کمیسیون مستقل انتخابات اعلام کرد که تا آخرین مهلت ثبت نام (ساعت 9 یکشنبهشب) برای انتخابات ریاستجمهوری سال ۱۳۹۸ افغانستان ۱۸ تکت انتخاباتی ثبت نام کردهاند. ضیاءالحق حافظی و احمد الیاس الیاسی کسانی بودند که برای ثبت نام به کمیسیون رفته بودند، اما به دلیل تکمیل نکردن معیارها، کمیسیون از ثبت نام آنها خودداری کرده است.
محمداشرف غنی، عبدالله عبدالله، گلبدین حکمتیار، محمدحنیف اتمر، رحمتالله نبیل، احمدولی مسعود، فرامرز تمنا، عبدالطیف پدرام، نورالحق علومی، زلمی رسول، حکیم تورسن، سید نورالله جلیلی، عنایتالله حفیظ، محمدشهاب حکیمی، محمد ابراهیم الکوزی، شیدا محمد ابدالی، غلامفاروق نجرابی و نوررحمان لیوال ۱۸ نفری اند که خود را برای انتخابات ریاستجمهوری ۱۳۹۸ نامزد کردهاند.
دستهی انتخاباتی «دولتساز» به ریاست محمداشرف غنی
محمداشرف غنی، رییسجمهوری فعلی به معاونت اول امرالله صالح و معاونت دوم محمدسرور دانش روز گذشته خود را نامزد کرد. آقای غنی نام تکت انتخابات خود را «تیم دولتساز» گذاشته است. او تیم خود را چهار نفره معرفی کرد که محمدیوسف غضنفر از ترکتباران افغانستان فرد چهارم این تکت است.
پس از جنجالی شدن انتخابات ریاستجمهوری ۱۳۹۳، براساس یک توافق سیاسی، آقای غنی رییسجمهور انتخاب شد. امرالله صالح معاون اول آقای غنی از قوم تاجیک از ولایت پنجشیر است. او چند سال رییس عمومی امنیت ملی بود و اخیراً به عنوان سرپرست وزارت داخله تعیین شد. سرور دانش معاون دوم آقای غنی از قوم هزاره و عضو حزب وحدت اسلامی است و در دور قبلی نیز معاون دوم بود. محمدیوسف غضنفر که به عنوان فرد چهارم این تکت معرفی شده از ترکتباران افغانستان است که عضو دور پانزدهم مجلس نمایندگان بود. جایگاه او براساس قانون اساسی مشخص نیست.
دولتسازی، تکمیل فصل ناتمام تاریخی امانالله خان، برقراری صلح، برپایی دولت مقتدر از شعارها و اهداف این تکت انتخاباتی است.
آقای غنی با شرح برنامههای این تیم، در رابطه به صلح گفت: «ما به نیابت یک ملت با وقار و رنج دیده، صلح میآوریم اما صلح را از کسی گدایی نمیکنیم.»
او در بارهی برپایی دولت مقتدر گفت: «تنها یک دولت قوی میتواند بحرانهای موجود را از میان بردارد. بحرانهای ۴۰ ساله کشور در اصل ناشی از عدم موجودیت یک دولت کارا و قوی بوده است. از نظر ما عزت ما و آیندهی ما در یک دولت قوی است نه در یک ساختار که براساس گسست ساخته شده باشد.»
غنی افزود که این تیم اراده، نیت و طرح دارد که فصل ناتمام را تمام کند که اساسش را امانالله خان گذاشته بود.
تکت انتخابات «ثبات و همگرایی» به ریاست عبدالله عبدالله
عبدالله عبدالله تاکنون در سه انتخابات ریاستجمهوری نامزد شده است. وی پس از انتخابات ریاستجمهوری ۱۳۹۳، براساس یک توافق سیاسی رییس اجرایی انتخاب شد. عنایتالله بابر فرهمند، معاون اول آقای عبدالله از قومیت ازبیک و عضو حزب جنبش ملی اسلامی است. او در حال حاضر رییس دفتر عبدالرشید دوستم، معاون اول رییسجمهور است. اسدالله سعادتی معاون دوم آقای عبدالله از قوم هزاره و عضو حزب وحدت اسلامی است. این افراد نام تکتشان را «ثبات و همگرایی» گذاشته و حمایت سه حزب (جمیت اسلامی، جنبش اسلامی و وحدت اسلامی) را با خود دارد. محمد خان و محمد محقق معاونان فعلی آقای عبدالله، در تکت او حضور ندارند و به تکتهای دیگر انتخاباتی پیوستهاند.
ثبات و همگرایی، تدبیر و حوصلهمندی، تغییر ساختار نظام سیاسی فعلی به نظام صدارتی از شعارها و اهداف این تکت انتخاباتی است. آقای عبدالله با شرح برنامههای این تکت گفت: «تیم ثبات و همگرایی از یک تکت انتخاباتی به شمول رییس اجراییه و دو معاونش تشکیل شده است. ریاست اجراییه یک نقطهی عطف برای تغییر ذهنیتها در کشور بود تا زمینهی مشارکت بیشتر مردم در ساختار قدرت فراهم شود. به همین دلیل، این بار هم ریاست اجراییه شامل تکت انتخاباتی این تیم است.»
عبدالله در رابطه به صلح گفت که صلح خواست اکثر مردم افغانستان است اما باید با واقعیتهای جامعه سازگار باشد: «نسخههاییکه به نام صلح مطرح میشود ولی محتوای صلح ندارد، عملی نیست.»
تکت انتخاباتی گلبدین حکمتیار
گلبدین حکمتیار، بنیانگذار و رهبر حزب اسلامی نامزد دیگر این دور انتخابات است. آقای حکمتیار تا سال ۱۳۹۶ علیه نظام جدید پساطالبانی میجنگید و سال گذشته براساس یک توافق با دولت صلح کرد. فضل الهادی وزین از ترکتباران افغانستان معاون اول و مفتی حفیظ الرحمان نقی از قوم تاجیک معاون دوم او است.
آقای حکمتیار گفت: قرار بود وی با شماری از احزاب سیاسی افغانستان ائتلاف و یک تکت انتخاباتی واحد را تشکیل دهد، اما از آنجایی که به گفتهی وی، ائتلافها در افغانستان ضعیف و ناکام بوده، او تصمیم گرفت که به صورت مستقل وارد کارزار انتخابات شود.
تغییر دولت وحدت ملی و برپایی نظام مقتدر مرکزی، تعدیل قانون اساسی در لویه جرگه براساس طرحی که خودش تدوین کرده از اهداف عمدهی این تکت انتخاباتی است. او دولت وحدت ملی را ناکام توصیف کرد و گفت دولت کنونی «برای صلح، حل بحران، رسیدگی به فقر و رفع گرسنگی» برنامه ندارد و این نظام باید براساس قانون و اصولی تغییر کند.
حکمتیار نظام فدرالی را عامل تجزیهی افغانستان خواند و گفت که نظام صدارتی نیز نتیجهی برعکس داده است.
تکت انتخاباتی «صلح و اعتدال» به ریاست محمدحنیف اتمر
محمدحنیف اتمر، مشاور پیشین امنیت ملی محمداشرف غنی از نامزدان دیگر انتخابات است. او در دولت حامد کرزی، رییسجمهور پیشین در سمتهای وزیر داخله، انکشاف دهات و معارف کار کرده است. محمدیونس قانونی، معاون اول آقای اتمر از قوم تاجیک و عضو رهبری حزب جمعیت است. آقای قانونی پیش از این یک دور رییس مجلس نمایندگان و پس از مرگ مارشال فهیم معاون حامد کرزی، رییسجمهور پیشین شد. محمد محقق معاون دوم آقای اتمر از قوم هزاره و رهبر حزب وحدت اسلامی مردم افغانستان است. محقق پیش از این معاون دوم آقای عبدالله در ریاست اجرایی بود و پیشتر از آن نمایندهی مردم در مجلس. عالم ساعی، والی پیشین جوزجان از قوم ازبیک عضو چهارم تکت انتخاباتی آقای اتمر است که پس از تعدیل قانون اساسی به عنوان معاون سوم رییسجمهور فعالیت خواهد کرد.
هرچند رهبر حزب جمعیت اسلامی از نامزدی عبدالله عبدالله اعلام حمایت کرد، اما شماری از اعضای رهبری این حزب از تکت انتخاباتی «صلح و اعتدال» حمایت میکنند. این تکت میگوید که حامد کرزی، رییسجمهور پیشین نیز از آنها اعلام حمایت کرده است.
تعدیل قانون اساسی، اصلاح نظام ریاستی و ایجاد پست صدر اعظم، نجات افغانستان از وضعیت فعلی و حکومت فعلی و اصلاح نظام انتخاباتی از اهداف و برنامههای تکت انتخاباتی «صلح و اعتدال» است.
اعضای این تکت پیش از ثبتنام، توافقنامهای را امضا کردند و تعهد سپردند که براساس آن ظرف شش ماه تا یک سال قانون اساسی را تعدیل کند. براساس برنامهی این تکت، برای ریاستجمهوری معاونت سوم و در کنار ریاستجمهوری پست صدر اعظم به میان خواهد آمد. حنیف اتمر گفت که هدف او تغییر نظام نه بلکه اصلاح نظام ریاستی است.
تکت انتخاباتی «امنیت و عدالت» به ریاست رحمتالله نبیل
رحمتالله نبیل، رییس پیشین امنیت ملی از نامزدان دیگر انتخابات ریاستجمهوری ۱۳۹۸ است. آقای نبیل از قوم پشتون و رییس جریان سیاسی «محور مردم افغانستان» است. جنرال مرادعلی مراد از قوم هزاره که در سمتهای مختلف وزارتهای دفاع و داخله کار کرده است، معاون اول آقای نبیل است. مسعوده جلال از قوم تاجیک و وزیر پیشین امور زنان معاون دوم آقای نبیل است.
«امنیت و عدالت» نام تکت انتخاباتی آقای نبیل است. آقای نبیل پس از ثبت نام گفت که تکت او در بخشهای صلح، تأمین امنیت، تعدیل قانون اساسی و صلاحیتهای رییسجمهور و اصلاحات در دستگاه قضایی برنامههایی جامع دارد.
نبیل افزود که او طرفدار تعدیل قانون اساسی، کاهش برخی اختیارات رییسجمهور و انتقال برخی صلاحیتها به وزارتخانهها و ولایتها است. به گفتهی او، اصلاح و تغییر ساختار نظام انتخاباتی یکی از اولویتهای تکت انتخاباتی «امنیت و اعتدال» است.
آقای نبیل در رابطه به صلح گفت: «صلح با تضرع و بیبرنامهگی به دست نخواهد آمد، تا زمانیکه تعریف واضح از تهدیدات، طرح روشن و برنامهی کارا برای مبارزه با مداخلهگران، جنگافروزان و ستون پنجم یعنی موریانههای داخل نظام نداشته باشیم … در گفتوگوهای صلح باید نمایندگان واقعی افغانستان حضور داشته باشند و ما با هر نوع گفتوگوهای جداگانهی دستهها و گروهها با طالبان و حامیانشان در غیاب مردم افغانستان و دولت افغانستان مخالف هستیم.»
تکت انتخاباتی احمدولی مسعود
احمدولی مسعود، برادر احمدشاه مسعود، از فرماندهان پشین جهادی، یکی دیگر از نامزدان است. او در حال حاضر رییس بنیاد احمدشاه مسعود است. فریده مهمند وزیر پیشین تحصیلات عالی و از قوم پشتون معاون اول آقای مسعود است. عبدالطیف نظری، استاده دانشگاه و از قوم هزاره معاون دوم این تکت انتخاباتی است.
توزیع عادلانهی قدرت و تغییر نظامی ریاستی فعلی به نظام صدارتی از اهداف این تکت انتخاباتی است. آقای مسعود پس از ثبت نام گفت که نظام ریاستی فعلی فردمحور است و در ۱۷ سال گذشته تجربه شده که این نظام ناکام است. او راه حل مشکل افغانستان را در به وجود آمدن نظام صدارتی میداند.
تکت انتخاباتی «تدبیر و توسعه» به ریاست فرامرز تمنا
فرامز تمنا یکی از نامزدان دیگر انتخابات ریاستجمهوری است. آقای تمنا پیش از این رييس مرکز مطالعات استراتيژيک وزارت امور خارجه افغانستان بود. سید قیاس سعیدی از قوم پشتون معاون اول و محمدامین رشادت از قوم هزاره معاون دوم تکت انتخاباتی «تدبیر و توسعه» است. آقای تمنا همراه دو معاونش استادان دانشگاهاند.
«روایت جدید از حکمروایی در افغانستان، قطع پیوندِ میان قدرت و قومیت، نهادینهشدن یک روایت بومی از توسعهیافتگی، حکمروایی توسعهمحور نه امنیتمحور» از اهداف و شعارهای آقای تمنا است.
تکت انتخاباتی عبدالطیف پدرام
عبدالطیف پدارم از ولایت بدخشان و از قوم تاجیک یکی دیگر از نامزدان است. آقای پدرام رهبر حزب کنگرهی ملی است و دو دور، نمایندهی مردم بدخشان در مجلس نمایندگان بوده است. احسانالله حیدری از قوم هزاره معاون اول و محمدصادق وردک از قوم پشتون معاون دوم آقای پدرام است.
تغییر نظام سیاسی افغانستان به نظام فدرالی از اساسیترین اهداف این تکت انتخاباتی است. به گفتهی آقای پدرام، آزادی، عدالت، تنظیم روابط خوب با کشورهای همسایه و به ویژه پاکستان، فقرزدایی، محلی کردن امنیت، تغییر سیستم اقتصادی، تجدید نظر در روابط خارجی از برنامهها و شعارهای این تکت است.
آقای پدارم در مورد خط دیورند و روابط با پاکستان میگوید: «ما ادعاي ارضى بر پاكستان نداريم و خواهان داشتن بهترين رابطه با آن كشور و بقيهی جهان هستيم.»
تکت انتخاباتی زلمی رسول
زلمی رسول از قوم پشتون و وزیر خارجهی پیشین یکی دیگر از نامزدان انتخابات پیشرو است. او در دو انتخابات قبلی ریاستجمهوری نیز نامزد شده بود. عبدالجبار تقوا از قوم تاجیک معاون اول و غلامعلی وحدت از قوم هزاره معاون دوم این تکت انتخاباتی است.
مبارزه با تبعیض، تعصب و نابرابری و تلاش در راستای تأمین صلح، امنیت و مردمسالاری از اهداف این تکت انتخاباتی است. آقای رسول پس از ثبت نام از کمیسیون مستقل انتخابات خواست که نباید به رای مردم، «خیانت» شود.
تکت انتخاباتی «مردم سالاری و انکشاف متوازن» به ریاست نورالحق علومی
نورالحق علومی، وزیر پیشین امور داخله نیز برای انتخابات ریاستجمهوری ثبت نام کرده است. آقای علومی از قوم پشتون و رییس حزب متحد ملی افغانستان و رهبر جبههی ملی مردم افغانستان است. بشیر بیژن از قوم تاجیک معاون اول و محمدنعیم غیور معاون دوم این تکت انتخاباتی است.
حاكميت قانون، دموكراسى، رشد و ترقى، پيروزى مردمسالارى بر سلطهگرايى، تأمین صلح، ثبات و امنیت و حکومتداری قانون از شعارها و برنامههای این تکت انتخاباتی است.
آقای علومی پس از ثبت نام به رسانهها گفت: «مبارزهی جدی خواهیم کرد که یک انتخابات شفاف در داخل افغانستان در این جا برگزار شود و همهی مردم افغانستان صادقانه سهم میگیرند، سهمشان اثر مثبت را در افغانستان باید داشته باشد.»
تکت انتخاباتی «مشارکت و تغییر» به ریاست شیدامحمد ابدالی
شیدامحمد ابدالی با معاونت اول عبدالبصیر سالنگی و معاونت دوم ذوالفقار امید یکی دیگر از نامزدان انتخابات ریاستجمهوری ۱۳۹۸ است. نام این تکت انتخاباتی «مشارکت و تغییر» است.
شیدامحمد ابدالی دانشآموختهی علوم سیاسی است و پیش از این سفیر افغانستان در هند بود. او در زمان ریاست جمهوری حامد کرزی معاون شورای امنیتی و دستیار ویژهی رییسجمهور بود. عبدالبصیر سالنگی تاجیکتبار، معاون وی از فرماندهان احمدشاه مسعود، فرماندهی مشهور جمعيت اسلامى افغانستان بود. او زادهی ولسوالی سالنگ ولایت پروان است و قبلا به عنوان والی ولایتهای پروان و فراه ایفای وظیفه کرده است. ذوالفقار امید از قوم هزاره و زادهی ولسوالی میرامور ولایت دایکندی است. او رهبر حزب کار و توسعه است و اخیراً به عنوان یکی از رهبران جنبش روشنایی مطرح شد.
مشارکت سیاسی، حفظ وحدت ملی، راهبرد مردمی، تغییر و طرحریزی پروسهی صلحی که در آن از همهی اقشار جامعه حضور داشته باشند، از شعارها و برنامههای این تکت انتخاباتی است.
تکت انتخاباتی حکیم تورسن
حکیم تورسن از قوم اوزبیک یکی دیگر از نامزدان ریاست جمهوری سال آینده است. آقای تورسن زادهی ولایت کابل است و در رشتهی ادبیات فارسی تحصیل کرده است. او از سال ۱۳۵۸ تا ۱۳۷۱ در پستهای مختلف در ادارهی اطلاعات و امنیت افغانستان کار کرد. تورسن یکی از نامزدان انتخاباتهای ۱۳۸۸ و ۱۳۹۳ نیز بود.
نادرشاه احمدزی پشتون تبار معاون اول و محمدشفیع قیصاری معاون دوم آقای تورسن است.
اظهارات آقای تورسن در روزهای اخیر در شبکههای اجتماعی خبرساز شده است. او در یک میزگرد تلویزیونی گفت که اگر رییسجمهور شود، اشرف غنی و عبدالله در حکومت او جای ندارد و حتا آنان را محاکمه خواهد کرد.
تکت انتخاباتی سید نورالله جلیلی
سید نورالله جلیلی دیگر نامزد انتخابات است. آقای جلیلی از ولایت ننگرهار و دانشآموخته دانشکدهی طب معالجوی دانشگاه طبی کابل است. او در ۱۷ سال گذشته به کارهای اقتصادی مشغول بوده است. به گفتهی خودش پنج سال فعالیت سیاسی کرده است. خلیل رومان معاون اول آقای جلیلی از ولایت کابل و دانشآموخته دانشکدهی ژورنالیزم است. او به عنوان رییس دفتر داکتر نجیب رییسجمهور پیشین و معاون رییس دفتر آقای کرزی کار کرده است. چراغعلی چراغ معاون دوم آقای جلیلی است. آقای چراغ در سمتهای رییس صحت عامهی ولایت قندوز، رییس شفاخانهی جمهوریت، رییس انستتیوت طب کابل، رییس انسجام اکادمیک وزارت تحصیلات عالی، سرپرست دانشگاه تعلیم و تربیه شهید ربانی و ریاست دانشگاه بلخ کار کرده است.
تکت انتخاباتی عنایتالله حفیظ
عنایتالله حفیظ هزارهتبار و از ولایت میدانوردک است. او دانشآموختهی زبان و ادبیات دانشگاه تعلیم و تربیه شهید ربانی است و پیش از این دو بار کاندیدای شورای ولایتی و یک بار کاندیدای مجلس نمایندگان بوده، اما به پیروزی نرسیده است. جنتخان فهیم چکری، پشتونتبار معاون اول و عبدالجمیل شیرانی، پشتون تبار معاون دوم آقای حفیظ است.
آقای حفیظ در برنامههای خود ۱۴۱ چالش را شناسایی کرده و میخواهد با رسیدن به ارگ ریاستجمهوری این چالشها را برطرف کند.
تکت انتخاباتی محمدشهاب حکیمی
محمدشهاب حکیمی با معاونت اول نورالحبیب حصیر و معاونت دوم عبدالعلی سرابی برای انتخابات ریاستجمهوری نامنویسی کرده است.
آقای حکیمی پیش از این، رییس نهاد مبارزهی افغانها علیه مین (ACBL)، استاد دانشگاه کابل و عضو کمیتهی رهبری ادارهی هماهنگی کمکهای بشری و انکشافی برای افغانها (ACBAR) بوده است.
آقای حکیمی میگوید که صلح اولویت ملی مردم افغانستان است.
تکت انتخاباتی محمدابراهیم الکوزی
محمدابراهیم الکوزی با معاونت اول خدیجه غزنوی و معاونت دوم سید سامع کیانی در انتخابات ریاستجمهوری ثبت نام کرده است. آقای الکوزی دانشآموختهی علوم سیاسی دانشگاه کابل است. او رییس نهادی زیر عنوان «اجماع ملی مردم افغانستان» است. آقای الکوزی در انتخابات پارلمانی ۱۳۹۷ نیز نامزد بود، اما نامش در فهرست ابتدایی برندههای انتخابات نیست.
الکوزی با شعار «مبارزه بر ضد ظلم و بیعدالتی» قصد دارد که به ریاستجمهوری افغانستان برسد.
تکت انتخاباتی نور رحمان لیوال
نور رحمان لیوال با معاونت اول عبدالهادی ذوالحکمت و معاون دوم محمدنبی ویار، خود را برای انتخابات ریاستجمهوری نامزد کرده است. آقای لیوال زادهی ولایت لوگر و کارشناس و سرمایهگذار در بخش کمپیوتر و سافتویر است.
این تکت انتخاباتی با شعار «مسئولیت و عدالت» میخواهد به کاخ ریاستجمهوری افغانستان برسد.
تکت انتخاباتی غلامفاروق نجرابی
غلامفاروق نجرابی آخرین کسی بود که یکشنبهشب، ۳۰ جدی برای انتخابات ریاستجمهوری ۱۳۹۸ در کمیسیون مستقل انتخابات ثبت نام کرد. سارنوال شریفالله معاون اول و دگروال محمد شریف بابکرخیل معاون دوم آقای نجرابی است.
آقای نجرابی از ولایت کاپیسا است و در رشتهی جراحی قلب کودکان از دانشگاه اندیرا گاندی مدرک دکتری دارد. او رهبر حزب استقلال افغانستان است و برای سومین بار نامزد ریاستجمهوری شده است.
نجرابی پس از ثبت نام گفت که افغانستان جنگزده دچار مشکلات متعدد از جمله نفاق و از هم پاشیدگی ملی است که به یک ناجی مصلح و مبتکر نیاز دارد تا این کشور رااز این بدبختی نجات داده و به سمت صلح و ثبات پیش ببرد.