پس از رهایی پنجهزار زندانی طالبان از زندانهای حکومت افغانستان، گزارشهایی از برگشت بیش از نصف آنان به میدان جنگ منتشر شد و همچنان مقامهای افغان بهطور رسمی از برگشت آنان به میدان جنگ سخن گفتند. بهتازگی عبدالله عبدالله، رییس شورای عالی مصالحه نیز برگشت شماری از زندانیان طالب به میدان جنگ را تأیید کرده است. حدود دو ماه قبل اسدالله خالد، سرپرست وزارت دفاع ملی هم گفت که شماری از زندانیانِ رهاشده دوباره اسلحه گرفتهاند و در برابر نیروهای افغان میجنگند.
این در حالی است که پیش از رهایی زندانیان طالب، حکومت گفته بود از آنان تضمین گرفته که دوباره به فعالیتهای جنگی برنگردند. اما دفتر مطبوعاتی ریاستجمهوری افغانستان در پاسخ به این پرسش روزنامه اطلاعات روز که چه تضمینی از زندانیان رهاشده گرفته تا آنان به جنگ برنگردند، پاسخی ارائه نکرد.
عبدالستار حسینی عضو کمیسیون امور امنیت داخلی مجلس نمایندگان در صحبت با روزنامه اطلاعات روز میگوید که در کار رهایی زندانیان طالبان، با پارلمان و نمایندگان مجلس مشوره نشده است. او اضافه کرد که حکومت در مورد تضمینی که از زندانیان گرفته هم هیچ توضیحی به نمایندگان مردم نداده است.
با این همه سید اکبر آغا از اعضای پیشین طالبان که فعلا در کابل زندگی میکند، میگوید اطلاعات او نشان میدهد رییس کمیسیون زندانهای طالبان به زندانیان آزادهشده دستور داده است که اسلحه نگیرند و به زندگی عادیشان برگردند. او به روزنامه اطلاعات روز گفت ممکن زندانیان آزادشده پیش همرزمان سابقشان در جبهه رفته باشند، اما این به آن معنی نیست که آنان جنگ علیه نیروهای دولتی را از سر گرفتهاند: «طبعا زندانیهای آزادشده در میان جنگجویان برحال طالب دوست و رفیق داشته و رفته از آنان احوال بگیرد. لیکن رییس کمیسیون زندانهای طالبان به زندانیهای آزاد شده دستور داده که به میدان جنگ برنگردند.»
این عضو پیشین طالبان در حالی برگشتن شماری از زندانیهای آزادشدهی طالبان به میدان جنگ را رد میکند که بهتازگی عبدالله عبدالله، رییس شورای عالی مصالحه از برگشت شماری از زندانیهای رهاشده به میدان جنگ سخن گفته است. آقای عبدالله روز سهشنبهی هفتهی گذشته در کنفرانس ویدویی با شورای روابط خارجی وزارت خارجه ایالات متحدهی امریکا گفت: «صادقانه بگویم، منبعی ندارم که درصدی مشخصی از برگشت زندانیان رهاشده به میدان جنگ را تأیید کند، اما میدانم که شماری از آنان به میدان جنگ برگشتهاند. این خلاف توافقی است که آنان کرده بودند. اما همچنان گفته میتوانم که اکثر آنان به میدان جنگ برنگشتهاند.»
پیشتر مجله فارین پالیسی تحقیقی را منتشر کرد که نشان میداد حدود 60 درصد از زندانیان رهاشده دوباره به میدان جنگ برگشتهاند. براساس یک تحقیق دانشگاه کویین که حدود سه هفته پیش از مجله فارین پالیسی منتشر شد، 60 درصد زندانیان طالب پس از رهایی، میدان جنگ برگشته و شماری از آنان بهعنوان فرماندهان نظامی و ولسوالیهای نامنهاد طالبان گماشته شدهاند. فارین پالیسی این تحقیق را پیش از آنکه خود دانشگاه بهصورت رسمی منتشر کند، نشر کرد.
این تحقیق نشان میدهد که از میان 108 زندانی پیشین طالبان که در این تحقیق با آنان گفتوگو شده، 68 درصد آنان گفتهاند که دوباره اسلحه گرفته و علیه نیروهای امنیتی و دفاعی افغان میجنگند.
بر بنیاد این تحقیق، تنها هشت درصد از زندانیان آزادشده که میخواستند دوباره به میدان جنگ برگردند با مخالفت خانوادههایشان روبهرو شده و به این ترتیب از این کار صرف نظر کردهاند.
همچنان این تحقیق نشان میدهد که ۲۴ تا ۲۷ درصد زندانیان آزادشده هم به دلایل مختلف قصد ندارند دوباره به میدانهای جنگ برگردند.
طالبان دربارهی برگشت زندانیانش به میدان جنگ هنوز بهصورت رسمی اظهار نظر نکرده است. خبرنگار اطلاعات روز در دوحه تلاش کرد، در این مورد دیدگاه طالبان را بگیرد، اما طالبان در این مورد نمیخواهند صحبت کنند.
تقویت صفوف طالبان
پس از رهایی زندانیان و آغاز گفتوگوهای بینالافغانی، حملات طالبان نیز افزایش یافته است. وزارت دفاع بارها گفته است که برخلاف توقع، حملات طالبان همچنان در بالاترین سطح قرار دارد.
آگاهان نظامی معتقدند که برگشت بیش از نیم زندانیان رهاشده، از آن رو که جنگ طالبان چریکی است، صفوف این گروه را بهصورت قابل توجه تقویت کرده است.
عتیقالله امرخیل، آگاه امور نظامی معتقد است از آنرو که جنگ طالبان خاصیت چریکی دارد، پیوستن بیش از نصف زندانیان آزادشده دوباره به میدان جنگ صفوف این گروه را بهگونهی قابل توجه تقویت کرده است: «یکی از خاصیتهای جنگ چریکی این است که با نیرو کم، عملیاتهای مهم و بزرگ انجام میدهند.»
عبدالستار حسینی هم که خود در حوزه نظامی تحصیل کرده میگوید که برگشتن بیش از نصف زندانیان طالب به میدان جنگ که جنگجویان آموزشدیده و باتجربهاند، صفوف جنگی طالبان را بهشدت تقویت کرده است.
به گفتهی او در حال حاضر در 14 ولایت و 33 ولسوالی حملات تعرضی شدید طالبان بر نیروهای امنیتی و دفاع افغان جریان دارد: «در روز چهارشنبه این هفته حدود 70 نظامی افغان در حملات طالبان کشته شدهاند.»
براساس گزارشی که وزارت خارجه امریکا به سنای این کشور ارائه کرده بود، شمار جنگجویان طالبان در افغانستان به حدود 60 هزار نفر میرسد. همچنان گزارشهای دیگر وجود دارد دارد که نشان میدهد طالبان حدود 90 هزار جنگجوی فصلی نیز دارد؛ یعنی آنان در زمان مشخصی به فعالیتهای جنگی روی میآورند.
براساس توافقنامهی امریکا و طالبان، آزادی پنجهزار زندانی طالبان از زندانهای دولت افغانستان، پیششرط آغاز گفتوگوهای بینالافغانی بود.
ابتدا دولت افغانستان در برابر آزادی این زندانیان از خود مقاومت نشان داد، اما بعدها با فشار جامعه جهانی و امریکا، دولت روند آزادی زندانیان طالب را تسریع کرد. حتا 400 زندانی خطرناک این گروه هم رها شدند. سرانجام پس از آزادی تمامی پنجهزار زندانی طالبان گفتوگوهای بینالافغانی آغاز شد.
با آنکه نزدیک به دو هفته از افتتاح مذاکرات بینالافغانی میگذرد، این روند پیشرفت قابل توجهی نداشته است. هنوز هیأتهای دو طرف روی اصول مذاکره به توافق نرسیدهاند.
نگرانی از برگشت شماری از زندانیهای رهاشدهی طالبان به میدان جنگ و تشدید خشونتها پس از شروع مذاکرات بینالافغانی، خوشبینیها به ختم جنگ و دستیابی به صلح پایدار را کمرنگ کرده است.