با شیوع ویروس کووید 19 در ولایت هرات، میزان استفاده و آلودگی آبهای زیرزمینی به پیمانه‌ی زیادی افزایش یافته است. آمار مسئولان در ریاست آب‌رسانی زون غرب کشور نشان می‌دهد که حدودا 25 درصد استفاده از آبهای زیرزمینی افزایش یافته است.
راتب حمیم، رییس آب‌رسانی زون غرب کشور به روزنامه اطلاعات روز میگوید قرار بود که در سال جاری 18 میلیون متر مکعب آب، این اداره به باشندگان هرات توزیع کند، اما مصرف مردم زیاد شده است.
او می‌افزاید که اغلب هراتیان در کنار داشتن نل شهری، با حفرکردن چاه‌های زیرزمینی به استخراج بی‌رویه‌ی آبهای زیرزمینی اقدام می‌کنند و باعث هدر رفتن میلیون‌ها متر مکعب آب می‌شوند.
قیمت هر متر مکعب آب شهری، 25 افغانی است و به همین خاطر، اغلب باشندگان هرات، از آب شهری تنها برای نوشیدن استفاده می‌کنند و در شست‌وشو و دیگر موارد ضروری از آبهای زیرزمینی استفاده می‌کنند.
مسئولان در ریاست آب‌رسانی زون غرب کشور پیش‌بینی می‌کنند که با تداوم شیوع کرونا، امسال دست‌کم 30 درصد استفاده از آبهای زیر زمینی به تناسب سال قبل افزایش خواهد یافت.
این مسئولان می‌افزایند که هم اکنون در بخش توزیع آب شهری در هرات به مشکل مواجه شده‌اند و در تلاش ایجاد چندین چاه برای تأمین آب هستند.
حدود 55 درصد از آبهای شهری هرات از 10 منبع در روستای نوین ولسوالی انجیل و 45 درصد دیگر از 14 منبع دیگر آبی در قسمتهای مختلف شهر هرات تأمین می‌شود.
راتب حمیم، رییس آب‌رسانی زون غرب کشور میگوید که در منطقه سرک 64 متره طی ده سال اخیر 25 متر سطح آبهای زیرزمینی کاهش یافته است و در قسمتهای جنوب شهر هرات نزدیک کاربار میزان آلودگی آب زیاد است.
بحران آلودگی آبهای زیر زمینی
آمار ریاست آب‌رسانی زون غرب کشور نشان می‌دهد که حد اوسط هفت متر سطح آبهای زیرزمینی در هرات به تناسب پنج سال گذشته کاهش یافته است.
یکی از عامل‌های اصلی آلودگی آبهای زیرزمینی، جذب فاضلاب شهری در زمین و یکجاشدن با آبهای زیرزمینی است.
راتب حمیم، رییس آب‌رسانی زون غرب کشور میگوید: «متأسفانه 81 درصد فاضلاب شهری جذب زمین می‌شود و آبهای زیرزمینی را آلوده می‌کند و باید هم‌شهریان ما چاه‌های جذبی برای آب فاضلاب حفر نمی‌کردند، تا آبهای زیر زمینی آلوده نمی‌شد.»
در هرات بیش‌تر ساختمان‌ها غیرمعیاری ساخته شده است و بارها بر شهرداری هرات انتقاد شده است که از روند ساخت ساختمان‌های غیرمعیاری جلوگیری نکرده است.
غلام‌حضرت مشفق، شهردار هرات در صحبت با روزنامه اطلاعات روز، اما تأکید دارد که طی یک سال گذشته تلاش کرده‌اند که از روند ساخت ساختمان‌های غیرمعیاری جلوگیری کنند.
نصیراحمد فضلی، رییس محیط زیست هرات در گفت‌وگو با روزنامه اطلاعات روز میگوید که جذب فاضلاب به آبهای زیرزمینی، تهدیدی برای صحت هراتیان است.
نبود کانالیزاسیون برای فاضلاب شهری، یکی دیگر از عوال آلودگی آبهای زیرزمینی شمرده می‌شود.
کاهش عواید آب‌رسانی هرات
در ماه‌های حوت، حمل، ثور اداره آب‌رسانی هرات نتوانسته‌است که عواید خود را از مشترکان آب در هرات به‌دلیل شیوع کرونا و افزایش فقر جمع آوری کند.
اداره آب‌رسانی زون غرب، بودجه برای توسعه خدمات آب‌رسانی از حکومت دریافت نمی‌کند و از عواید جمع‌آوری‌شده، باید برنامه‌های انکشافی آب‌رسانی را عملی کند، اما وقتی که عاید حصول نشود، از راه‌اندازی پروژه‌های جدید هم خبری نیست.
رییس آب‌رسانی زون غرب کشور میگوید که پیش‌بینی شده بود که در سال 1399 دست‌کم 60 میلیون افغانی در بخش ایجاد منابع جدید آبهای زیرزمینی و گسترش سیستم آب‌رسانی در هرات هزینه شود، اما این برنامه امسال عملی نخواهد شد.
اداره آب‌رسانی باید هر ربع از سال، 20 میلیون افغانی پول برق به هرات – برشنا پرداخت کند. هر کیلو وات برق برشنا به آب‌رسانی به 12.5 افغانی به فروش می‌رساند.
یکی از دلایلی که عواید آب‌رسانی هرات جمع‌آوری نشده، ترس مشترکان از ابتلا به کووید 19 در صف‌های طولانی بانک برای پرداخت پول صرفیه آب است.
با عمیق‌تر شدن بحران کرونا، آب‌رسانی هرات هم بالای مشترکان آب فشار وارد نکرده تا پول صرفیه را پرداخت کنند.
چالش تغذیه آب‌ها
طی دو سال اخیر میزان بارندگی در هرات پس از چند سال خشک‌سالی افزایش یافته است ولی یک قسمت کمی از آب باران در شهر هرات جذب زمین شده و به تغذیه آبهای زیرزرمینی در سطح شهر کمک نکرده است.
در سطح شهر هرات آبهای باران به کانال‌ها سرازیر شده و جذب زمین نشده است.
در گذشته‌ها که خانه‌های هراتیان باغچه داشت، آب باران از طریق این باغچه‌ها جذب زمین می‌شد، اما مسئولان در آب‌رسانی هرات می‌گویند که حالا کم‌تر آب باران از طریق باغچه‌ها جذب زمین می‌شود.
در کنار مدیریت آبهای باران، ساخت بندهای آبی نیز در تغذیه آبهای زیرزمینی و جلوگیری از آلودگی این آب‌ها موثر واقع می‌شود. مسئولان در حوزه دریایی هریرود – مرغاب به روزنامه اطلاعات روز گفته‌اند که سطح آبهای زیرزمینی در اطراف بند سلما در ولسوالی چشت افزایش یافته است.
هم‌اکنون کار بند پاشدان، دومین بند بزرگ آبی هرات در ولسوالی کرخ در حال ساخت است. جیلانی فرهاد، سخن‌گوی والی هرات به روزنامه اطلاعات روز گفت که کار ساخت این بند بیش از 40 درصد پیش رفته است.
نصیراحمد فضلی، رییس محیط زیست هرات میگوید که ساخت بند پاشدان افزون بر گسترش فضای سبز در هرات، باعث بلند رفتن سطح آبهای زیرزمینی خواهد شد.
حکومت افغانستان در تلاش مدیریت آبهای جاری است. هم اکنون یک قسمت زیادی از آبهای روان در هرات به کشورهای ایران و ترکمنستان سرازیر می‌شود.
هفته گذشته بند آب‌گردان کوچک در روستای موسوم به «چشمه خوانی» ولسوالی گذره هرات آغاز شد.
نور احمد حیدری، عضو شورای ولایتی هرات به روزنامه اطلاعات روز میگوید که ساخت بندهای آبی بزرگ و کوچک و مدیریت آبهای روان، در راستای جلوگیری از کاهش آبهای زیرزمینی در هرات موثر تمام می‌شود.
او می‌افزاید: «باید بزرگان حکومتی ما برنامه برای مدیریت آبهای روان و سیلاب‌ها روی دست بگیرند. ایجاد بندهای آب‌گردان باعث حفظ آب‌ها و تغذیه آبهای زیرزمینی می‌شود. ما از حکومت می‌خواهیم که کار بند پاشدان هم تسریع کند.»
آمار مبتلایان به کووید 19 در هرات روز به روز افزایش پیدا می‌کند. تا روز چهارشنبه، 21 جوزا، بیش از 4100 مورد مثبت در این ولایت به ثبت رسیده است.
استفاده درست از آب آشامیدنی آگاهی‌دهی شود
ریاست آب‌رسانی زون غرب کشور از مسئولان صحی می‌خواهد که در بخش استفاده درست و جلوگیری از ضایع‌شدن آبهای زیرزمینی آگاهی‌دهی درست کنند.
این ریاست میگوید که حد اوسط هر فرد برای شستن دستان خود در دوران بحران کرونا روزانه بیش از دو لیتر آب استفاده می‌کند.
استفاده از آبهای زیرزمینی در آبیاری زمین‌های زراعتی، نیز باعث کاهش سطح آب شده است. بارها مسئولان محیط زیست خواستار عدم استفاده از آبهای زیرزمینی شده‌اند و بر ایجاد بندهای آبی بزرگ، کوچک و ساخت کانال‌های آب تاکید کرده‌اند.