همزمان با شیوع ویروس کرونا و افزایش بیماری‌های فصلی در افغانستان، شماری زیادی شهروندان از کم‌شدن و مشکلات در روند عرضه خدمات صحی شکایت دارند. شهروندان می‌گویند که با شیوع ویروس کرونا در کشور، عرضه خدمات عادی طبی نیز به‌صورت چشم‌گیری کاهش یافته است. نگرانی مردم از این است که شماری از داکتران به‌دلیل ترس از ابتلا به کرونا دست از کار و خدمات صحی کشیده‌اند.
هرچند وزارت صحت عامه محدودیت دسترسی شهروندان به خدمات صحی را رد می‌کند، اما ریاست صحت عامه کابل میگوید دسترسی مردم به علت شیوع ویروس کرونا به خدمات صحی محدود و دشوار شده است.
زهره 24 سال دارد و میگوید که همه‌ساله به‌دلیل تغییرات فصلی دچار حساسیت می‌شود و حساسیتش با گرم‌شدن هوا شدت می‌یابد. او امسال نیز با گرم‌شدن هوا دچار حساسیت شدید شده است، اما داکتران برای او دارو نداده و گفته‌اند که او مبتلا به کرونا است.
زهره میگوید: «حساسیت من شدید است. تا حال هیچ گاهی بدون دارو حساسیتم خوب نشده، اما امسال داکتران برایم دارو نمی‌دهند و می‌گویند کرونا دارم.»
فاطمه نیز چندی پیش مثل زهره با این اتفاق روبه‌رو شده است. او روز سه‌شنبه (13 جوزا) درحالی‌که در یک مطب شخصی منتظر نوبت پزشکش بود، گفت که مبتلا به محرقه است: «یک ماه می‌شود که دچار کسالت شدم. پیش هر داکتر که رفتم برایم گفتند که کرونا دارم و رخصت کردند. این‌جا آمدم می‌گویند محرقه‌ات پیشرفت کرده است، باید وقت درمان می‌شدی.»
نماینده‌های مردم در مجلس نیز می‌گویند که در سراسر کشور، شهروندان از نبود خدمات صحی رنج می‌برند. داکتر یاربازخان حمیدی، نماینده‌ی مردم در مجلس میگوید که دسترسی مردم به خدمات طبی به‌شدت کم است: «عرضه خدمات طبی کم است. حتا برای درمان بیماران کووید 19.»
روح‌الله خان‌زاده، دیگر نماینده‌ی مردم در مجلس نیز میگوید که با افزایش افراد مبتلا به ویروس کرونا، سایر مریضی‌ها نیز افزایش یافته است، اما درمان نمی‌شود: «آمار افراد مبتلا به کرونا در کشور دقیق نیست. در کنار آن سایر بیماری‌ها نیز شیوع کرده است و اما به مردم در سراسر افغانستان به‌ویژه در ولایت‌ها تنها پرستامول برای درمان داده می‌شود.»
به گفته‌ی آقای خان‌زاده در شفاخانه‌های ولایتی داکتران حضور ندارند و از همین رو به مردم تنها پرستامول به‌عنوان دارو تجویز می‌شود: «در شفاخانه‌ها داکتر نیست و تنها نوکروالان است که چیزی را نمی‌دانند. آن‌ها به همه در ولایت‌ها تنها پرستامول تجویز می‌کنند.»
«خدمات کم نشده، مراجعه مردم کاهش یافته است»
مسئولان در وزارت صحت عامه می‌گویند که عرضه خدمات صحی کم نشده، اما میزان مراجعه مردم به شفاخانه‌ها به‌دلیل ترس از کرونا کم‌تر شده است.
وحید‌الله مایار، سخن‌گوی وزارت صحت عامه میگوید که عرضه‌ی خدمات طبی در شفاخانه‌های دولتی و خصوصی به‌شکل عادی آن جریان دارد و پرسونل صحی کم نشده است: «با وضع محدودیت گشت‌وگذار برای مقابله با ویروس کرونا، افرادی که مریضی‌های عادی دارند، کم‌تر به شفاخانه‌ها مراجعه می‌کنند.» آقای مایار همچنان اضافه می‌کند که، تداوی بیماران عاجل به‌شکل گذشته جریان دارد.
اما یکی از شفاخانه‌های خصوصی با داشتن بیش از 55 پرسونل صحی تا پیش از شیوع کرونا از شفاخانه‌های مزدحم کابل بود، اما اکنون به‌دلیل نبود داکتر شمار اندک مریضان را درمان می‌کند. شمار پرسونل صحی این شفاخانه از 55 نفر به کم‌تر از 20 نفر رسیده است. یکی از داکتران این شفاخانه که نخواست نامی از او گرفته شود، به روزنامه اطلاعات روز گفت که شماری از داکتران شفاخانه به‌دلیل ترس از مبتلا شدن به ویروس کرونا رخصت گرفته‌اند.
داکتر اسدالله عصمت، رییس شفاخانه انتانی کابل نیز میگوید که با شیوع کرونا در کشور، در این شفاخانه تنها مریضان عاجل انتانی پذیرفته می‌شود.
به گفته‌ی مسئولان، رسیدگی به صحت طفل و مادر، بیماری‌های قلبی و اپندکس نزد سکتور صحت در اولویت قرار دارند.
چند روز پیش وحید مجروح، معین عرضه خدمات صحی وزارت صحت عامه گفته بود که کرونا نباید تمرکز را از روی عرضه خدمات صحی منحرف کند. معین عرضه خدمات صحی وزارت صحت عامه همچنان در یک نشست خبری در کابل گفته که پس از این نباید تمام توجه روی ویروس کرونا متمرکز شود، بلکه در کنار کرونا، سایر مریضی‌ها نیز تحت عرضه خدمات صحی قرار بگیرد.
براساس آمار وزارت صحت افغانستان، در حال حاضر 1093 مرکز صحی فرعی، 878 مرکز صحی اساسی، 438 مرکز صحی جامع، 88 شفاخانه ولسوالی، 302 تیم سیار صحی، 791 سایر انواع مراکز صحی، 27 شفاخانه ولایتی، 29 شفاخانه اختصاصی ملی، 9 شفاخانه حوزوی و 528 مرکز صحی خصوصی در سراسر کشور فعال‌اند.
در این مراکز صحی 32 هزار و 656 کارمند صحی به مردم خدمات صحی ارایه می‌کنند. از این جمع، 1363 کارمند صحی، 4035 قابله، 1246 تکنیشن لابراتوار، 2459 داکتر MD، 1415 داکتر متخصص، 282 فارمست، 397 تکنیشن فارمسی، 10 هزار و 915 کارمند حمایتی، 3478 واکسیناتور، 122 معاون پرستار و 6944 پرستارند.
چرا عرضه خدمات صحی کم‌تر شده است؟
طبق معلومات وزارت صحت عامه، در حال حاضر نزدیک به 90 درصد مردم نظر به فاصله مکانی به خدمات صحی دسترسی دارند و شیوع کرونا روی ارایه خدمات عادی صحی اثر نگذاشته است، اما شماری از ریاست‌های صحت عامه در ولایت این گفته‌ها را رد می‌کنند.
داکتر خوشحال نبی‌زاده، رییس صحت عامه ولایت کابل تأیید می‌کند که خدمات طبی به‌دلیل شیوع کرونا در افغانستان متأثر شده است. آقای نبی‌زاده میگوید که با شیوع کرونا عرضه خدمات طبی حتا در کابل کاهش یافته است. او در صحبت با روزنامه اطلاعات روز میگوید: «اکنون توجه سکتور صحت بر مهار ویروس کرونا است. از همین رو عرضه خدمات برای سایر بیمارها کم‌تر شده است.»
داکتر نبی‌زاده با آن‌که آمار ارایه نمی‌کند، اما میگوید که عرضه خدمات صحی عادی توجه زیاد برای کمک به افراد مبتلا به ویروس کرونا است و بیماری‌های دیگر در اولویت نیست: شماری از کادر پزشکی به کرونا مبتلا شده‌اند و عملا کار نمی‌توانند؛ شفت کاری کارمندان موجود سکتور صحت کم‌تر از گذشته شده و آنان نمی‌توانند مریض زیادتر بپذیرند؛ شمار زیادی از داکتران به‌دلیل بیماربودن (شکر، فشارخون، امراض قلبی و امراض کلیه) و تعدادی از داکتران زن نیز به‌دلیل حامله‌بودن رخصت شده‌اند؛ روند پذیرش و درمان مریضان در شفاخانه‌ها به‌دلیل رعایت نکات بهداشتی کُندتر از گذشته شده است؛ داکتران به‌دلیل حفظ جان و رعایت فاصله‌ی اجتماعی به درستی مریض را تشخیص نمی‌کنند؛ داکتران به‌دلیل وضع محدودیت گشت‌وگذار به‌موقع به وظیفه‌ی‌شان نمی‌رسند و مردم به‌دلیل قرنطینه‌شدن نمی‌توانند برای دریافت خدمات مراجعه کنند.
داکتر نبی‌زاده اضافه می‌کند به‌دلیل مصروف‌شدن بخشی از داکتران برای رسیدگی به افراد مبتلا به ویروس کرونا، کادر پزشکی برای رسیدگی به دیگر مریضان کم‌تر شده و این سبب شده است که در حال حاضر در تمام شفاخانه‌ها تنها مریضان عاجل به‌گونه‌ی گزینشی درمان شود: «تمامی پرسونل که برای مقابله با کرونا کار می‌کنند، پیش از این به درمان سایر بیماری‌ها در شفاخانه‌ها مصروف بودند و اکنون جای‌شان خالی است.»
مسئولان وزارت صحت عامه، آماری از کادر پزشکی را که برای کمک به افراد مبتلا به کرونا گماشته شده‌اند به‌دست نمی‌دهند، اما می‌گویند که تا کنون 871 کارمند صحی به ویروس کرونا مبتلا شده و 12 کارمند صحی دیگر نیز جان‌شان را به اثر ابتلا به ویروس کرونا از دست داده‌اند.
براساس آمار رسمی وزارت صحت عامه، تا کنون شمار مبتلایان به ویروس کرونا در کشور به 20 هزار و 342 نفر افزایش یافته است. کابل، هرات، بلخ، قندهار، ننگرهار و پکتیا بیش‌ترین افراد مبتلا به کرونا را دارند.
براساس معلومات وزارت صحت عامه، شمار بهبودیافتگان به یک‌هزار و 875 نفر و شمار فوتی‌های نیز به 357 نفر رسیده است.