واجد روحانی – هرات
کرونا بیش‌ترین تأثیر روی وضعیت اقتصادی و جمع‌آوری عواید حکومتی در ولایت هرات گذاشته است. طی دو ماه اخیر اداره‌های مستوفیت، گمرک، شهرداری و مدیریت ترافیک هرات با افت شدید جمع‌آوری عواید مواجه شده و کاهش عواید همچنان ادامه دارد.
هرات یک قسمت زیادی از بودجه حکومت افغانستان را تأمین می‌کند، اما بیم آن وجود دارد که با عمیق‌ترشدن بحران کرونا، عواید اداره‌های عایداتی هرات بیش‌تر از این کاهش یابد.
کاهش 43 درصد عواید مستوفیت هرات
مستوفیت هرات در سال مالی 1399، جمع‌آوری مالیه چهار میلیارد و 220 میلیون افغانی را به‌عنوان هدف تعیین کرده است. اما به‌نظر می‌رسد رسیدن به این هدف ممکن نباشد. فایقه علیزاده، مستوفی هرات به روزنامه اطلاعات روز می‌گوید که طی چهار ماه نخست سال مالی عواید مالیاتی حکومت در هرات 43 درصد کاهش یافته است.
او می‌افزاید که طی چهار ماه گذشته باید یک میلیارد و 120 میلیون افغانی عواید جمع‌آوری می‌شد، اما به سبب شیوع کرونا، تنها 633 میلیون افغانی عواید جمع‌آوری شده است.
هم اکنون فعالیت تالارها، حمام‌ها، کافه‌ها، مراکز آموزشی، مکاتب و دانشگاه‌های خصوصی به‌دلیل شیوع کووید 19 در هرات متوقف است. فایقه علیزاده، مستوفی هرات می‌گوید که این مکان‌ها مالیه‌های‌شان را پرداخت نکرده‌اند.
درآمد گمرک هرات در چنگ فساد و کرونا
یک قسمت زیادی از کالاهای مورد نیاز افغانستان از طریق مرز اسلام قلعه هرات وارد می‌شود، اما شیوع کرونا بر جمع‌آوری عواید در این بندر نیز سایه انداخته است.
حمدالله همدرد، رییس گمرک هرات می‌گوید که در هنگام بحران کرونا درآمد گمرک از 80 میلیون افغانی به 25 میلیون افغانی کاهش یافته است: «شیوع ویروس کرونا باعث کاهش ده درصدی عواید گمرک در هرات شده و در این زمان واردات برخی از محموله‌ها از کشورهای ایران و چین متوقف شده است.»
از سوی هم، اتاق تجارت و سرمایه‌گذاری هرات می‌گوید که انتقال گمرک به مرز اسلام قلعه یکی از دلایل کاهش عواید این اداره است. یونس قاضی‌زاده، رییس این اتاق به روزنامه اطلاعات روز می‌گوید: «باید هر چه زودتر در راستای مبارزه با فساد در گمرک هرات اقدام شود. ما امیدواریم که با آمدن سید وحید قتالی به‌عنوان والی هرات فساد در گمرک کم شود.»
گمرک هرات در ماه جوزا سال 1398 از شهر هرات به بندر اسلام قلعه منتقل شد.
هفته گذشته سید وحید قتالی، والی هرات از وجود فساد در گمرک هرات انتقاد کرد: «در گمرک با جدیت مبارزه را شروع کردیم و آمار و ارقام وحشتناکی داریم. دولت، وزارت مالیه، مردم و ما بسیج شده‌ایم تا فساد را به حداقل برسانیم.»
آمار اتاق تجارت و سرمایه‌گذاری هرات نشان می‌دهد که با شیوع کرونا طی دو ماه اخیر، صادرات هرات بیش از 60 درصد کاهش یافته است. احمدسعید صدیقی، معاون این اتاق به روزنامه اطلاعات روز گفت که در این مدت بندر تورغندی به روی صادرات افغانستان مسدود شده و محموله‌های کمی نیز از طریق بندر اسلام قلعه به مقصد کشور ایران صادر شده است. او افزود که طی سال 1398 ارزش صادرات هرات به بیش از 67 میلیون دالر امریکایی رسیده بود، اما با تداوم بحران کرونا، صادرات کاهش خواهد یافت.
کاهش 95 درصدی عواید ترافیک هرات
عواید مدیریت ترافیک هرات به دلیل شیوع کرونا و نبود اسناد بهادار در ماه‌های حوت و حمل سال جاری به میزان چشم‌گیری کاهش یافته است.
غلام سخی حسینی، مدیر ترافیک هرات به روزنامه اطلاعات روز می‌گوید که در ماه حمل به‌دلیل قیود روزگردی و عدم گشت‌وگذار وسایط نقلیه و نداشتن اسناد بهادار، عواید این مدیریت از 20 میلیون افغانی به یک میلیون افغانی رسیده است. با این حساب 95 درصد درآمد این اداره کاهش یافته است.
مستوفیت هرات برای مدیریت ترافیک هرات طی سال مالی 1399، بیش از 300 میلیون افغانی هدف جمع‌آوری عواید تعین کرده است، اما مدیر ترافیک هرات می‌گوید که تا پایان سال مالی تا 100 میلیون افغانی عواید جمع‌آوری خواهند کرد. او می‌افزاید که از آغاز سال جاری تا کنون 80 میلیون عواید جمع‌آوری کرده‌اند. این در حالی است که طی سال مالی 1397 مدیریت ترافیک هرات 207 میلیون افغانی عواید جمع‌آوری کرده بود.
چالش جمع‌آوری عواید در شهرداری
شهرداری هرات سال مالی 1388 در حدود 550 میلیون افغانی عواید جمع‌آوری کرده بود. پیش‌بینی می‌شود که طی سال جاری عواید این اداره نیز با افت مواجه شود.
غلام‌حضرت مشفق، شهردار هرات به روزنامه اطلاعات روز می‌گوید که از زمان شیوع کرونا تا کنون 60 میلیون افغانی کاهش عواید داشته‌اند: «عواید ما از صفایی خانه‌ها، ملکیت‌های شهرداری، دروازه‌ها شهر و توزیع جواز دکان‌ها تأمین می‌شود. برخی از عواید مانند صفایی خانه‌ها پس از کرونا نیز حصول می‌شود.»
بیش از یک ماه دکان‌ها در سطح شهر هرات به‌دلیل قیود روزگردی تعطیل بود. دکان‌های تحت ملکیت شهرداری خواستار بخشیده‌شدن کرایه دکان‌ها در زمان بحران کرونا شده‌اند. شهردار هرات می‌گوید که منتظر حکم ریاست‌جمهوری به‌خاطر بخشش و یا تخفیف در کرایه مالکیت‌های شهرداری هستند.
آیا تنها کرونا دلیل کاهش عواید است؟
همواره انتقادهای مبنی بر وجود فساد در اداره‌های عایداتی ولایت هرات وجود داشته است. اعضای شورای ولایتی هرات می‌گویند که به‌دلیل ناتوانی مدیریتی برخی از رؤسای اداره‌های عایداتی، کاهش عواید را به شیوع کرونا ربط می‌دهند.
مهدی حدید، عضو شورای ولایتی هرات به روزنامه اطلاعات روز می‌گوید که باید نظارت از عملکرد اداره‌های عایداتی افزایش پیدا کند و دست مفسدان از این عواید کوتاه شود: «کرونا بهترین دلیل شده در شرایط بحرانی کنونی برای کسانی که سوءاستفاده می‌کنند و در وضعیت بحرانی آب گل‌آلود شده و از این فرصت استفاده می‌کنند و همان ماهی‌های فسادی که دارند صید می‌کنند.»
هرات از اهمیت بلند اقتصادی در سطح افغانستان برخودار است. موجودیت بنادر اسلام قلعه، تورغندی و شهرک صنعتی باعث بلندرفتن عواید حکومت در این ولایت شده است.