جنجالهای انتخاباتی جدیتر شده و با گذشت هر روز، ابعاد و زوایای تازهای بهخود میگیرد. به نظر میرسد که کشور آبستن یک تحول خطرناک است. تیم اصلاحات و همگرایی که به نتیجهی انتخابات اعتراض دارد، روابط خود را با نهادهای انتخاباتی قطع کرده و گفته است که به دولت افغانستان و نهادهای انتخاباتی اعتمادی ندارد. هواداران و متحدان سیاسی هردو تیم انتخاباتی از همین اکنون به مانورهای قدرت دست زده و هرکدام تهدید میکنند که گوشههای افغانستان را ناامن میکنند. به نظر میرسد اکنون مدیریت بحران و ایجاد تفاهم میان دو تیم از اختیار دولت افغانستان و نهادهای انتخاباتی خارج شده است. هرچند هنوز دو تیم انتخاباتی به جادهها و کوچهها نیامدهاند، اما از همین اکنون برخوردها و تنشهای مسلحانه میان هواداران و متحدان سیاسی دو تیم در نقاط مختلف کشور صورت گرفته و تلفاتی در پی آورده است. دو روز پیش شرق کابل گواه برخورد نظامی طرفداران تیم انتخاباتی داکتر عبدالله و اشرف غنی احمدزی بود و روز گذشته نیز در ولایت بلخ بر کاروان جمعه خان همدرد، والی پکتیا و از متحدان اصلی اشرف غنی احمدزی حملهی مسلحانه صورت گرفت. هرچند که به گونهی رسمی تأیید نشده که این برخوردها میان دو تیم انتخاباتی صورت گرفته باشند، ولی عملا دلیل این برخوردها جنجالهای انتخاباتی بوده و احتمال وقوع چنین رویدادهایی بیشتر از هر وقت دیگر شده است.
مشکل اصلی این است که دستهی اصلاحات و همگرایی از نهادهای انتخاباتی و حکومت افغانستان سلب اعتماد کرده و این زمینهی تمام تفاهمها و سازشهای داخلی را از بین برده است. این دسته عملا تمام پلهای ارتباطی با این نهادها و حکومت افغانستان را از بین برده و کار را برای مدیریت این بحران سختتر کرده است. کمسیونهای انتخاباتی اگر هرچند شفاف، دقیق و عادلانه رفتار هم کنند، از سوی تیم اصلاحات و همگرایی پذیرفته نمیشود و ذهنیت منفی که از این نهادها در ذهن مردم خلق کرده، دیگر بهراحتی قابل ترمیم نیست. در حال حاضر تنها یوناما و میانجیگران بینالمللی قادر به حل این بحران است. سازمان ملل متحد و دیگر بازیگران بینالمللی مورد اعتماد هردو تیم باید دست به عمل شده و با میانجیگری میان تیمهای انتخاباتی و دولت این مشکل را حل کنند. دکتر عبدالله عبدالله، نامزد معترض به نتیجهی انتخابات پیشنهاد کرده است که سازمان ملل متحد باید میانجیگری کند. رییس جمهور کرزی نیز از این تقاضا استقبال کرده و گفته است که سازمان ملل متحد و هر نهاد خارجیای دیگر که مورد اعتماد دوطرف باشد، باید در این قضیه مداخله کند.
سازمان ملل متحد و دیگر نهادهای خارجی بینالمللی میتوانند نقش مؤثری را در حل این بحران ایفا کنند. این نهادها مورد اعتماد تمام طرفهای داخلی اند و در صورت پادرمیانی، میتوانند قناعت هردو طرف را حاصل کرده و نتیجه را برای هردو طرف قابل قبول بسازد. البته هرچند در حال حاضر اعتماد کاری میان حکومت، نهادهای انتخاباتی و دستهی انتخاباتی اصلاحات و همگرایی از بین رفته، اما نباید نقش حکومت و نهادهای انتخاباتی را در این قضیه مختومه اعلان کنیم. اعتماد خدشهدار شده میان داکتر عبدالله و نهادهای انتخاباتی قابل ترمیم بوده و سازمان ملل متحد و دیگر نهادهای خارجی قابل اعتبار میتوانند برای ترمیم این رابطه و بازگرداندن روند عادی روند انتخابات از طریق مراجع اصلی و قانونی آن تلاش کنند.
موضوع مهم دیگر این است که نباید حرکتهای مردمی و اعتراضات مدنی مردم برای مطالبات سیاسی آنها در خصوص انتخابات مورد سوء استفادههای سیاسی قرار گیرد. بدون تردید، جنجالهای انتخابات ریاست جمهوری حرکتها و اعتراضات مردمی را در پی خواهند آورد و رهبران دو تیم از احساسات مردم برای بیان مطالبات سیاسی خود در قالب تظاهراتها و راهپیماییها بهره خواهد جست؛ اما نباید این اعتراضات مورد استفادهجوییهای سیاسی داخلی و خارجی قرار گیرد. با ایجاد این حرکتها ممکن است دستهای داخلی و خارجی زیادی فعال شوند. عناصر و شبکههای داخلی که خواهان ایجاد بیثباتی و هرجومرج در کشور هستند، از این فرصت استفاده میکنند و تلاش میکنند کشور را به سمت بیثباتی سوق دهند. همینگونه کشوهای بیرونی و سازمانهای استخباراتی از احساسات و موج حرکتهای مردمی سوء استفاده خواهند کرد و این امواج را در مسیر منافع خود قرار خواهند داد.