افغانستان و هند؛ راهِ ناتمام

رییس جمهور غنی در ادامه‌ی سفرهای خارجی‌اش برای بازتعریف معادله‌ی منطقه‌ای سیاست خارجی افغانستان، به دهلی نو رفت‌. آقای غنی با رییس جمهور و نخست‌وزیر این کشور دیدار کرد‌ و روی موضوعات مختلف صحبت کرد‌ند. نارندرا مودی، نخست‌وزیر هند در نشست خبری مشترکی با رییس جمهور غنی گفت که روابط نزدیک و دوستی دو کشور به چند سال یا یک دوره خلاصه نمی‌شود و نیز تأکید کرد که کشورش از روند صلح به رهبری حکومت افغانستان حمایت می‌کند. رییس جمهور غنی نیز بر تحکیم دوستی و گسترش مناسبات و همکاری‌ها میان دو کشور تأکید کرد‌ و خواستار نقش بیش‌تر چین در عرصه‌های اقتصادی و سیاسی افغانستان شد‌.

رییس جمهور غنی در روزهای نخست حکومتش، با سفر به چین، اسلام‌آباد و عربستان سعودی که هر سه از متحدان اصلی پاکستان و رقبای منطقه‌ای هند می‌باشند، به نحوی معادله‌ی منطقه‌ای سیاست خارجی افغانستان را به نفع پاکستان برهم زد. این امر، هند، متحد بزرگ منطقه‌ای افغانستان را نگران ساخت و در داخل کشور نیز انتقاد‌هایی را برانگیخت. فهم همه در آن زمان این بود که رییس جمهور غنی با سفر به عربستان، چین و پاکستان، در معادله منطقه‌ای سیاست خارجی‌اش کاملاً به پاکستان، رقیب جدی هند در افغانستان تکیه کرده است.

اکنون با سفر آقای غنی به هند، کم کم این توازن دوباره باز می‌گردد. هرچند که هنوز از تعهدات جدی و نتایج گفت‌وگوهای رهبران افغانستان و هند چیزی منتشر نشده؛ اما با توجه به علاقه‌مندی هندی‌ها به سرمایه‌گذاری در افغانستان و نیز نیاز افغانستان به کمک‌های هند، این سفر بار دیگر حضور پررنگ و مؤثر هند در افغانستان را تسهیل می‌بخشد.

رییس جمهور کرزی در ماه‌های اخیر حکومتش توجه ویژه‌ای به هند داشت. او فهرستی از نیازمندی‌های نظامی افغانستان را به هند داد‌ و نیز طرح پیمان استراتژیک میان افغانستان و هند را پیش‌نهاد کرد. آقای کرزی به خاطر خستگی از نقش دوگانه‌ی پاکستان در معادله‌ی جنگ و صلح افغانستان و نیز نیاز جدی افغانستان به کمک‌های هند در بخش‌های اقتصادی و فرهنگی، گسترش روابط دو کشور را جدی‌تر دنبال کرد. کرزی می‌خواست پس از رفتن ناتو از افغانستان، نقش هند در افغانستان قوی‌تر شود؛ اما با پایان دوره‌ی او، این طرح عملی نگردید. اکنون با سفر رییس جمهور غنی به دهلی جدید، امکان تعقیب و به نتیجه رساندن این طرح فراهم گردیده است.

هند در طول سیزده سال گذشته‌ با بیش از دو میلیارد کمک مالی، پنجمین کشور بزرگ کمک‌کننده به افغانستان است. این کشور صدها پروژه‌ی خرد و بزرگ را در بخش‌های مختلف افغانستان عملی کرد و با وجود تهدید‌های پیهم و چالش‌های امنیتی، کمک‌هایش را به دور‌ترین و محروم‌ترین نقاط افغانستان نیز رساند.

هند از جمله‌ی کشورهایی است که هیچ‌گاه نامش در مداخله‌ی منفی در افغانستان گرفته نشده و سیاست‌هایش مورد انتقاد مردم نبوده‌اند. اهداف و سیاست‌های این کشور برخلاف پاکستان، همسو با خواست مردم افغانستان بوده‌اند. این کشور در ائتلاف نظامی جنگ با طالبان شامل نبود؛ اما مانند دولت افغانستان و متحدان نظامی‌اش، همیشه هدف حمله‌های تروریستی بوده است و قاطعانه علیه افراط‌گرایی و تروریسم ایستاد شده است. این کشور برخلاف رقیبش پاکستان، هیچ‌گاه متهم به بازی‌های دوگانه و مداخله‌ی منفی در امور افغانستان نشده و همواره از مبارزه با تروریسم، بازسازی و دولت‌سازی و روند صلح تحت رهبری دولت افغانستان قاطعانه حمایت کرده است.

رییس جمهور غنی باید طرح رییس جمهور کرزی در رابطه با هند را تعقیب کند. هند می‌تواند بزرگ‌ترین متحد استراتژیک افغانستان در منطقه باشد، بدون مداخله‌ی منفی و بازی‌های دوگانه. منافع ملی و اهداف استراتژیک این کشور در افغانستان با ثبات و قوی‌بودن افغانستان رقم خورده، برخلاف پاکستان که منافع ملی و اهداف استراتژیکش را در بی‌ثباتی افغانستان می‌بیند. افزون بر آن، این کشور توان و علاقه‌مندی سرمایه‌گذاری روی منابع طبیعی و زمینه‌های اقتصادی افغانستان دارد و می‌تواند یکی از بزرگ‌ترین شریکان اقتصادی افغانستان در جهان باشد.