن مرحلهی آتشبس میباشد: «اگر کاهش خشونت یا همان اعتماد اولیه بهگونهی دقیق از سوی طرفها رعایت شد، ما شاهد تطبیق موافقتنامهی صلح که دو سال را در بر خواهد گرفت، میباشم.»
آقای مهدوی همچنان از تخطی طرفها در این موافقتنامه ابراز نگرانی کرده، میگوید در صورتی که موافقتنامهی کاهش خشونت آسیب ببیند، رسیدن به صلح در افغانستان دشوار میشود. چون به گفتهی او، با آغاز فصل بهار، نیروهای دولتی و جنگجویان طالبان عملیات جدیدشان را آغاز میکند.
سیداکبر آغا اما معتقد است که کاهش خشونت کنونی هیچ کمکی برای رسیدن به توافق صلح میان امریکا و طالبان نمیکند: «کاهش خشونت در واقع آتشبس غیررسمی است. طالبان بهخاطر اینکه نمیتوانند جنگشان را توجیه کنند، بر این آتشبس نام کاهش خشونت را گذاشته است.»
به باور او، جنگجویان طالبان همواره جنگشان را با «اشغال افغانستان» توسط نیروهای امریکایی توجیه کرده است: «درصورتی که طالبان اعلام آتشبس کنند، رهبری این گروه نمیتوانند به مردم خود اطمینان دهند که به خاطر خروج نیروهای امریکایی و اشغال افغانستان میجنگیدهاند.» این عضو پیشین گروه طالبان تأکید میکنند که این گروه کاهش خشونتها را به همین خاطر از سطح روستاها و شهرها، تنها در سطح شهرها کاهش داده است.
وزارت دولت در امور صلح اما میگوید کاهش خشونت تنها زمانی زمینهساز صلح شده میتواند که جنگ بهصورت «کلی و همهجانبه» کاهش یابد. اسدالله بارکزی، کارشناس وزارت دولت در امور صلح میگوید:«جنگ طالبان از لحاظ تخنیکی به سه دسته تقسیمبندی میشود؛ منظم، استخباراتی و تبلیغاتی. کاهش خشونتها باید منجر به توقف هر سه دستهی جنگ طالبان شود.»
به گفتهی آقای بارکزی، در صورتی که در کاهش خشونت طالبان، بخشی از این سه نوع جنگ طالبان متوقف شود، نمیتواند اعتماد برای امضای توافقنامه میان طرفهای مذاکرهکننده را بهمیان آورد. او تأکید میکند که طالبان تابهحال در مورد چگونگی کاهش خشونت در این سه مورد پاسخ روشنی ارایه نکرده است.
از سویی هم، او میافزاید که دولت افغانستان باید برای تصمیمگیری در مورد پذیرش کاهش خشونت به مشورهی شهروندان، از جمله احزاب سیاسی و نهادهای مدنی مشورت کند. براساس گفتههای او، کاهش خشونت که دولت نیز متعهد به آن خواهد شد، باید براساس خواستهها و موافقت شهروندان کشور صورت گیرد: «طالبان تا بهحال در مورد کاهش خشونت جزئیاتی نداده است و مشخص نیست که چه نوع کاهش خشونت را پیش کشیده است. ولی این موضوع باید مورد قناعت مردم افغانستان و منطقی باشد.»