زهرا احمدی ۳۰ سال دارد و یکی از قربانیان خشونت علیه زنان در ولایت هرات است. او حدود سه ماه است که در مرکز درمان و مراقبت سوختگی شفاخانه حوزوی هرات روی بستر افتاده و داکتران میگویند که حدود ۵۰ درصد از بدنش سوخته است. زهرا که بهدلیل سوختگی زیاد به سختی قادر به حرفزدن است، میگوید شوهرش او را آتش زده و هرگز در طول سه ماه که درد ناشی از سوختی را تحمل میکند، وحشتناکی آن شب از خاطرش نمیرود: «شوهر من معتاد و ۳۰ سال از من بزرگتر بود. همیشه با من جنگ میکرد و یک شب بالای من پترول ریخت و پترول کم بود و به همین خاطر چهار فرزند من مثل من در آتش نسوختند. خیلی شب وحشتناکی بود و همیشه آن شب به یاد من میآید.»
روایت زهرا از شب حادثه وحشتناک است و بیشتر به سناریوی فیلم میماند تا واقعیتی که اکنون یک زن را زمینگیر کرده و برای توصیف آن جز واژه زنسوزی به ذهن نمیرسد: «بچه من، من و سه برادر خود را از دست همان ظالم خدانترس نجات داد. شوهر من، ما را به یک هنگر در شاهراه هرات–اسلامقلعه برده بود و پس از گذراندن سه شب همگی ما را میخواست بسوزاند.»
زهرا روایت میکند که بهدلیل سوختگی زیاد آن شب از هوش رفته بود و اگر فرزند بزرگش در سریعترین زمان ممکن، برای نجاتشان اقدام نمیکرد، همگیشان حالا زنده نبودند.
برای بسیاری از زنان درگیر خشونت خانوادگی، ماجرا از آغاز زندگی شروع میشود، مثل زهرا که تنها ۱۳ سال داشت و ناگزیر به تندادن به ازدواج اجباری شد.
زهرا ماههاست که در در شفاخانه بستری است. در این مدت هزینه تداوی او آهی در بساط خانوادهاش نگذاشته است: «برادرهای من ۲۵۰ هزار افغانی برای درمان من مصرف کردند و دیگر پول ندارند. داکتران میگویند که زخمهای من عمیق است و به یک عملیات دیگر نیاز دارم، اما من فکر میکنم که جور نمیشوم.»
زهرا در شرایطیکه قادر نیست، اشک چشمانش را بهدلیل ناتوانی شدید دستهایش پاک کند، میگوید که سختترین روزها را بهدلیل سوختگی در بستر سپری کرده و آینده کودکانش را تیره و تاریک میبیند.
«زندگی دخترم تباه شد»
حوا گل در کنار بستر دخترش زهرا، بیوقفه اشک میریزد. او در صحبت با روزنامه اطلاعات روز میگوید که دامادش زندگی دخترش را «تباه» کرده است. یگانه آرزوی این مادر دسترسی به عدالت است: «من از حکومت میخواهم که همی ظالم خدانترس را که این وضعیت به سر دختر من آورده، اعدام کند، تا درس عبرتی به دیگران باشد که این قسم کاری نکنند.»
قربانی که ۸ ماهه باردار است
بستر اقلیما در فاصله حدودا پنجمتری از زهرا قرار دارد. او نیز یکی از قربانیان خشونتهای خانوادگی است. او در صحبت با روزنامه اطلاعات روز میگوید که از سوی بستگان شوهرش با کمال بیرحمی در آتش سوخته و آنان مسبب فلجشدن بخشی از بدنش هستند.
اقلیما ۳۰ سال دارد و ساکن اصلی ولسوالی شیندند هرات است. او که به سختی میتواند حرکت کند، وارد هشتمین ماه بارداریاش شده است. اقلیما که نایی برای صحبتکردن ندارد، آهسته روایت آن لحظه ترسناک را که در میان شعلههای اتش دستوپا میزد بازگو میکند: «همیشه خشویم با من جنگ میکرد. یک روز بالای من تیل انداخت و در آتش سوختم و حالا در شفاخانه بستر هستم.» او مدعی است که حکومت هیچ کاری برای بازداشت مادرشوهرش نکرده است.
بارها نگرانیهای مبنی بر وجود فرهنگ معافیت از مجازات برای عاملان خشونت علیه زنان مخصوصا در مناطق دوردست و تحت تسلط طالبان وجود دارد. ولسوالی شیندند، هرات نیز پایگاه قدرت طالبان در ولایت هرات است.
درمان سوختگی در افغانستان با وجودیکه خدمات صحی از سوی حکومت ارائه میشود، همچنان هزینهبر است و مسئولان صحی هرات میگویند که بیشتر موارد سوختگی هم مربوط به خانوادههای فقیر در هرات است.
شماری از مدافعان حقوق زن در هرات در هشتم مارچ، روز همبستگی زنان جهان، با دسته گل به دیدار زنان قربانی خشونت خانوادگی در شفاخانه سوختگی هرات رفتند.
انیسه سروری، رییس امور زنان هرات در صحبت با روزنامه اطلاعات روز میگوید زنان قربانی خشونت خانوادگی در وضعیت اقتصادی بدی قرار دارند: «باید همگی ما به زنان قربانی خشونت کمک کنیم و بسیاری از این زنان در وضعیت بد اقتصادی بهسر میبرند. زنانی که در مرکز سوختگی قرار دارند به کمکهای مردمی برای درمانشان نیاز دارد.»
از سویی هم، آمار خشونت علیه زنان در ولایت هرات در غرب افغانستان بلند است. آمار مسئولان در ریاست امور زنان هرات نشان میدهد که طی سال جاری ۶۷۲ مورد خشونت علیه زنان در این ولایت به ثبت رسیده و به تناسب سال قبل ۱۵ درصد کاهش را نشان میدهد.
مسئولان در ریاست امور زنان هرات می گویند لتوکوب، توهین و تحقیر، آزار و اذیت خانوادگی، قتل، تجاوز و اقدام به خودکشی به ترتیب موارد خشونتی علیه زنان است که رخ میدهد.
کاهش آمار خودسوزی زنان
مسئولان صحی هرات میگویند که تا پنج سال پیش، هرات بیشترین آمار خودسوزی زنان در سطح کشور را داشت، اما با بلند رفتن از آگاهی زنان از پیامدهای منفی خودسوزی، این آمار پایین آمده است.
مرکز درمانسوختگی در سال ۱۳۸۶ در ولایت هرات تأسیس شد و حالا بیشتر بسترهای این مرکز تعطیل است.
عارف جلالی، سرطبیب شفاخانه حوزوی هرات در صحبت با روزنامه اطلاعات روز گفت که طی سالیان اخیر حدود ۸۰ درصد موارد خودسوزی زنان کاهش یافته است: «در سالیان گذشته مردم از طریق رسانهها خودسوزی را الگوبرداری میکردند که خوشبختانه حالا خیلی کم شده است.»
هرچند کاهش خودسوزی زنان خبری خوبی است، اما هنوز خشونت علیه زنان بلند است و هنوز زنانی مانند زهرا و اقیلما طعمه آتش میشوند.