هرات کانون شیوع کرونا در افغانستان شناخته می‌شود. مسئولان صحی در هرات معتقدند که تهدید بیماری کرونا در این ولایت در حال بزرگ‌ترشدن است. اما معضل دیگری که این روزها این تهدید را بیش‌تر می‌کند گشت‌وگذار آزادانه‌ی افراد معتاد در سطح شهر هرات است. از دید بسیاری از شهروندان هراتی، هرات با بیش از ۷۰ هزار معتاد به مواد مخدر در سایه شیوع کرونا در یک نگرانی بزرگ به‌سر می‌برد.
از یک ماه به این‌سو، کارزار جمع‌آوری معتادان خیابانی به‌دلیل شیوع کرونا در هرات آغاز شده است. مسئولان صحی هرات می‌گویند که در این کمپین، معتادان مواد مخدر را از سطح شهر جمع‌آوری و به مراکز درمان منتقل می‌کنند.
زمری حصین، مسئول کاهش تقاضای مواد مخدر صحت عامه هرات به روزنامه اطلاعات روز میگوید که ۷۰۰ معتاد به شمول زنان و کودکان در یک دور، به مراکز ترک معتادان فرستاده می‌شوند.
اما روند جمع‌آوری افراد معتاد به مواد مخدر از سطح شهر کند است و تا کنون تنها ۲۰۰ معتاد جمع‌آوری و به مراکز ترک اعتیاد فرستاده شده‌اند. آقای حصین تأکید دارد که با شیوع کرونا باید توجه بیش‌تر برای درمان معتادان مواد مخدر صورت بگیرد.
آقای حصین میگوید: «ما منتظریم تا بودجه وزارت صحت عامه در اختیار ما قرار بگیرد تا بتوانیم ۵۰۰ تن دیگر از معتادان مواد مخدر را برای جلوگیری از شیوع کرونا در هرات جمع‌آوری کنیم.»
او می‌افزاید که تا کنون گزارشی در پیوند به مبتلابودن معتادان مواد مخدر به ویروس کرونا در اختیار ندارند و از چندین تن از معتادان مشکوک به کرونا نمونه‌گیری شده و نتایج‌شان منفی اعلام شده است. اما تأکید دارد که باید کرونا جدی گرفته شود تا از بروز فاجعه انسانی در میان معتادان جلوگیری شود.
آمار مبتلایان به کرونا در هرات تاکنون بیش از یک هزار است که از این میان ۲۲ تن نیز جان باخته‌اند.
زنان و کودکان مبتلا به اعتیاد در خط مقدم تهدید
اداره صحت عامه در هرات میگوید بیش‌تر زنان و کودکان معتاد بی‌سرپناه زیر تهدید کووید ۱۹ قرار دارند. به‌تازگی ۱۵ زن معتاد و سه فرزندشان از سطح شهر هرات جمع‌آوری شده‌اند. قرار است این زنان ۴۵ روز را در مرکز ترک اعتیاد بستری شوند.
نوریه با دو فرزند خردسالش توسط کارمندان صحی از سطح شهر جمع‌آوری شده و به مرکز ترک معتادان آورده شده است. او چهار سال می‌شود که معتاد به مصرف هیروئین است.
نوریه در یکی از زیارتگاه‌های شهر هرات شب و روزش را سپری می‌کرد. او حالا در مرکز درمان معتادان، در تقلای کنار گذاشتن این بیماری است: «شوهر من هم معتاد است. منتظر روزی هستم که مواد مخدر را ترک کنم و دوباره مواد نکشم. زندگی برای زن معتاد خیلی سخت است و من مجبور بودم که گدایی کنم و پول مواد خود را پیدا کنم.»
سمیه، یک تن دیگر از زنان معتاد به مواد مخدر است. او چهار سال پیش برای التیام درد از دست‌دادن شوهر و پسر بزرگ‌اش، در دام این اعتیاد گرفتار شد: «فکر می‌کردم مواد مخدر استفاده کنم، غم من کم می‌شود و حالا زندگی من تباه شد. زندگی حیوان و معتاد یکی است. برای یک زن زندگی در زیارتگاه‌ها سخت است.»
سمیه بار سوم است که به مرکز درمان معتادان آورده می‌شود. او اما میگوید تا زمانی‌که سرپناه نداشته باشد، آوردن‌اش به این مرکز هیچی سودی در پی نخواهد داشت: «دفعه قبلی که مواد مخدر ترک کردم، هفت شب مواد مخدر نکشیدم و وقتی که پیش معتادان دیگر باشی، مجبور می‌شوی که مواد استفاده کنی و من هم مواد استفاده کردم.»
طرح پیش‌گیری از شیوع کرونا در میان معتادان و جمع‌آوری آنان از سطح شهر در حالی روی دست گرفته می‌شود که هم خود این افراد به‌دلیل بیماری اعتیاد در معرض تهدید جدی کرونا قرار دارند و هم گشت‌وگذارشان در سطح شهر خطر انتقال این بیماری را به دیگران افزایش می‌دهد. افراد معتاد هیچ اطلاعی در مورد این ویروس ندارند.
کودکان معتاد به مواد مخدر نیز برای جلوگیری از شیوع بیش‌تر کرونا از شهر هرات جمع‌آوری می‌شوند. زمری حصین، مسئول کاهش تقاضای مواد مخدر ریاست صحت عامه هرات میگوید که از ۳۵۰ بستر برای ترک معتادان در هرات، ۸۰ بستر برای زنان و کودکان اختصاص داده شده است: «ما نهایت تلاش خود را می‌کنیم که جلو شیوع کرونا در میان معتادان به مواد مخدر را بگیریم. زنان و کودکان معتاد به مواد مخدر را از سطح شهر جمع‌آوری می‌کنیم، تا آنان از مبتلاشدن به کرونا در امان باشند.»
کودکان معتاد در مراکز ترک اعتیاد مشوره و آموزش داده می‌شوند، تا پس از درمان، دوباره به استفاده از مواد مخدر روی نیاورند. اما نگرانی این است که دسترسی آسان به مواد مخدر و زندگی‌کردن کودکان معتاد در محیط‌‍‌های که مواد مخدر در گردش است، کودکان را دوباره به اعتیاد می‌کشاند.
نگرانی مردم از چیست؟
باشندگان هرات از گشت‌وگذار معتادان در هنگام اوج‌گیری شیوع کرونا در سطح شهر نگران هستند و هراس دارند که گشت‌وگذار آزادانه معتادان باعث انتقال ویروس کرونا به مردم یا به خودشان نشوند. شماری از معتادان مواد مخدر مخصوصا زنان و کودکان به تکد‌ی‌گری مصروف هستند و بدون رعایت نکات صحی به هر کسی نزدیک می‌شوند یا در هر خانه‌ای را می‌کویند.
وحید خطیبی، یک تن از باشندگان هرات از حکومت می‌خواهد که در قسمت جمع‌آوری معتادان از سطح شهر اقدام کند تا جلو بروز فاجعه انسانی به‌دلیل شیوع کرونا گرفته شود: «در هر قسمتی از شهر هرات معتادان به چشم می‌خورند. من نگران هستم که معتادان ویروس کرونا را به مردم انتقال دهند. حکومت ما هم توجه به جمع‌آوری و درمان معتادان ندارد. همین قسم که معتادها از چشم فامیل خود افتاده‌اند، از چشم حکومت افتاده‌اند و هیچ کس توجهی به آن‌ها نمی‌کند.»
فرشاد فتاحی، یکی دیگر از باشندگان هرات از بی‌پروایی حکومت مبنی بر جمع‌آوری معتادان انتقاد می‌کند و دلهره و هراس دارد که ویروس کرونا از طریق این قشر به دیگران منتقل نشود: «برخی از معتادان مصروف گدایی هستند و آنان نزدیک ما می‌آیند و شاید ویروس کرونا به ما منتقل کنند. این وظیفه حکومت است تا این معتادان را جمع‌آوری کند.»
شورای ولایتی هرات نیز از مسئولان صحی می‌خواهد که هر چی سریع‌تر برنامه‌ای برای معتادان مواد مخدر روی دست بگیرند تا از خطر انتقال ویروس کرونا توسط این قشر به مردم جلوگیری شود.
سردار بهادری، عضو شورای ولایتی هرات به روزنامه اطلاعات روز میگوید که اقدامات حکومت در راستای جمع‌آوری معتادان مواد مخدر موثریت چندانی نداشته است: «جمع‌آوری ۲۰۰ معتاد از داخل شهر هرات خیلی آمار کمی است و جمع‌آوری این شمار از معتادان دردی را دوا نمی‌کند و ما همچنان نگرانیم که کرونا در میان معتادان شیوع کند.»
برگشت دوباره به اعتیاد
آمار ریاست صحت عامه هرات نشان می‌دهد که سالانه بیش از دو هزار تن در مراکز ترک و درمان معتادان مواد مخدر این ولایت صحت‌یاب می‌شوند، اما بررسی نهادهای مسئول نشان می‌دهد که شمار زیادی از این افراد دوباره به استفاده مواد مخدر روی می‌آورند.
مسئولان صحی هرات می‌گویند که در خوش‌بینانه‌ترین حالت حدودا ۳۵ سال زمان می‌برد که تمامی معتادان مواد مخدر در هرات درمان شوند و این افراد دوباره به استفاده از مواد مخدر روی نیاورند.
زمری حصین، مسئول کاهش تقاضای مواد مخدر صحت عامه هرات میگوید که باید مرکز نگهداری ۵۰۰ بستر برای درمان و مراقبت معتادان ایجاد شود و این افراد پس از درمان باید آموز فن و حرفه داده شود.
در کنار بیکاری، دسترسی آسان به مواد مخدر یکی از دلایل است که دوباره افراد درمان‌شده به اعتیاد روی می‌آورند. آقای حصین میگوید، پس از درمان باید به افراد صحت‌یاب‌شده فن و حرفه آموزش داده شود.
برای بسیاری از هراتیان پرسش این است که چرا نیروهای امنیتی و کشفی قادر به بازداشت خرده‌فروشان مواد مخدر در سطح شهر نیستند. حتا در نزدیکی ساختمان فرماندهی پولیس هرات نیز معتادان حضور دارند.
توریالی طاهری، معاون شورای ولایتی هرات به روزنامه اطلاعات روز میگوید که پولیس توانایی ردیابی خرده‌فروشان را دارد، اما کاری در این بخش انجام نمی‌دهد: «اکثریت معتادان مواد مخدر می‌گفتند که آن‌ها به پولیس پول می‌دهند. پولیس پول می‌گیرد، فاجعه است و به‌جای این‌که معتاد تداوی می‌کنیم، باید جلو پولیس بگیریم.»
اما مقام‌ها در فرماندهی پولیس هرات، همکاری نیروهای پولیس با خرده‌فروشان مواد مخدر را رد می‌کنند. عبدالاحد ولی‌زاده، سخن‌گوی پولیس هرات به اطلاعات روز میگوید که با عاملان قاچاق و فروش مواد مخدر برخورد جدی صورت می‌گیرد.