دسترسی کم به آب صحی و شیرین مشکل بزرگ این روزهای باشندگان شهر قلعه‌نو در مرکز ولایت بادغیس است. مسئولان در آمریت آبرسانی بادغیس در صحبت با روزنامه اطلاعات روز می‌گویند در حدود 80 درصد باشندگان شهر قلعه‌نو، به آب صحی آشامیدنی دسترسی ندارند. باشندگان قلعه‌نو مجبورند که 20 لیتر آب شیرین و صحی را در بدل پرداخت 10 افغانی خریداری کنند، اما برای بسیاری‌ها خریداری آب با وضعیت بد اقتصادی گران تمام می‌شود.
عبدالعزیز بیگ، رییس شورای ولایتی بادغیس در گفت‌وگو با روزنامه اطلاعات، از بی‌پروایی حکومت در سال‌های گذشته برای تأمین آب شیرین و صحی انتقاد می‌کند: «آب منبع حیات است و مردم دسترسی به آب شیرین ندارند و هیچ کس تا حالا در غم مردم بادغیس نبوده که حداقل آب صحی برای‌شان فراهم کند.»
آب شهری قابل نوشیدن نیست
هم اکنون تنها منبع تأمین آب شیرین شهر قلعه‌نو، چشمه «قرغیتو» در فاصله هشت کیلومتری مرکز این ولایت است.
عبدالسلام محمدی، آمر آبرسانی بادغیس به روزنامه اطلاعات روز می‌گوید که دوهزار و 800 خانواده از آب این چشمه، توسط شبکه آبرسانی استفاده می‌کنند، اما این آب غیرصحی است: «از سالیان متمادی به این‌سو، باشندگان بادغیس از آب غیرصحی چشمه قرغیتو استفاده کرده‌اند. ظرفیت آبرسانی از طریق این چشمه نیز بسیار کم است و توسط یک پایپ 60 میلی صورت می‌گیرد. آب چشمه قرغیتو از طرف روز در زراعت استفاده می‌شود و از طرف شب به سیستم آبرسانی وصل می‌شود.»
او می‌گوید: «ما 30 درصد از باشندگان قلعه‌نو را تحت پوشش آبرسانی قرار داده‌ایم و 70 درصد آب آشامیدنی ندارند و این افراد از آب‌های جویچه‌ها، چاه‌ها و آبی که در زمستان ذخیره می‌کنند، استفاده می‌کنند. البته باید بگویم که همین آب شهری هم غیرصحی بوده و قابل نوشیدن نیست و باید قبل از نوشیدن جوشانده شود.»
به گفته او، با پایان کار شبکه آبرسانی تا اواخر سال آینده، جریان آب از طریق چشمه قرغیتو به داخل شهر قلعه‌نو متوقف می‌شود.
جنیدالله، از باشندگان شهر قلعه‌نو است. او به روزنامه اطلاعات روز می‌گوید که به‌دلیل غیرصحی‌بودن آب آشامیدنی شهری، مجبور هست که روزانه تا 50 افغانی آب صحی، از تانکرهای سیار آب خریداری کند و برای بسیاری‌ها پرداخت این مبلغ در روز کمرشکن است. او هم چنین می گوید آب شهری که معمولا برای شست‌وشو است نیز به‌طور منظم وجود ندارد: «برخی روزها حتا دو روز آب نل قطع است و ما به مشکل برمی‌خوریم. بیش‌تر از آب نل ما در شست‌وسو و نظافت استفاده می‌کنیم و این آب قابل نوشیدن نیست.»
مردم توان خرید آب تصفیه‌شده را ندارند
با کمبود شدید آب شیرین در قلعه‌نو، شماری از تاجران روی تأسیسات تصفیه آب شور به شیرین سرمایه‌گذاری کرده‌اند. کاظم نظامی، به ارزش بیش از سه میلیون افغانی دستگاه تصفیه‌کن آب را از ایران خریداری کرده و از یک‌سال به این‌سو، در بادغیس فعال کرده است.
او به روزنامه اطلاعات روز می‌گوید که روزانه ظرفیت دستگاه تصفیه‌کن، یک میلیون متر مکعب آب است، اما به‌دلیل فقر، بیش‌تر مردم قادر نیست آب تصفیه‌شده خریداری کنند: «ما هر 20 لیتر آب را به قیمت دو افغانی به فروش می‌رسانیم و باز موترها و سه‌چرخه‌های دارای تانکر آب هر 20 لیتر آب را به دروازه خانه‌ها به 10 افغانی به فروش می‌رسانند. هم اکنون 20 نفر همراه ما در شرکت تصفیه آب کار می‌کنند و یک شرکت بزرگ دیگر تصفیه آب در بادغیس فعالیت دارد.»
به گفته او، در اغلب نقاط شهر قلعه‌نو آب شور نیز از عمق بیش از 45 متر تأمین می‌شود و این باعث بلندرفتن هزینه تصفیه آب شده است. با پایان پروژه آبرسانی از ولسوالی قادس به شهر قلعه‌نو، نیازمندی مردم به شرکت‌های تصفیه‌کننده آب پایان می‌یابد.
بند قادرآباد در منطقه ناامن تکمیل می‌شود؟
ساخت بند قادرآباد در ولسوالی قادس به مثابه رویا برای باشندگان بادغیس تلقی می‌شود. این رویا در حال عملی‌شدن است. مسئولان در وزارت احیا و انکشاف دهات می‌گویند که کار ساخت این بند آبی با هزینه ۱۲ میلیون دالر امریکایی از بودجه حکومت افغانستان در ماه حمل سال جاری آغاز شده است. قرار است که این بند طی دوونیم سال آینده به بهره‌برداری برسد.
همت رودوال، مسئول ولایتی پروژه بند قادرآباد به روزنامه اطلاعات روز می‌گوید که کار ساخت این بند در حدود ۱۲ درصد پیش رفته است و تاکنون ۱۳ کیلومتر سرک منتهی به بند و ۴۰۰ متر راه منتهی به بالای بند، جغل‌اندازی شده و کار روی حفر تونل آب نیز جریان دارد.
او می‌افزاید که این بندر قادر به ذخیره دو میلیون متر مکعب آب را دارا است که با این حساب آبیاری ۱۴۰۰ هکتار زمین و آب آشامیدنی ۶۰ هزار خانواده را در شهر قلعه‌نو و ولسوالی قادس تأمین خواهد کرد.
به گفته او، بند قادرآباد تنها بند آبی است و قادر به تولید انرژی برقی نیست و توسط شرکت موسوم به «پیمتک» به پیش برده می‌شود و این شرکت سابقه کار در بند کمال خان ولایت نیمروز را دارد.
بند قادرآباد در منطقه‌ی موسوم به «قادس خوردک» ساخته می‌شود و این منطقه زیر تسلط گروه طالبان قرار دارد. برای بسیاری‌ها پرسش این است که چگونه یک پروژه بزرگ زیربنایی در این منطقه ساخته می‌شود.
عبدالعزیز بیگ، رییس شورای ولایتی بادغیس در صحبت با روزنامه اطلاعات روز از عدم نظارت از ساخت بند قادرآباد نگران است و مدعی است که احتمالا شرکت سازنده این بند به گروه طالبان باج می‌پردازد: «این شرکت بدون پرداخت پول نمی‌تواند در بند قادرآباد کار کند و اگر شرکت خواسته باشد که کار شدت بدهد، باید به طالبان باج پرداخت کند.»
نگرانی اصلی آقای بیگ، تطبیق پروژه بند قادرآباد با کیفیت پایین است، چرا که هیچ یک از اعضای شورای ولایتی از روند ساخت این پروژه زیربنایی نظارت نکرده‌اند
اما مسئول ولایتی پروژه بند قادرآباد تأکید دارد که نظارت جدی از روند ساخت این بند توسط یک گروه پنج‌نفری جریان دارد و حتا گروه طالبان در بخش ساخت این بند هیچ مشکل ایجاد نکرده‌اند: «کسی به طالبان برای ساخت بند قادرآباد باج نمی‌دهد و طالبان از عملی‌شدن این طرح خوش هستند و هیچ مشکل امنیتی ایجاد نکرده‌اند و کار عملا جریان دارد.»
پروژه آبرسانی قلعه‌نو
در سال ۱۳۹۸ کار پروژه آبرسانی شهر قلعه‌نو کلید خورد و قرار است که با پایان‌یافتن این پروژه تا اواخر سال ۱۴۰۰ هشت تا نه هزار خانواده به آب صحی آشامیدنی دسترسی داشته باشند.
فواد کمین، مسئول شبکه آبرسانی شهر قلعه‌نو به روزنامه اطلاعات روز می‌گوید که کار حفر شش حلقه چاه‌آب در نزدیک بند قادرآباد و انتقال پایب آب تا منطقه‌ی موسوم به «خارستان» و ساخت ذخیره آب ظرفیت ۳۰ هزار متر مکعب آب تکمیل شده است.
او می‌افزاید که پروژه آبرسانی در بادغیس به هزینه ۳۲۶.۸ میلیون افغانی بیش از ۴۹ درصد پیش رفته است: «با تکمیل پروژه آبرسانی در شهر قلعه‌نو، نیازمندی مردم به دسترسی به آب شیرین رفع می‌شود. هم اکنون مردم پول ندارند که آب شیرین از شرکت‌های تصفیه‌کننده آب خریداری کنند و آب غیر صحی استفاده می‌کنند.»
شورای ولایتی بادغیس می‌گوید که حکومت در ازای حفر چاه آب در ولسوالی قادس، اقدام به ساخت بند قادرآباد کرده است، تا از این طریق این ولسوالی با کمبود آب‌های زیرزمینی مواجه نشود و از سویی هم، احداث این بند زمین‌های بیش‌تری تحت کشت قرار بگیرد.
مسئول شبکه آبرسانی قلعه‌نو از مردم می‌خواهد که در راستای تطبیق پروژه آبرسانی همکاری لازم بکنند، تا هرچه سریع‌تر این پروژه تکمیل شود: «وقتی پایپ آب از زیر زمین در شهر قلعه‌نو عبور می‌کند، برخی از مردم همکاری نمی‌کنند و این باعث کندی در کار ساخت این پایب می‌شود.»