کمیته‌ی مصونیت خبرنگاران با نشر گزارشی سال 2016 را خونین‌ترین سال برای خبرنگار خوانده و می‌گوید که میزان خشونت و تهدید علیه خبرنگاران نسبت به شش ماه سال گذشته‌ی میلادی 38 درصد افزایش یافته است.
این گزارش می‌گوید که در شش ماه اول سال جاری میلادی ده مورد قتل خبرنگاران ثبت شده که باعث نگرانی جدی جامعه‌ی خبرنگاری گردیده است. همچنان در این مدت 54 قضیه که شامل تهدید، خشونت، قتل و بازداشت خبرنگار میباشد، رخ داده که نسبت سه سال گذشته‌ی میلادی در همین دوره‌ی زمانی، که در آن 39 قضیه رخ داده است، یک افزایش 39 درصدی را نشان می‌دهد.
گزارش مدعی است که امسال نیز مانند سال‌های گذشته کارمندان حکومت بزرگ‌ترین عامل خشونت علیه خبرنگاران هستند و در قدم بعدی طالبان گراف بالای خشونت در برابر خبرنگاران را به خود اختصاص داده‌اند. در شش ماه اول سال جاری میلادی 21 مورد قضیه که 39 درصد از سوی کارمندان حکومت، 16 قضیه که 30 درصد می‌شود از سوی طالبان ثبت شده است.
در این گزارش همچنان آمده است که 8 مورد خشونت از سوی تظاهرات‌کنندگان، 6 مورد خشونت از سوی افراد ناشناس و 3 مورد از سوی مسئولان رسانه‌ها به ثبت رسیده است. 10 مورد قتل، 16 مورد لت‌وکوب، 25 مورد تهدید و 3 مورد زخمی در این شش ماه ثبت شده است.
گزارش کمیته‌ی مصونیت خبرنگاران می‌افزاید که از مجموع 54 قضیه‌ی خشونت در برابر خبرنگاران 4 قضیه در زون غرب، 5 قضیه در زون جنوب شرقی، 3 قضیه در زون جنوبی، 4 قضیه در زون شرقی، 8 قضیه در زون مرکزی، 7 قضیه در زون شمال شرقی، 20 قضیه در کابل و ولایات شمال و 3 قضیه در زون شمال رخ داده است.
در این گزارش همچنان آمده است که صعود خشونت و تهدید علیه خبرنگاران توسط طالبان، ماهیت تهدید علیه خبرنگاران و رسانه‌ها را تغییر داده است. این تغییرات، حرفه‌ی خبرنگاری را در افغانستان از هر زمان دیگر خطرناک‌تر ساخته و احتمال آسیب رسیدن به خبرنگاران را از هر زمان دیگر بیشتر ساخته است.
کمیته‌ی مصونیت خبرنگاران می‌افزاید که بی‌ثباتی عمومی و خطر سقوط بعضی ولایت‌های کشور به‌دست طالبان نگرانی‌ها را در مورد مصونیت خبرنگاران آن ولایات بیشتر ساخته و تلاش‌های جدی طالبان به‌خاطر ردیابی خبرنگاران، متعاقب سقوط شهر قندوز، این واقعیت را آشکا می‌سازد که خبرنگاران آسیب‌پذیری خیلی جدی در ولایات بی‌ثبات و ناامن دارند.
کیفیت رسانه‌ها پس از 2001 در افغانستان
کمیته‌ی مصونیت خبرنگاران در کنار نشر آمار شش ماه سال جاری میلادی در مورد خشونت در برابر خبرنگاران، کیفیت رسانه‌ها در افغانستان را نیز بررسی کرده و می‌گوید با وجودی‌که رسانه‌ها و آزادی بیان بزرگ‌ترین دستاورد یک‌ونیم دهه‌ی گذشته به‌شمار می‌رود، با آنهم رسانه‌ها با چالش‌های جدی مواجه میباشد. این کمیته می‌گوید گرچه انتظار می‌رفت که کیفیت کار خبری اکثریت رسانه‌ها به مرور زمان بهبود پیدا کند، اما برخلاف این تصور در این زمینه شاهد موفقیت چشم‌گیری نبوده‌ایم.
گزارش می‌افزاید که هرچند یک تعداد رسانه‌های بزرگ تاحدی توانسته کیفیت کار خبری را بهبود ببخشند اما اکثریت رسانه‌ها هنوز هم شیوه‌ی خیلی کلاسیک گزارش‌دهی را تعقیب می‌کنند که دستاورد قابل ملاحظه‌یی در قسمت نوسازی شیوه‌های گزارش‌دهی نداشته‌اند. در این گزارش آمده است که ماهیت و کیفیت میزهای مدور بهبود نیافته و یک تعداد چهره‌های مشخص به‌صورت تکراری و کلیشه‌یی در میزهای مدور تلویزیون‌ها و رادیوها ظاهر می‌شوند. این افراد نه‌تنها به برنامه‌ها عمق تحلیلی نبخشیده بلکه تحلیل‌های کلیشه‌یی خود را به‌صورت تکراری بازتاب داده‌اند.
این گزارش همچنان می‌گوید که رسانه‌ها به‌خصوص تلویزیون‌ها در طی پانزده سال گذشته تمرکز بیشتر روی برنامه‌های تفریحی داشته و این باعث شده است تا برنامه‌های تفریحی رشد قابل ملاحظه‌ی کیفی و کمی داشته باشد. این امر سبب شده است تا این رسانه‌ها بالای رشد کیفیت بخش‌های دیگر تولیدی خصوصاً بخش خبری توجه لازم را نداشته باشند.
جای خالی گزارش‌های تحقیقی
کمیته‌ی مصونیت خبرنگاران در گزارش خود آورده است که در رسانه‌های افغانستان خلای بزرگی در قسمت تهیه و نشر گزارش‌های تحقیقی وجود دارد. به باور این گزارش، با در نظرداشت فساد اداری موجود در کشور، انتظار می‌رفت تا رسانه‌های افغانستان بخشی از مواد نشراتی خود را به گزارش‌های تحقیقی اختصاص بدهند اما این مامول تحقق نپذیرفت.
این کمیته فشار زورمندان، عدم اطمینان خبرنگاران در مورد مصونیت‌شان و فضای محدود برای دسترسی به اطلاعات را از عوامل عدم روند رشد گزارش‌های تحقیقی دانسته و می‌گوید عدم توجه رسانه‌ها در زمینه‌ی گزارش‌های تحقیقی قابل نقد است.
عدم توجه بالای تولید برنامه‌های مستند
گزارش کمیته‌ی مصونیت خبرنگاران می‌گوید که رسانه‌های افغانستان طی 15 سال گذشته توجه لازم را بالای تولید برنامه‌های مستند خصوصاً فیلم‌های مستند نکرده‌اند. در این گزارش آمده است: «در ظرف 15 سال گذشته یک تعداد محدود رسانه‌ها تعداد محدودی از فیلم‌های مستند ساخته، چیزی‌که قناعت ناظرین و مخاطبین رسانه‌ها را فراهم نساخته است.»
نزول کیفیت گزارش‌های خبری
در گزارش کمیته‌ی مصونیت خبرنگاران آمده که کیفیت گزارش‌های خبری شاهد بهبود نبوده و کیفیت گزارش‌ها در یک سطح باقی مانده است. این گزارش می‌افزاید که از یک نگاه نسبت به سال‌های گذشته کیفیت گزارش‌های خبری شاهد نزول بوده است.
چالش‌های عمده در برابر رسانه‌ها
گزارش کمیته‌ی مصونیت خبرنگاران می‌گوید با آن‌که رسانه‌ها و آزادی بیان بزرگ‌ترین دستاورد یک‌ونیم دهه‌ی گذشته است، اما با چالش‌های جدی نیز مواجه میباشد. تهدیدها علیه جان خبرنگاران، چالش‌های مالی رسانه‌ها، عدم رشد کیفی رسانه و تعدد رسانه‌های تنظیمی و حزبی از چالش‌های عمده در برابر رسانه‌های آزاد ذکر شده است.
این گزارش می‌افزاید که از جانب دیگر عدم روحیه‌ی همکاری در حکومت افغانستان نسبت به تشریک اطلاعات با خبرنگاران معضل عمده در مقابل کار خبرنگاران محسوب می‌گردد.
سنت‌شکنی زنان در رسانه‌ها
گزارش کمیته‌ی مصونیت خبرنگاران می‌گوید که با آن‌که خانم‌ها در سانه‌ها حضور قابل ملاحظه دارند اما رشد خانم‌ها عمدتاً در حوزه‌ی برنامه‌های تفریحی یا به‌عنوان گوینده‌ی اخبار میباشد. گزارش می‌افزاید که حضور خانم‌ها در رسانه‌ها محدود به شهرهای بزرگ بوده و در ولایات ناامن و دوردست خانم‌ها حضور خیلی ناچیز دارند.
در این گزارش آمده است: «زنان هم در بخش خبری و هم در بخش رهبری رسانه‌ها نقش خیلی ضعیف داشته که حضور و رشد کیفی زنان را در رسانه‌ها خیلی کمرنگ ثابت می‌نماید.»
با آن‌که از حضور قابل ملاحظه‌ی زنان در رسانه‌ها به‌عنوان یک تابوشکنی یاد شده اما با گذشت پانزده سال از آزادی بیان و رسانه‌ها در کشور، شمار زیادی از خبرنگاران زن از وضعیت حاکم در محیط درون رسانه‌یی ناراضی‌اند. در گزارش آمده است: «آنان ادعا می‌کنند که تقریباً در تمام نهادهای رسانه‌یی به‌ویژه رسانه‌های تصویری و صوتی علاوه برچالش‌های فرهنگی و سنتی، موانع برای رسیدن بانوان به سمت‌های کلیدی و برخوردهای سلیقوی صورت می‌گیرد.»
تامین حقوق کارمندان رسانه‌ها
در این گزارش همچنان آمده است که رسانه‌ها در قسمت تامین حقوق کارمندان‌شان خیلی ضعیف و در بسیاری موارد غیرعادلانه عمل نموده‌اند. به باور این گزارش، این یک معضل خیلی جدی در قسمت حقوق خبرنگاران به‌حساب می‌آید. از طرفی با درنظرداشت وسعت مشکلات خبرنگاران با رسانه‌های مربوطه‌شان، وزارت اطلاعات و فرهنگ و نهادهای حامی خبرنگاران در قسمت تامین حقوق خبرنگاران ضعیف عمل کرده‌اند.
این گزارش می‌افزاید که مقرره‌ی طرز تاسیس و فعالیت رسانه‌های همگانی که مبنای قانونی به‌خاطر حل اکثریت این مشکلات ایجاد شده است، تاهنوز از سوی رسانه‌ها تطبیق نشده و وزارت اطلاعات و فرهنگ در اجرایی‌سازی این مقرره و نظارت از تطبیق آن کار به‌سزایی انجام نداده است.