حمایت از عربستان با چه توجیهی؟

ارگ ریاست جمهوری در اعلامیه‌ای گفته که حمایت خود را از حمله‌ی نظامی عربستان سعودی بر یمن اعلام می‌کند. هم‌چنان در این اعلامیه از دولت قانونی یمن پشتیبانی شده و گفته شده که دولت و مردم افغانستان در تحولات اخیر منطقه با تمام توان در کنار عربستان سعودی ایستاد خواهد شد. در این اعلامیه هم‌چنان گفته شده که گویا این تصمیم پس از مشوره با شورای علما، رهبران سیاسی و جلسات شورای امنیت ملی جمهوری اسلامی افغانستان گرفته شده است.

این در حالی است که روز گذشته عبدالله عبدالله، رییس اجرایی حکومت وحدت ملی و محمد محقق، معاون او گفته‌اند که افغانستان هرگز از حمله‌ی نظامی عربستان بر یمن پشتیبانی نمی‌کند.

تحولات اخیر خاور میانه، به‌خصوص یمن، رویارویی مستقیم عربستان سعودی و ایران است. دو کشوری که هرکدام برای رهبری جهان اسلام و ساحه‌ی زیر نفوذ‌شان می‌رزمند. حوثی‌های شیعی که متهم اند از سوی ایران حمایت می‌شوند، حکومت مورد حمایت عربستان سعودی را سقوط دادند و بدین ترتیب، ساحه‌ی نفوذ این کشور را در یمن محدود ساختند. هرچند عربستان سعودی توانسته حلقه‌ای از ائتلاف منطقه‌ای را در حمایت از حمله‌ی نظامی بر حوثی‌های یمن شکل دهد؛ اما این ائتلاف هرگز با نیت خیرخواهانه و بشردوستانه صورت نگرفته است. حمله‌ی نظامی بر یمن، رویارویی آشکار دو قدرت منطقه (عربستان سعودی و ایران) برای ساحه‌ی نفوذ است و هریک از اعضای این ائتلاف، مهره‌هایی هستند که در این رقابت با عربستان در یک موضع قرار دارند.

بنابراین، در چنین شرایطی، حمایت از عربستان سعودی در حمله بر یمن برای دولت افغانستان هیچ توجیه منطقی ندارد. در معادلات منطقه‌ای، خصوصا وارد‌شدن در منازعات بین‌المللی، بر اساس منافع ملی کشورها تصمیم گرفته می‌شود. در منازعات بین‌المللی، کشورها زمانی در کنار یک جبهه قرار می‌گیرند که امنیت و تمامیت ارضی‌اش به گونه‌ی مستقیم در آن مطرح باشد ‌یا اهداف و منافع حیاتی‌اش با آن گره خورده باشد. هزینه‌ی پیوستن به یکی از طرف‌های منازعه، به معنای رو در رو قرارگرفتن با تمامی اعضای جبهه‌ی طرف مقابل منازعه است و این از نظر سیاسی، امنیتی و اقتصادی هزینه‌های سنگینی برای دولت‌ها دارد.

افغانستان هیچ یک از اهداف و منافع فوق را در تحولات یمن ندارد. مسئله‌ی یمن و ائتلاف نظامی علیه حوثی‌ها هیچ تعلقی به افغانستان نداشته و تحول در معادلات سیاسی این کشور، هیچ تأثیری بر سیاست و امنیت افغانستان وارد نمی‌کند.

افزون برآن، روابط سیاسی و اهمیت عربستان سعودی برای افغانستان در حدی نیست که رییس جمهور غنی به خاطر آن وارد ائتلاف نظامی حمله بر یمن وارد شود. نه افغانستان با عربستان سعودی روابط استراتژیک دارد و نه هم کدام موافقت‌نامه‌ی امنیتی و دفاعی مشترکی که ما را ملزم به پیوستن به این ائتلاف کند. نقش عربستان سعودی در سیزده سال اخیر افغانستان چندان برجسته نیست. این کشور در جنگ و صلح افغانستان بازی دوگانه انجام داد و هیچ‌گاه صادقانه دولت افغانستان را در روند صلح همکاری نکرد. کمک‌های اقتصادی این کشور نیز در مقایسه با دیگر متحدان افغانستان محدود و اندک بوده است.

از سوی دیگر، افغانستان با حمایت از عربستان سعودی در حمله بر یمن، عملا بازی جنگ نیابتی را در افغانستان آغاز کرد. پس از این، باید انتظار داشته باشیم که دستان پیدا و پنهان ایران نیز برای حفظ موازنه در افغانستان فعال شوند. افغانستان با پیوستن به ائتلاف نظامی حمله بر یمن، عملا با ایران در رویارویی قرار گرفته است که این امر نه از نظر سیاسی عاقلانه می‌نماید و از نظر حسن هم‌جواری قابل قبول است.

در شرایط کنونی، بهترین سیاست برای افغانستان، استراتژی بی‌طرفی بود. باید افغانستان در این معادله از هیچ‌یک از طرفین حمایت نمی‌کرد و بدین ترتیب، از جنگ نیابتی آن‌ها در کشور جلوگیری می‌کرد.