یک راننده موتر و مالک داروخانه از سوی نیروهای طالبان دوشنبهشب، ۲۷ جدی در شهرک جبرئیل هرات کشته شدند. نیروهای طالبان، غفار، راننده موتر نوع سراچه را تا چهاراهی «کابلبانک» سابقه در شهرک جبرئیل تعقیب کردند و پس از آنکه غفار از موتر پایین شد، آماج شلیک طالبان قرار گرفت و جان باخت.
شاهدان عینی به روزنامه اطلاعات روز میگویند که یکی از مرمیهای طالبان به گونهی اشتباهی بر داروخانه رجب جلالی اصابت کرد. رجب جلالی، برای بیش از یک دهه در شهرک جبرئیل هرات دارو میفروخت و بر اثر گلولهباری طالبان جان باخت.
یکی از اقوام نزدیک غفار در گفتوگو با روزنامه اطلاعات روز میگوید که غفار به امید زندگی بهتر ولسوالی کجران دایکندی را به مقصد هرات ترک کرده بود و برای تأمین مصارف خانوادهاش موتر مسافرکشی خریداری کرده بود.
او میافزاید که غفار مشهور به خلیفه غفار در مسیر شاهراه هرات – اسلامقلعه مسافرکشی میکرده است و پس از برگشت از مرز با تعقیب طالبان مواجه شده است: «غفار تنها نانآور خانه خود بود و حالا که کشته شده، خانوادهاش، نانآور ندارند. بزرگترین فرزند غفار ۱۵ ساله است و زندگی سختی در انتظار این خانواده فقیر است.»
پس از اصابت شلیک اشتباهی طالبان بر داکتر جلالی، مسیرهای منتهی به محل رویداد از سوی آنان مسدود میشود و آنان ساکنان شهرک جبرئیل را از محل رویداد متفرق کردند.
علیرضایی، با شلیک پیهم طالبان از خانه بیرون و خودش را به محل رویداد میرساند. او به روزنامه اطلاعات روز میگوید که در آغاز تصور میکرده که صدای شلیک گلوله نه، بل لینها و یا ترانسبرق آتشگرفته است.
او چشمدید خود را این گونه بیان میکند: «از خانه بیرون شدم و فهمیدم که سر چهارراهی شلیک صورت گرفته. در هنگام شلیکهای طالبان کسی جرئت پیشرفتن را نداشت و آنان مردم را متفرق کردند. داکتر جلالی از متنفذان قومی جبرئیل بود و در این رویداد کشته شد.»
مقامهای محلی طالبان برای هرات در مورد رویداد شهرک جبرئیل با اطلاعات روز مصاحبه نکردهاند.
جرمشان چه بود؟
محله حاجیعباس و شهرک جبرئیل از مناطق پرجمعیت هزارهنشین شهر هرات است. ساکنان این شهرک از تکرار رویدادهای شلیک بر غیرنظامیان از سوی طالبان نگران هستند.
پرسش کلان در ذهن ساکنان شهرک جبرئیل هرات این است که به چه جرم و به کدام صلاحیت نیروهای طالبان بر افراد غیرنظامی در یک منطقه پرجمعیت شلیک کردهاند؟
محمدعلی، از شاهدان عینی رویداد تیرباران دو تن در جبرئیل است. او در صحبت با روزنامه اطلاعات روز، از گروه طالبان میخواهد که در مناطق مزدحم از راهاندازی عملیات و شلیک جلوگیری کنند: «هیچ معنی نمیدهد که طالبان در شب چندین موتر رینجر را میآورند و مردم را میکشند. وقتی طالبان به قدرت رسیدهاند، کسی شکایت هم کرده نمیتواند. مردم کشته میشوند و جز سکوت کردن کاری ندارند.»
شلیک اشتباهی بر غیرنظامیان از سوی طالبان در شهرک جبرئیل سابقه دارد. ساکنان جبرئیل به روزنامه اطلاعات روز گفتهاند که حدود یک ماه پیش یک زن حامله در نزدیک زیارت بر اثر شلیک اشتباهی طالبان کشته شده است. این منابع افزودهاند که طالبان یک سارق را تعقیب میکردند و شلیک اشتباهی گلوله بهجای سارق بر این زن حامله اصابت کرد و جان باخت.
منابع مردمی به روزنامه اطلاعات روز گفتهاند که بعدازظهر دوشنبه، ۲۷ جدی، طالبان جسد یک تن را در چهاراهی مستوفیت هرات نیز به نمایش گذاشتند. طالبان برای مردم گفته بودند که این فرد آدمربا است، اما هشدار داده بودند که کسی حق گرفتن و ویدیو و عکس را ندارد.
در ۴ قوس نیز بر اثر شلیک اشتباهی طالبان در چوک سینما هرات، داکتر امرالدین نوری، جان باخت. او تازه ازدواج کرده بود و همسرش باردار بود. منابع مردمی به روزنامه اطلاعات روز گفتهاند که این رویداد پس از آن رخ داده که داکتر نوری متوجه ایست بازرسی طالبان نشده بود و توسط شلیک جنگجوی زیر سن طالبان کشته شده است.
کشتهشدن غیرنظامیان از سوی جنگجویان طالبان، با موجی از انتقادها در شبکههای اجتماعی مواجه شده است. کاربران این شبکهها خواستار بازداشت عامل این قتلها شدهاند.
باشندگان هرات از طالبان میخواهند که جلو خودسریهای افرادشان را بگیرند، تا رویدادهای این چنینی تکرار نشود.
بازرسی مرگبار
پنجشنبه، ۲۳ جدی، زینبعبداللهی ۲۵ ساله در ایست بازرسی طالبان در منطقهی «دشتبرچی» در غرب شهر کابل از سوی جنگجویان طالب کشته شد.
بستگان زینب به روزنامه اطلاعت روز گفتهاند که زینب پس از برگشت از مراسم عروسی یکی از همکارانش از سوی طالبان به قتل رسیده است.
زینب کارمند یکی از بانکها و تنها نانآور خانه خود بود و قرار بود که تا یک ماه دیگر مراسم عروسی خود را برپا کند، اما به این آرزو نرسید.
فاطمه خواهر زینب میگوید که راننده موتر دامادش بوده و پس از پایان بررسی موتر از سوی طالبان و آغاز حرکت، مرمی یک جنگجوی طالب بر زینب اصابت کرده است. او با گلوی بغض کرده و چشماناشکبار از طالبان میخواهد که عاملان تیرباران خواهرش را بازداشت کنند.
بینی من را شکستاندند
در کنار شلیک بر غیرنظامیان، برخی از جنگجویان طالبان اقدام به بررسی موبایلهای شهروندان میکنند. این جنگجویان با نقض حریم خصوصی افراد به بازدید عکس و ویدیو میپردازند و همچنین پیامخانه افراد در شبکههای اجتماعی را نیز بازخوانی میکنند.
علیرضا نام مستعار یکی از ساکنان دشتبرچی کابل است. او بهتازگی از شفاخانه دولتی «ابنسینا» در کابل پس از درمان مرخص شده است. حدود ۲۰ روز پیش علیرضا در ایستگاه «سرپل» دشت برچی با ایست طالبان برخورد و طالبان افزون بر بررسی تمام گالری عکس و ویدیوهایش، پیامهایش را با زنان را نیز بازخوانی کردهاند.
او میگوید پس از دیدن عکسهای خانوادهاش، طالبان عصبانی شدند و وی را لتوکوب کردند تا خون از بینیاش جاری شد: «مرا خیلی لتوکوب کردند. تمام عکسها و فیلمهای داخل گوشی من را حذف کردند. طالبان میگفتند که شما هزارهها را اصلاح میکنیم و ما برای همین کارها آمدیم.»
علیرضا با دشواری زیاد پول درمان خود را پرداخت کرده است. او از طالبان میخواهند که دست از مداخله در زندگی شخصی مردم بردارند.
همچنین شکایتهای متعددی مبنی بر لتوکوب و بدرفتاری با غیرنظامیان از سوی جنگجویان طالبان وجود دارد. برخی از شهروندان کشور میگویند که تاکنون طالبان عاملان قتل، بدرفتاری و لتوکوب شهروندان را مورد کیفر قرار ندادهاند.
سخنگویان طالبان در کابل با روزنامه اطلاعات روز در مورد کشتهشدن زینبعبداللهی و بازرسی مبایلهای شهروندان حاضر به مصاحبه نشدهاند.
سید اشرف سادات، یکی از فعالان حقوقبشر در صحبت با روزنامه اطلاعات روز میگوید که طالبان هیچگاهی در برابر شهروندان مسئول نبودهاند و عاملان قتلهای مرموز، ناپدید شدن نظامیان سابق و افراد ملکی و کشتهشدن غیرنظامیان بازداشت نکردهاند: «نبود قانون در حکومت سرپرست طالبان باعث شده است که این همه اتفاقات بد رخ بدهد. در گذشته گفته میشد که بین طالبان اصل وحدت فرماندهی وجود دارد، اما حالا دیده میشود که چنین چیزی نیست و زیردستان طالبان هرگز از فرمان عفوعمومی رهبرشان تبعیت نمیکنند.»
محمدنعیم غیور، یکی از مقامهای پیشین استخبارات هرات در گفتوگو با روزنامه اطلاعات روز، از طالبان میخواهد که قوانین نظامی را مراعات کنند و از شلیک بر غیرنظامیان صرف نظر کنند: «استفاده از سلاح باید تحت شرایط صورت بگیرد و نباید طالبان به هر سوءظن و یا حادثهای بر متهمان شلیک کنند. باید فیرهای هوایی صورت بگیرد و در نهایت به سمت پاهای متهمان شلیک شود. خیلی به ندرت باید شلیک روی افراد صورت بگیرد و آن هم در مواردی که مجرم و یا قاتل خطرناکی پا به فرار میگذارد.»
او از طالبان میخواهد که از ظرفیت نیروهای نظام سابق در ایستهای بازرسی استفاده کنند تا جلو کشتار غیرنظامیان گرفته شود.
ناظران بر مسائل نظامی بدین باورند که برخورد نامناسب و شلیکهای اشتباهی جنگجویان طالبان در ایستهای بازرسی، آگاهی نداشتن به مسایل نظامی و حقوقی است. آنان تأکید میکنند که برخوردهای اینچنینی خشم مردم به عملکرد طالبان را افزایش میدهد.