دولت افغانستان طرزالعمل جدید همکاری‌های منطقه‌ای مبارزه با مواد مخدر را ترتیب کرده و آن را به نمایندگی کشورهای همسایه، منطقه و شماری از کشورهای اروپایی ارائه کرده است. در این سند افغانستان از کشورهای همسایه خواسته است که در بخش‌های تبادل اطلاعات، دست‌گیری قاچاق‌چیان، کشف و ضبط مواد مخدر و جلوگیری از ورود مواد شیمیایی به افغانستان همکاری‌های جدی نمایند. هم‌چنان وزیر مبارزه با مواد مخدر از کشورهای همسایه خواسته است که از ورورد مواد شیمیایی که از آن در تولید فرآورده‌های تریاک در افغانستان استفاده به عمل می‌آید، جلوگیری نماید. براساس اظهارات مقام‌های وزارت مبارزه با مواد مخدر و مسئولان امنیتی، تمام مواد شیمیایی که از آن در تولید فرآورده‌های تریاک در افغانستان استفاده می‌شود، از طریق کشورهای همسایه وارد می‌گردد. دولت افغانستان پیش از این نیز میکانیسم‌ها و برنامه‌هایی در زمینه‌ی همکاری‌های منطقه‌ای در مبارزه با مواد مخدر طرح و اجرا کرده بود، اما تاکنون دست‌آورد چشم‌گیری برای افغانستان به ارمغان نیاورده است.
مواد مخدر یکی از مشکلاتی بوده که افغانستان همواره همانند تروریزم، ناامنی، فقر و… با آن درگیر است. تلاش‌های دولت و جامعه‌ی جهانی برای از بین بردن کشت کوکنار در طول بیش از ده سال هنوز هم به نتیجه‌ای نرسیده‌اند. براساس تمامی گزارش‌های رسانه‌های داخلی و خارجی و سازمان‌های ملی و بین‌المللی که در زمینه تحقیق و گزارش تهیه می‌کنند، تولید، قاچاق و استفاده از مواد مخدر در افغانستان همواره روند روبه‌رشد داشته است. تاکنون گزارشی که حاکی از کاهش چشم‌گیر تولید و قاچاق تریاک در افغانستان باشد، منتشر نشده است.
در بسیاری از گزارش‌های ملی و بین‌المللی از وضعیت مبارزه با مواد مخدر در افغانستان، موفقیت افغانستان در مبارزه با مواد مخدر زیر سوال رفته است. مشکل مواد مخدر در افغانستان، علاوه بر این‌که از عمده‌ترین مشکلات داخلی افغانستان است، یک مشکل منطقه‌ای و جهانی نیز بوده و هست. واقعیت این است که مواد مخدر مراحل متفاوتی را از کشت خشخاش گرفته تا قاچاق توسط باندهای مافیایی و در نهایت، به دست‌رس مصرف کنندگان قرار گرفتن در دورترین نقاط جهان، طی می‌کند و همین روند طولانی و پیچیده است که باندهای مافیایی مواد مخدر را در تمام کشورهای تولید کننده، ترانزیت و مصرف کننده فعال نگه داشته است. تنها بخشی از کشت مواد مخدر در افغانستان صورت می‌گیرد، اما قاچاق، پروسس، دسته‌بندی و ارسال آن به کشورهای دور و نزدیک توسط شبکه‌های فرامرزی و از طریق خاک کشورهای همسایه و منطقه صورت می‌گیرد.
در حالی که افغانستان تولید کننده‌ی عمده‌ی مواد مخدر در منطقه و جهان است، اما ایران، تاجیکستان، پاکستان و کشورهای دیگر همسایه راه ترانزیت مواد مخدر به بازارهای جهانی و بعضا مصرف کننده محسوب می‌شوند.
بسیاری از این کشورها، همانند ایران، خود به بازار پردرآمد مصرف مواد مخدر تبدیل شده و هم‌چنین تلاش‌های این دولت‌ها نیز برای مبارزه با قاچاق، ترانزیت و مصرف داخلی مواد مخدر با چالش مواجه بوده است. هم‌چنان که در مناطق مختلف افغانستان کشت کوکنار به صورت وسیع ادامه دارد و هزاران جریب زمین به کشت کوکنار اختصاص یافته، در شهرها و روستاهای کشورهای همسایه، همانند ایران، هزاران نفر مصرف کننده‌ی انواع مواد مخدر وجود دارند و در این میان باندهای مافیایی در سطح منطقه و جهان از کشورهای همسایه برای ترانزیت مواد مخدر استفاده می‌کنند.
اکنون کشورهای منطقه در یک زنجیره‌ی به‌هم پیوسته، با مشکل مواد مخدر مواجه اند. افغانستان در ابتدای راه به عنوان تولید کننده و کشورهای همسایه در مرحله‌ی بعدی به عنوان مصرف کننده و راه ترانزیت به کشورهای اروپایی و امریکایی قرار دارند.
استراتژی‌ها و برنامه‌های منطقه‌ای در مبارزه با مواد مخدر که در آن کشورهای منطقه و همسایه مشارکت جدی داده شود، مهم‌ترین مؤلفه در پیش‌رفت مبارزه با مواد مخدر در منطقه است. باید کشورهای منطقه دست به‌دست هم دهند و با همکاری مشترک، این مشکل را حل کنند. افغانستان و کشورهای همسایه برای جلوگیری از رشد قاچاق و تولید مواد مخدر و مهم‌تر از همه، اعتیاد شهروندان به مواد مخدر نیاز دارند تا به هر صورتی از مواد مخدر جلوگیری نمایند.