هوای خزان و زمستان کابل به‌شدت آلوده است. در شروع همین زمستان آلودگی هوا به حدی رسید که مردم کارزار «تنفس مرگ» را راه اندازی کردند و حکومت نیز کمیسیون عالی مبارزه با آلودگی را تشکیل داد که در رأس آن محمداشرف غنی، رییس‌جمهور کشور قرار داشت. با این‌که این روزها هوای پایتخت نسبتا بهتر شده، اما نگرانی شهروندان کابل کم نشده است. آلودگی هوا، ذخایر آب‌های زیرزمینی را نیز آلوده می‌کند که آسیب‌های صحی را برای شهروندان به دنبال دارد. این در حالی است که قبلا اداره ملی حفاظت از محیط زیست گفته بود ۷۰ درصد آب‌های زیرزمینی کابل غیربهداشتی و غیرقابل استفاده است.
کاظم همایون، ریس اداره محیط زیست کابل میگوید در افغانستان هنوز مشخص نیست که کدام نوع آلاینده‌های کیمیاوی و زهری در هوا بیش‌تر وجود دارد. ولی مطابق به معیارها حدود پنج تا شش نوع آلاینده‌ی خطرناک وجود دارد که می‌تواند آلاینده‌های ثانویه را به‌وجود آورد.
به گفته‌ی آقای همایون کاربن مونوکساید یکی از آلاینده‌هایی است که از افرازات سوخت‌های فسیلی (از جمله زغال سنگ) به‌وجود می‌آید و سبب مرگ خاموش می‌شود. همین گونه، نایتروجن اکساید و سلفردای اکساید انواع دیگر از این آلاینده‌هاست که می‌تواند کشنده باشد: «آلاینده‌ها بر اثر وزش باد از یکجای به جای دیگر انتقال یافته با رطوبت هوا تعامل کرده و باران‌های اسیدی را به‌وجود می‌آورد.»
رییس اداره محیط زیست کابل میگوید مواد کیمیاوی آلاینده پس از تعامل با هوای مرطوب، به‌صورت باران، برف، ژاله، مه و شبنم به سطح زمین بازمی‌گردد: «زمانی که آلاینده‌های اولیه همراه با وزش باد حرکت می‌کند همزمان با رطوبت و اکسیجن هوا تعامل کرده و آلاینده‌های ثانویه را می‌سازد که شامل گاز ازون، پروکسی اسیتیل نبترات، و پروکسی بنزوییل نیترات میباشد. با ریزش باران و برف این آلاینده‌ها به سطح زمین می‌بارد.»
اداره محیط زیست قبلا اعلام کرده است که آب‌های زیرزمینی پایتخت عمدتا آلوده به مواد شیمیایی و باکتری‌ها است. آگاهان صحی به این نظرند که استفاده از این نوع آب‌های آلوده باعث بیماری‌های مختلف می‌شود.
از آلودگی هوا تا آلودگی آب‌ها
کارشناسان معتقدند که پس از آلودگی هوایی، آلوده‌شدن آب‌های زیرزمینی کابل دومین نگرانی جدی است که نیاز دارد حکومت به‌صورت فوری اقدام کند. از همین حالا دسترسی به آب پاک دغدغه بزرگی برای بسیاری از ساکنان شهر کابل است.
محمدهاشم تابش، استاد جیولوجی دانشگاه پولیتخنیک کابل میگوید بر اثر باران‌های اسیدی آب‌های سطح زمین نیز اسیدی می‌شوند و با نفوذ این آب‌ها به آب‌های زیرزمینی سبب آلودگی آن‌ها نیز می‌گردد: «آلاینده‌ها مثل ذرات کاربن، گازها و مخصوصا ذرات زغال سنگ دارای فلزات سنگین در هوا باقی می‌مانند و سپس، در هنگام بارش و باران ذرات آن با آب‌های باران و برف حل شده آب‌های سطح زمین را آلوده می‌کنند و از این طریق همزمان باعث آلودگی آب‌های زیرزمینی می‌شود.»
به باور آقای تابش زمانی که هوا آلوده باشد و بارندگی صورت بگیرد، ذرات باران و یا برف با سلفر دای‌اکساید تعامل کرده، سلفیت را می‌سازد. وقتی این تعامل صورت گرفت، گازهای هاروجی را (H+) را آزاد می‌کند. در این صورت است که باران‌های اسیدی ظاهر می‌شود. باران اسیدی به آب‌های زیرزمینی نفوذ کرده، غلظت سلفردای‌اکساید را بلند می‌برد و این می‌تواند باعث امراض گوناگون شود.
مطابق نظر کارشناسان، هرچند که سطح آب‌های زیرزمینی در کابل پایین است، اما تغذیه آب‌های زیرزمینی کابل از کف دریاها و از دامنه کوه‌ها صورت می‌گیرد. آب دریاها و کوه‌ها وقتی در دامنه‌ها و کف دریا جمع می‌شوند به آب‌های زیرزمینی نفوذ می‌کنند. از آن‌جایی که ذرات آلاینده مثل کاربن و فلزات سنگین بسیار کوچک است، می‌تواند مسیرهای بسیار طولانی را همرا با آب‌ها طی کرده و آب‌های زیرزمینی را آلوده کند.
این استاد دانشگاه میگوید زمانی که در فصل زمستان برف می‌بارد، آلاینده‌ها را جذب خاک کرده و خاک را آلوده می‌کند و از طریق مجراهای خاک به آب‌های زیرزمینی نفوذ کرده و آن را نیز آلوده می‌کند.
سید ولی‌الله عاقلی، رییس بخش اداره هایدروجیولوجی وزارت انرژی و آب در گفت‌وگو با اطلاعات روز وجود آلاینده‌ها در آب‌های سطحی و زیرمینی کابل را تأیید می‌کند: «تا زمانی از منابع آلاینده‌ها جلوگیری نشود، ما نمی‌توانیم از آلوده‌شدن آب‌های زیرزمینی جلوگیری کنیم.»
اما آقای عاقلی میگوید که آلودگی آب‌های کابل کم‌تر از آن است که مردم فکر می‌کند، چون سطح آب‌های زیرزمینی کابل بسیار پایین رفته است.
کاظم همایون با انتقاد از حکومت میگوید خطر آلودگی آب‌های زیرزمینی کابل دست‌کم گرفته شده است. او میگوید بودجه‌ای که اداره محیط زیست در اختیار دارد «کم‌تر از معاش یک‌ساله‌ی یک وکیل پارلمان است.» در حال حاضر اداره محیط زیست ۲۴ کارمند دارد که بیش‌ترشان رضاکارند.
راه حل
بنا بر برآوردها، بیش از پنج میلیون نفر در شهر کابل زندگی می‌کنند. اما در این شهر کانالیزاسیون و سیستم منظم شهری وجود ندارد.
محمدهاشم تابش، استاد دانشگاه میگوید دولت باید به‌جای کارهای نمایشی دست به کارهای بنیادی بزند. مرکزی‌سازی انرژی و استفاده از انرژی قابل تجدید بهترین راه حل است.
فریدالله شرفمل، ریس انرژی قابل تجدید وزارت انرژی و آب به اطلاعات روز میگوید بهترین راه حل برای کاهش آلودگی هوا که باعث آلودگی آب‌های سطحی و زیرزمینی می‌شود، استفاده از انرژی قابل تجدید است. وی می‌افزاید که استفاده از انرژی قابل تجدید در افغانستان به‌سادگی ممکن است.
آب‌های زیرزمینی شهر کابل به‌گونه‌ی روزافزون آلوده می‌شود. به گفته‌ی آگاهان اگر به این وضعیت راه حل فوری به‌دست نیاید، باشنده‌های پایتخت با خطر جدی کمبود آب پاک مواجه خواهند شد. در حال حاضر، بیش‌تر شهروندان کابل از آب‌های زیرزمینی استفاده می‌کنند. در حال حاضر شرکت آب‌رسانی دولتی در کابل تنها قادر به تأمین آب آشامیدنی ۶۸ هزار منزل مسکونی در شهر کابل است. شهری که جمعیت آن بیش‌تر از پنج میلیون برآورد می‌شود.