آخرین پیام امریکا به اشرف غنی و دولت افغانستان تعویق برگزاری مراسم تحلیف رییس‌جمهور است. عبدالله عبدالله، رقیب انتخاباتی غنی و رییس اجراییه برحال حکومت وحدت ملی شانه به شانه با اشرف غنی برای برگزاری مراسم تحلیف جداگانه پیش می‌رود، سیاست‌مداران مهم و اثرگذار داخلی با برگزاری تحلیف مخالف و خواهان دوام حکومت وحدت ملی‌اند. مردم افغانستان دو ترس دارند و یک امیدواری: صلح به‌عنوان نقطه امید و کرونا و اختلافات سیاسی به‌عنوان تهدید برای زندگی. با این حال، اشرف غنی کمیسیونی را برای برگزاری جشن باشکوه تحلیف مأمور کرده و مهمانان مراسم برای فردا، پنج‌شنبه در ارگ ریاست‌جمهوری دعوت شده‌اند. هنوز اطلاعات تازه‌ای نیست که آیا مراسم تحلیف به تعویق می‌افتد یا فردا اجرا می‌شود، اما این سوال در تمامی جلسات سیاسی و مهم می‌چرخد که قرار است تحلیف رییس‌جمهور جدید چه اتفاقی بر سر مشروعیت حکومت جدید و ثبات سیاسی افغانستان بیاورد؟ آیا جشن تحلیف آن‌گونه که غنی انتظار دارد، بر مشروعیت حکومت در آستانه‌ی گفت‌وگوهای صلح می‌افزاید یا برعکس حکومت به جایی می‌رسد که همان مشروعیت پذیرفته‌شده‌ی حکومت وحدت ملی را هم از دست می‌دهد؟
1. افغانستان پنجمین روز از هفت روز توافق امریکایی‌ها و طالبان برای کاهش سراسری خشونت را سپری می‌کند. برنامه مراسم امضای توافق‌نامه صلح میان امریکا و طالبان در دوحه با دعوت از کشورهای مختلف هر روز به عملی‌شدن نزدیک می‌شود. امریکایی‌ها با مذاکره‌ی بیش‌تر از یک سال نشان داده که اولویت اول‌شان در رابطه‌اش با افغانستان، صلح با طالبان است نه حمایت از یک رییس‌جمهور منتخب. امریکا در دو دهه‌ی گذشته حامی بی‌بدیل حکومت افغانستان بوده است. حمایت‌های مالی، سیاسی، نظامی و اقتصادی این کشور بی‌تردید بی‌بدیل است. افغانستان در جهان هیچ رابطه‌ای خارجی وسیع‌تر و گسترده‌تر از امریکا ندارد. بنابراین، امریکا با حمایت‌های وسیع از دولت افغانستان و اکنون با گفت‌وگوی طولانی با طالبان، اثرگذارترین آدرس برای تعیین این‌که چه شود و چه نشود، برای افغانستان است. مراسم تحلیف اگر چنان که برگزار شود، بی‌تردید بر طولانی‌ترشدن گفت‌وگوهای صلح اثرگذار است. ممکن است اثر منفی بگذارد. بنابراین، برای امریکا دشوار است که تصمیم بگیرد در مراسم فردا که تحلیف رییس‌جمهور جدید است، اشتراک کند یا نه. اشرف غنی بعید است که اطمینان داشته باشد امریکایی‌ها در مراسم تحلیفش اشتراک می‌کند. اگر چنین اطمینانی نباشد، برگزاری تحلیف ما را به جایی می‌رساند که مواجهه میان جمهوریت و امریکا حتمی است. و این در شرایط حساس و ضروری سیاسی برای افغانستان آسیب‌پذیر است. عدم اشتراک امریکایی‌ها بی‌تردید به‌لحاظ عملی و دوام حکومت ما را به چالش سلب مشروعیت و بقای نهادهای دولتی مواجه می‌کند.
2. اتحادیه اروپا به‌عنوان یکی از حامیان اصلی افغانستان موضع دوگانه‌ای دارد. به غنی تبریک گفته است، اما راهی را دنبال می‌کند که امریکایی‌ها رهبری‌اش را بر عهده دارد. گمانه‌زنی‌هایی وجود دارد که سفرای کشورهای عضو اتحادیه اروپا موضع دوگانه دارند و ممکن است اصلاحی در اعلامیه‌ی حمایتی‌اش از اشرف غنی تا پیش از مراسم تحلیف اعمال کند. اما اگر این اتفاق نیفتد، ما حمایت یکدست و واقعی کشورها و سفرای عضو این اتحادیه از حکومت جدید را با توجه به اولویت صلح و اختلافات شدید داخلی را نخواهیم داشت. همین طور کشورهای منطقه نیز موضع یکدست ندارند. به استثنای چند کشور محدود که نسبت به صلح با طالبان تردید دارند، موضع یکدست این کشورها همان است که امریکایی‌ها در ده‌ها سفر منطقه‌ای ترتیبش را چیده‌اند. بنابراین، امید به کشورهای منطقه واهی و خیالی است. با توجه به نقش موثر کشورهای منطقه در گفت‌وگوهای صلح و برنامه‌ی سیاسی که از دل گفت‌وگوهای صلح بیرون می‌شود، مراسم تحلیف رییس‌جمهور اقبال اندکی دارد که توسط کشورهای منطقه استقبال شود.
3. ممکن است عبدالله عبدالله به دلایل متعددی قادر نشود که مراسم تحلیف جداگانه‌ای برگزار کند. یا شاید تعداد مهمانان خارجی که در مراسم تحلیف اشتراک می‌کنند، قابل توجه باشند. اما واقعیت این است که اختلافات سیاسی پس از انتخابات نیز به این زودی فروکش نمی‌کند. والی پشت والی معرفی می‌شود و تنش و بحران انتخاباتی که حالا در میان دسته‌های انتخاباتی است، آرام آرام به کوه و کمر و قریه و ده می‌رسد و ممکن است مرزهای قومی را برجسته‌تر از امروز کند. برگزاری مراسم تحلیف نه‌تنها به افغانستان یکدست نمی‌انجامد، بلکه ادعای عبدالله عبدالله و هواداری جریان‌های سیاسی–قومی متعدد، پیامد روشنش افزایش اختلافات و تنش داخلی است. افزون بر جریان‌های انتخاباتی، گروه‌های مختلف سیاسی چهار دهه اخیر برنامه‌های سیاسی متفاوت از غنی دارند. نقش گروه‌های سیاسی و قومی در وضعیت موجود با برگزاری مراسم تحلیف برجسته‌تر می‌شوند و اختلافات و ناهمگونی سیاسی بر تضعیف مشروعیت حکومت آینده نقش اثرگذاری دارد. غنی نمی‌تواند این اختلافات و چنددستگی را در آستانه توافق صلح با طالبان به معنی افزایش مشروعیتش قلمداد کند. مواجهه خودخواهانه و یا توأم با خشونت می‌تواند ما را به فروپاشی بکشاند.
4. اشرف غنی اگر با تصمیم خودخواهانه حضور و عدم حضور سفرا و نمایندگان کشورهای حامی افغانستان را نادیده بگیرد، اختلافات داخلی را اهمیتی قابل نشود، سرانجام نمی‌تواند واکنش مردم با استعمال رأی علیه نظم موجود را تغییر دهد: تنها حدود 10 درصد شهروندان ثبت‌شده برای رأی‌دهی به او رای داده است. این درصد در مقایسه با شهروندان واجد شرایط به کم‌تر از پنج درصد می‌رسد و در مقایسه با کل نفوس افغانستان درصدی بسیار پایینی است. اگر بنای ادعای ما تحلیف یک رییس‌جمهور منتخبی است که مشروعیتش را اراده مردم تعیین می‌کند، آن‌گاه اراده مردم چالش اصلی سلب مشروعیت از مراسم تحلیف است. اکثریت قاطع مردم افغانستان اراده‌اش را در جشن تحلیف نمی‌بینند. ادعای غنی برای نمایندگی از حقوق شهروندان و نمایندگی از جمهوری و دوام مردم‌سالاری نمی‌تواند این واقعیت بدیهی را تغییر دهد که انتخابات از حکومت و رییس‌جمهور افغانستان بیش‌تر از هر زمانی سلب مشروعیت کرده است.
بنابراین، برگزاری مراسم تحلیف در وضعیت حساس سیاسی از حکومت، مردم‌سالاری و جبهه قانون اساسی مشروعیت‌زدایی می‌کند. برگزاری تحلیف صرفا انجام یک مناسک مرتبط با قانون اساسی نیست، بلکه الزام‌هایی را نیاز دارد که ما هیچ کدامش را نداریم. اشرف غنی و عبدالله حق ندارند که از کارت سیاسی به‌نام مراسم تحلیف، مشروعیت مردم و افغانستان را به قمار بگیرد. مشروعیت مردمی است، همگانی است و از آن مردم. اما تحلیف در وضع موجود نه مبتنی بر قانون اساسی، نه ناشی از اراده‌ی مردم و روندهای دموکراتیک، بلکه یک سنجش اشتباه سیاسی–شخصی است که عواقب سنگینی بر افغانستان دارد.