شهریار فرهمند
ریاست عمومی امنیت‌ملی افغانستان با سازمان استخبارات نظامی پاکستان تفاهم‌نامه‌ی همکاری امضا کرده است. گفته می‌شود تبادله اطلاعات و نیز آموزش ماموران امنیت‌ملی افغانستان از سوی آی اس آی نیز شامل این تفاهمنامه است؛ اما مسئولان امنیت‌ملی گفته اند که این همکاری شامل عرصه‌های سیاسی، مالی و نظامی بوده و تبادل اطلاعات تخنیکی برای مبارزه با دشمن مشترک میباشد.
امضای این تفاهمنامه در مجلس نمایندگان، رسانه‌ها و افکار عمومی با مخالفت گسترده مواجه شده است. اعضای مجلس نمایندگان امروز در جلسه‌ی عمومی این نهاد، امضای تفاهمنامه با ای اس آی را شدیدا مورد انتقاد قرار دادند و آن را به مثابه‌ی باز شدن مسیر مداخله‌های منفی بیشتر آی اس آی در امور افغانستان یاد کردند.
هرچند که مسئولان امنیت‌ملی گفته اند که در این تفاهمنامه، خطوط اساسی همکاری‌ها در مبارزه مشترک با تروریسم، تهدیدهای مشترک و حدود مبادله‌ی اطلاعات تاکتیکی کاملا روشن شده و دشمن مشترک تعریف گردیده است؛ اما با آن‌هم نگرانی‌های گسترده‌ای در ارتباط با جزئیات این تفاهمنامه و نیز چگونگی روند همکاری‌های که بربنیاد این تفاهمنامه شکل خواهد گرفت، وجود دارد. نگرانی جدی از عدم صداقت پاکستان در تعهداتش است و این‌که این تفاهمنامه به جای جلب همکاری پاکستان در مبارزه با تروریسم، افزایش مداخله های منفی بیشتر پاکستان در امور کشورما و بازشدن دست مخرب آی اس آی در امور افغانستان را سبب شود. این نگرانی ناشی از تجربیات گذشته و درک درست از ماهیت سازمان استخبارات نظامی پاکستان، اهداف و سیاست‌های کلی این کشور میباشد، باید جدی گرفته شود.
پرسش اصلی در این‌است؛ چگونه سازمانی‌که پیش از این دشمن افغانستان خوانده می‌شد و مدام متهم به مداخله‌های منفی، دهشت افگنی و آتش افروزی در کشور می‌شد؛ امروزه شریک امنیتی می‌شود و با سازمانی که عملا به گونه‌ی غیرمستقیم با آن مقابله می‌کند، تفاهمنامه همکاری‌های امنیتی امضا کند؟ حکومت افغانستان و مشخصا ریاست عمومی امنیت ملی پیش از این، همواره سازمان استخبارات نظامی پاکستان را متهم به دهشت افگنی و حمایت از تروریستان در افغانستان می‌کردند. این اداره صدها مورد قضایا و اسنادی را بدست آورده اند که نقش مستقیم آی اس آی را در صدور تروریسم به افغانستان و حمایت از افراطیت و دهشت افگنی در کشور ثابت می‌سازد. رد پای اکثر حملات انتحاری و یورش‌های مسلحانه در نقاط مختلف افغانستان در نهایت به سازمان استخبارات نظامی پاکستان می‌رسد. برهیچ کسی پوشیده نیست که شبکه‌ی حقانی بخشی از سازمان استخبارات نظامی پاکستان است و با دستور و برنامه‌های این سازمان در افغانستان دست به فعالیت‌های تروریستی مرگبار می‌زنند. سناریوی طالبان افغانی و طالبان پاکستان عملا ساخته و پرداخته‌ی ای اس آی پاکستان است و عملا با مدیریت و برنامه های این سازمان در افغانستان و پاکستان فعالیت می‌کنند. موج جدید ناامنی و پروسه خطرناک تغییر جغرافیای جنگ از جنوب به شمال، طرح کلان منطقه ای است که با مدیریت آی اس آی اجرا می‌شود. این سازمان عملا در برابر روند صلح دولت افغانستان ایستاده و مانع از به نتیجه رسیدن این پروسه می‌شود. بارها رهبران طالبان که در گفتگوهای صلح با دولت افغانستان تمایل نشان داده اند، از سوی آی اس آی دستگیر و یا کشته شده اند. پس؛ با سازمانی با داشتن چنین پرونده‌ای سیاه، چگونه می‌شود شریک امنیتی شد؟
امضای این تفاهمنامه جز یک تصمیم عجولانه و یا تسلیم شدن به سازمان استخبارات نظامی پاکستان، هیچ توجیهی دیگری ندارد. دولت افغانستان با امضای این موافقت‌نامه، به آی اس آی فرصت داده تا در درون سازمان امنیت‌ملی افغانستان نفوذ کرده و این سازمان را از درون متلاشی کند. برای همکاری‌های مشترک امنیتی و استخباراتی با دشمن مشترک، نیاز به امضای تفاهمنامه میان سازمان‌های استخباراتی دو کشور نیست. پیش از این تفاهم‌نامه‌های زیادی در مورد همکاری‌های امنیتی و استخباراتی میان دو کشور در مبارزه با تروریسم میان رهبران و دیگر مسئولان دو کشور امضا شده بود و در تمام این تفاهم‌نامه‌ها، بر همکاری مشترک امنیتی و استخباراتی دو کشور تاکید شده بود. بنابراین؛ برای همکاری در این زمینه، استنادها و الزام‌های کافی وجود نداشت و نیاز به امضای این تفاهمنامه نبود. سازمان استخبارات نظامی پاکستان به احتمال زیاد از امضای این تفاهمنامه، برنامه و اهداف دیگری را دنبال می‌کنند.